Việc Ngân hàng Nhà nước điềuchỉnh mạnh tỷ giá VND/USD vừa qua đã tạo nên nhiều phản hồi trái chiều.
Phân tích cụ thể về sự kiện này, đứng trên góc độ là nguyên Thống đốc Ngân hàngNhà nước, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia vàChủ tịch Hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, TS. Cao Sỹ Kiêm nói với chúng tôitrưa 17/2:
- Việc điều chỉnh tỷ giá vừa qua là đúng và kịp thời. Việc điều chỉnh có hai tácđộng: tạo nên cung cầu mới, tạo khả năng thu USD vào thuận lợi hơn, góp phầnchống nhập siêu, hạn chế găm giữ USD.
Nhưng, nó cũng gây tăng chi phí cho một số mặt hàng mà doanh nghiệp trong sảnxuất phải sử dụng nhiều ngoại tệ để nhập thiết bị, tư liệu sản xuất. Làm tăngnhư thế thì sẽ kích thích lạm phát và đẩy giá lên. Bởi vì khi chi phí đã vào giáthành thì sẽ tạo điều kiện cho giá tăng. Đấy là một bất lợi khiến lạm phát tănglên.
Và khi mà lạm phát tăng lên thì lãi suất một là không giảm được, hai là cũngphải tăng lên. Lãi suất cũng là biểu hiện của sức khỏe đồng tiền, là giá đồngtiền, phản ánh thực trạng nền kinh tế, thì có những mặt trái như thế.
Nhưng nếu nhìn về tổng thể toàn cục, việc tăng lên giải quyết được nhiều vấn đềtốt hơn: theo nguyên tắc thị trường, theo hội nhập, tạo lòng tin, tạo nên yếu tốminh bạch, chống gây ra găm giữ và rủi ro đầu cơ. Nhìn chung thì cái lợi nhiềuhơn cái hại.
“Vít” lâu nên phải nới mạnh
Về thời điểm điều chỉnh, có ýkiến cho rằng đã để quá lâu nên đến khi điều chỉnh thì tăng lớn. Ông nghĩ sao?
Cái đó đúng. Chúng ta chưa giải quyết một cách cơ bản và có hệ thống những điểmgốc nên vừa qua phải xử lý tình huống. Vì lo lạm phát cuối năm 2010 “bục” ra nênmột số biện pháp cứng mình đưa ra ngay, thí dụ như “vít” tỷ giá không cho tăng,tuyên bố trước Tết Nguyên đán không thay đổi tỷ giá… Trong khi giá thị trườngthì theo cung cầu mà mình không cho theo, vít lại ngay thì tất nhiên nó đóng góptạo nên ổn định nhưng nó sẽ “bục” ra sau.
Khi cung ít, cầu nhiều thì dứt khoát giá tăng lên thôi. Mình quy định 19.000đồng/USD mà không có bán thì thị trường nó tăng lên 22.000 đồng/USD. Sự thực họgiao dịch với nhau 22.000 đồng/USD rồi.
Đến khi mình mở ra thì không thể mở thấp được, không thể mở 2-3%. Thị trườngtăng lên 10% rồi thì phải mở 9,3% mới sát thị trường, đảm bảo cung cầu.
Điều chỉnh sau Tết thì thanh khoản ngoại tệ dồi dào hơn, chứ để lúc khác sức éprất lớn. Có xảy ra một số mặt trái, nhưng cũng có nhiều cái lợi, và lợi nhiềuhơn thì ta làm.
Quá trình “vít” lại có ảnhhưởng gì đến dự trữ ngoại hối?
Ảnh hưởng chứ. Vì mình không mua được, mà mình tuyên bố 19.000 đồng/USD thìnhững cái rất cần thiết vẫn phải đáp ứng 19.000 đồng/USD. Mà cái ấy chủ yếu lấyở dự trữ ra. Thêm vào thì không có, dự trữ phải nhả ra, nên ảnh hưởng đến dự trữlà có thật.
Nhưng được một cái là tuyên bố như thế đỡ kích tăng giá lên, hai là những ônggăm giữ, đầu cơ cũng phải dè chừng. Cũng được một số mặt thôi.
Trong những giải quyết của mình hiện nay, có nhiều vấn đề mình không cơ bản nênphải chấp nhận những tác động phụ. Chứ ở nước ngoài, thí dụ tăng tỷ giá đã có lộtrình rồi, hoặc là có trích rủi ro tỷ giá rất đầy đủ, nên tăng bao nhiêu khôngsợ gì cả. Mình không có cái này, hoặc là rất nhỏ, nên tăng quá một cái là doanhnghiệp chơi vơi ngay.
Đấy là do khiếm khuyết của mình, nền kinh tế chưa đồng bộ, chưa hoàn chỉnh. Thứnữa là mình giải quyết tình thế nhiều cho nên chưa giải quyết được cơ bản.
 |
| Ông Cao Sỹ Kiêm (Ảnh: VnEconmy) |
Có quan điểm rằng nếu giữnguyên biên độ thì chỉ phải phá giá hơn 7%, sẽ bớt ảnh hưởng đến tâm lý thịtrường. Ông có thể nói gì?
Không. Bây giờ chúng ta phải dùng cả hai, một là biên độ và hai là giá chính.Trong tình hình hiện nay, nhất là Việt Nam, vấn đề tâm lý rất nặng nề, nhiều cáiđồn thổi, thiếu thông tin, tạo tâm lý ảo...
Cho nên, trong thời điểm hiện nay phải nâng giá chính lên sát cung cầu để tránhlợi dụng, nhưng cũng còn phải kéo sát biên độ, để nếu có anh nào muốn lợi dụngcũng không làm được.
Tất nhiên, cái này đòi hỏi một điều kiện nữa, nếu không lại là hình thức và phảntác dụng. Đã xây dựng mặt bằng lớn hơn, cụ thể như thế này rồi, thì Ngân hàngNhà nước phải rất linh hoạt, rất chủ động, khi có diễn biến thì phải thay đổi,xử lý ngay. Chứ nếu để như trước, cách quãng ra thì lại "cứng đơ" lại. Bắt đầucó biến động thì phải chỉnh, chỉnh, chỉnh… thì mới linh hoạt, mới giúp thịtrường thông thoáng, không bị "nhảy cóc" nữa.
Vấn đề tâm lý với Việt Nam nặng nề lắm. Người ta hốt hoảng với nhiều cách xử lýcủa chúng ta rồi, nên cứ tự xử lý thôi. Người ta nghĩ, họ nói vậy chứ chưa chắcđã làm được, chưa chắc đã có, nên tôi phải tự đối phó trước.
Cho nên, sát được như thế này và kiểm tra thường xuyên, uốn nắn thường xuyên thìcó lợi hơn và minh bạch hơn. Mấy hôm nay, tôi theo dõi các ngân hàng thương mạimua tốt hơn, dự trữ cao hơn, tình hình đỡ căng thẳng hơn và doanh nghiệp cũng dễthở hơn, khả năng lợi dụng ít hơn...
Có phải việc điều chỉnh lầnnày là "hết sách" để có thể kìm hơn được nữa?
Đúng rồi. Giải quyết mà khả dĩ được thì tốt, nếu không được thì phải làm bàicuối cùng thôi. Nếu không được thì có khi phải trở lại giải pháp mệnh lệnh hànhchính, tình thế. Nếu để cái đó xảy ra nhiều thì rất nguy hiểm, vì hành chính,mệnh lệnh là kỵ với thị trường, càng lợi dụng nhiều càng gây khủng hoảng chokinh tế.
Tác động đến lạm phát khôngnhiều
Cách thức điều hành thịtrường ngoại hối với biên độ hẹp, thay đổi linh hoạt hiện nay cũng từng được sửdụng nhưng vì sao lại bỏ?
Trước bỏ đi vì là biện pháp tình thế. Hiện nay, tinh thần là tỷ giá sẽ theo hìnhlượn sóng, người ta thấy nay lên, mai xuống thì cứ để kệ nó, người ta yên tâmhơn, không găm giữ. Chứ vọt phát nhảy lên rồi đứng lại thì bị đồn thổi ngay, lợidụng đánh quả ngay.
Theo ông thì mức độ tác độngđến lạm phát của đợt điều chỉnh lần này như thế nào?
Định lượng tác động vào lạm phát, tôi cho rằng cũng không nhiều, không quyếtđịnh lớn, vì lạm phát của chúng ta có nhiều nguyên nhân.
Lạm phát vừa qua không chỉ có nguyên nhân tiền tệ, không phải chủ yếu do yếu tốtiền tệ, mà còn do bội chi ngân sách cao, hiệu quả kinh tế kém, do nhập siêu quálớn, rồi thì do những cân đối vĩ mô của chúng ta vừa qua giải quyết chưa triệtđể. Nói cách khác là nền tảng ổn định vĩ mô không giải quyết triệt để.
Vừa qua chúng ta có làm được một số cái, nhưng mới là giải quyết tình thế, trướcmắt, như hạn chế tăng tỷ giá, hạn chế cho vay nhập khẩu những mặt hàng này, cấmtăng giá một số mặt hàng nọ… toàn những biện pháp cấp cứu, nhưng biện pháp cơbản chưa giải quyết được. Những vấn đề về năng suất lao động, nhập siêu cao, bộichi ngân sách cao, về hệ số ICOR cao vẫn còn nguyên vẹn, mà đó là những yếu tốtrực tiếp dẫn đến lạm phát. Cho nên lạm phát vẫn rình rập, đe dọa.
Không thể hy vọng dùng một chính sách mà giải quyết được vấn đề lớn, mà mỗi thứvào một tí thì sẽ tạo chuyển biến lớn. Cho nên việc điều chỉnh tỷ giá lần nàytuy có hiệu ứng không tốt cho lạm phát, tăng chi phí cho doanh nghiệp, nhưng taphải chấp nhận để lấy lại những cái khác.
Hay nói cách khác, là chúng ta buộc phải chuyển từ giải pháp tình thế sang bềnvững. Mình chấp nhận lạm phát tăng lên.
Để giải quyết lạm phát thì phải xử lý đồng bộ nhiều yếu tố của các lĩnh vựckhác, thí dụ như nhập siêu, năng suất lao động, công ăn việc làm để tạo sức mua,rồi xử lý những cái gây rủi ro cho nền kinh tế nhiều, những yếu tố không tíchcực cho nền kinh tế…
Chính sách thì không thể aicũng lợi
Vậy theo ông, tình hình giácả đầu vào, chi phí vốn cao như hiện nay có ảnh hưởng thế nào đến các doanhnghiệp?
Rất gay go. Tất nhiên, một số anh cũng chịu đau đớn, chứ không đơn giản đâu.Nhưng chính sách thì bao giờ cũng thế, có cái được, có cái mất, có anh được lợi,có anh phải chấp nhận thua thiệt… Không thể có cách cào bằng như nhau được.
Những doanh nghiệp lớn có thể lấy chỗ khác bù vào thì còn được. Còn những doanhnghiệp nhỏ thì một là phải chấp nhận bất cứ giá nào, theo kiểu uống thuốc độcchết từ từ. Hai là không làm ăn gì nữa, tôi đi chơi, đi lễ hội các thứ...
Cách đây một năm, lượng vayUSD tăng rất mạnh, theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước. Với những người vay USDtừ năm ngoái thì thế nào?
Thua lớn. Là vì lúc đó không cần USD cũng vay để hưởng chênh lệch. Nay giá USDtăng thế này nghĩa vụ trả nợ rất lớn. Trước đây vay USD chỉ có 17-18 nghìnđồng/USD thôi, nay trả nợ 21 nghìn đồng USD thì dứt khoát là "bị" rồi.
Những doanh nghiệp nào thìđược thuận lợi?
Những ông xuất khẩu thì được lợi thấy rõ rồi. Ví dụ là trước kia ông xuất hàngđược 19.000 đồng/USD thì bây giờ được 22.000 đồng/USD.
Chứ còn mua nguyên liệu bán thành phẩm, nhập tất cả vật tư nguyên liệu mà làmmột tí gia công thì có khi lại chịu lạm phát kép của nước ngoài, hiện vật tưnguyên liệu của người ta đang tăng giá do lạm phát của họ, ông xuất khẩu mà lạiphải nhập vào với giá cao của họ, cộng với lạm phát của mình, có khi nếu khôngtính toán kỹ làm càng nhiều càng lỗ…
Chưa đến lúc thả nổi, kết hối
Như ông phân tích thì điềuhành tỷ giá nên theo tín hiệu thị trường. Vậy liệu có đến lúc phải tính đến thảnổi tỷ giá?
Thả nổi tỷ giá là tốt. Phấn đấu đến lúc nào đó thả nổi tỷ giá, thả nổi lãi suất,lúc mà nền kinh tế hoàn chỉnh rồi và hoàn toàn kiểm soát được. Chứ bây giờ phảicó bàn tay nhà nước, thả nổi sẽ hỗn loạn ngay.
Nếu kết hối ngoại tệ như mộtđại diện ngân hàng khuyến nghị gần đây thì sao, thưa ông?
Chưa được. Kết hối ngoại tệ là biện pháp sử dụng trong lúc cùng cực. Bây giờ thìchưa được. Vì đã dùng kết hối là mệnh lệnh, cách điều hành hành chính, bắt cácanh phải bán từ này, chỉ được dùng bằng này… Cái đó chỉ có khi lạm phát đến mứcsụp đổ mới phải làm, chứ hiện nay, nếu đưa ra là "chết" ngay, sẽ làm cho thụtlùi lại.
Kết hối là biện pháp cuối cùng, bất lực rồi mới làm. Tất nhiên được hiệu quả mộtchút trước mặt nhưng có thể gây hậu quả, đặc biệt là lòng tin của nhà đầu tư.
Theo Anh Quân
VnEconomy
