Đổ 100.000 tỉ vào Vinalines

 Đội tàu của Tổng công ty Hàng hải VN (Vinalines) hiện hoạt động ì ạch vớinhiều tàu bỏ không, bị bắt giữ, vận tải thua lỗ..., thế nhưng dự kiến sẽ chi100.000 tỉ đồng cho Vinalines phát triển đội tàu biển.

Việc chi này theo đề án công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Bộ Giao thông vận tảiđến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
 

Tàu Sông Gianh được neo đậu tại khu vực phao MAR2 trên sông Sài Gòn (đoạn gần cầu Phú Mỹ, huyện Nhà Bè, TP.HCM) - Ảnh: Đình Dân

Theo giới kinh doanh vận tải biển, bên cạnh rấtnhiều tàu của Vinalines đã bị bắt giữ hoặc đang neo đậu ở nước ngoài, ngay trongnước không ít con tàu của Vinalines đã trở thành “tàu chết”.

Tàu Sông Gianh thành phế liệu?

 Một trong số những “tàu chết” ấy là tàuSông Gianh đang nằm phơi nắng phơi mưa hết tháng này qua năm khác ở khu vựchuyện Nhà Bè, TP.HCM. Ngày 3-5, chúng tôi thuê ghe ra khu vực phao MAR2 trênsông Sài Gòn (đoạn gần cầu Phú Mỹ, huyện Nhà Bè). Người dân khu vực này không aikhông biết đến tàu Sông Gianh vì nó đã nằm bất động ở khu vực này mấy năm qua.

Chiếc ghe của người vạn đò trở nên bé như chiếc lá khi cập bên cạnh sự đồ sộ củatàu Sông Gianh. Lối dẫn lên con tàu này bị hoen gỉ, từng mảng sơn đã bong tróc.Theo thiết kế, tàu Sông Gianh dài 183m, rộng 25m, chiều cao mạn 12m, có thể chởtới 38-40 sà lan tải trọng 200 DWT/chiếc. Tàu Sông Gianh thuộc Công ty TNHH mộtthành viên vận tải Viễn Dương (Vinashinlines - thuộc Vinalines). Triển khai vayvốn từ tháng 7-2005 và đến tháng 10-2006, tàu Sông Gianh đã được làm lễ hạ thủy.

Tới tháng 2-2008, con tàu này được Công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu (đơnvị đóng tàu) bàn giao cho Vinashinlines. Mặc dù mới chính thức “khai sinh” chưađến sáu năm nhưng con tàu trị giá 400 tỉ đồng giờ đây như một gã khổng lồ vôdụng án ngự trên lòng sông. Trên tàu hiện chỉ còn năm người, một thuyền phó vàbốn thủy thủ làm công việc trông coi tàu. Tàu hoang vắng đến nỗi các thủy thủkhông gọi tàu mà gọi là “chùa Sông Gianh”...

Chịu chung số phận với con tàu, thủy thủ Hoàng Đình Long buồn rầu: “Tàu nằm chếtmột chỗ, thu nhập không đủ nuôi vợ con. Chúng tôi cũng phải chờ đợi mấy năm naymà vẫn không thấy dấu hiệu khả quan nào”. Công việc của Long và các thủy thủtrên “tàu chết” này chỉ là trông coi tàu khỏi trộm cướp, nấu ăn và... đánh bàigiải trí!

Thực tế, từ khi được sản xuất tàu Lash Sông Gianh chỉ chạy thử một chuyến chởthan từ Quảng Ninh vào Sài Gòn. Tổng tiền thu được từ chuyến hàng này chưa tới1,8 tỉ đồng, nhưng chi phí bỏ ra gồm tiền dầu, phí bảo đảm hàng hải, tàu lai,vật tư, lương thủy thủ, phí hoa tiêu... đã hơn gấp đôi con số trên. Sau chuyếnhàng thua đậm này, con tàu đã nằm một chỗ gần bốn năm nay.

Thuyền phó Nguyễn Văn Thịnh nói: “Đã bốn năm nay tàu Lash Sông Gianh nằm không ởđây, toàn bộ hệ thống máy móc không còn hoạt động nên tàu giờ chỉ là nơi trú ngụcho muỗi mòng. Máy móc trên tàu đã quá lạc hậu không thể khai thác nên thà nằmchết chứ cứ đi là lỗ...”. Một thủy thủ khác từng trông coi tàu Sông Gianh cũngcho rằng tàu này hiện nay chỉ có thể bán phế liệu!

Theo các chuyên gia hàng hải, tàu nằm một chỗ, không chỉ phải trả lương thủy thủ,thuyền viên mà còn tốn rất nhiều chi phí nuôi tàu như: bảo trì, sửa chữa định kỳ,phí bảo hiểm (nếu còn tiếp tục đóng bảo hiểm cho tàu), đăng kiểm, phí neo đậu...

Số phận tương tự như tàu Sông Gianh là tàu Vinashin Atlantic cũng thuộcVinashinlines. Mặc dù trong một báo cáo gửi Bộ Giao thông vận tải hồi giữa tháng2-2011, tổng giám đốc Vinalines Nguyễn Cảnh Việt cho biết tàu Vinashin Atlanticđã hoàn thành một số hạng mục sửa chữa nhỏ, dự kiến cuối tháng 2-2011 đưa vàohoạt động, nhưng đến nay con tàu này vẫn chưa đưa vào hoạt động. VinashinAtlantic được Vinashinlines mua năm 2007 với giá 910 tỉ đồng.

Đây là con tàu chở dầu thô đã già, “tuổi thọ” tới 15 năm. Khi Vinashinlines đượcchuyển về Vinalines quản lý, tàu này được Công ty cổ phần vận tải biển VN (Vosco- Vinalines nắm 60% cổ phần) sửa chữa. Số tiền sửa chữa ước khoảng 80 tỉ đồng.Như vậy, chi phí cho con tàu đã gần 1.000 tỉ đồng. Các chuyên gia trong lĩnh vựchàng hải cho rằng do tuổi đã quá già (gần 20 tuổi) nên chắc chắn tàu bị “ế”.Thông thường với tàu chở dầu, khoảng 15 tuổi đã không có khách thuê vì một sốthị trường không cho tàu già vào. Trong khi đó nếu chạy tuyến trong nước, hầunhư sẽ không có khách hàng nào thuê một con tàu tải trọng tới 150.000 tấn vì sẽgây lãng phí lớn.

Toàn bộ hệ thống máy tàu Sông Gianh không còn hoạt động nên thủy thủ phải sử dụng máy phát điện trên boong tàu bơm nước sinh hoạt

Bán tàu trả nợ

Theo Vinalines, tính đến hết năm 2011 đội tàu của Vinalines có 154 chiếc, với3,4 triệu tấn trọng tải, chiếm 45% tổng tải trọng của đội tàu biển quốc gia. Hạnchế của đội tàu là tàu hàng khô vẫn chiếm tỉ trọng lớn, quy mô của đội tàucontainer và đội tàu chở dầu sản phẩm còn nhỏ. Một số doanh nghiệp trong ngànhvận tải biển cho biết mặc dù công bố đội tàu khá hùng hậu về số lượng, nhưngthực tế đội tàu của Vinalines lại không khai thác hết mà dành để cho thuê khánhiều.

Trong khi đó, không những phải cho tàu nằm bờ mà ngay cả với những tàu đang hoạtđộng, đội tàu của Vinalines cũng khai thác không hiệu quả. Nhiều công ty tàubiển là thành viên của Vinalines đang rơi vào tình trạng khó khăn về tài chínhvì kinh doanh vận tải biển thua lỗ, doanh thu khai thác đội tàu giảm, thua lỗchủ yếu ở khâu vận tải biển.

Theo Công ty cổ phần Vận tải và thuê tàu biển VN (Vinalines nắm giữ 60% cổ phần),quý 1-2012 sản lượng vận chuyển của đội tàu thuộc công ty chỉ đạt khoảng 383.150tấn, giảm 32% so với cùng kỳ năm ngoái, lợi nhuận giảm tới 651%, tức công ty lỗ21,12 tỉ đồng. Từ chỗ có 16 đầu tàu, trong năm 2011 công ty đã phải bán bớt batàu gồm: tàu Phương Đông 1, Phương Đông 3 và VTC Star. Đại hội cổ đông của côngty này cũng vừa thông qua kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2012 với sản lượngvận chuyển khoảng 1,67 triệu tấn, chỉ bằng 72,2% so với năm 2011. Ngoài ra, đểgiải quyết các khó khăn cấp bách về tài chính, công ty đang thăm dò, theo dõithị trường mua bán tàu biển nhằm đẩy nhanh tiến độ bán tàu Viễn Đông 3 và VTCLight để có tiền duy trì hoạt động của đội tàu và giải quyết khó khăn cấp báchvề tài chính. Theo lãnh đạo Công ty cổ phần Vận tải và thuê tàu biển VN, tỉtrọng nợ của công ty đã chiếm tới 80% tổng tài sản.

Tương tự, Vosco cho biết do khai thác không hiệu quả nên trong năm 2011 đã phảibán hai tàu hàng khô đóng tại Nhật Bản là tàu Vĩnh Long, tàu Sông Tiền cùng cóđộ tuổi tới 27 và một tàu chở dầu đóng tại Hàn Quốc năm 2005 chạy không hiệu quả.Hiện đội tàu của Vosco gồm 25 chiếc, tuổi bình quân 13,16 năm. Trong đó, cónhững tàu đóng từ năm 1983, 1984... Vosco cho biết quý I năm nay Vosco lỗ tới59,86 tỉ đồng. Mặc dù doanh thu chỉ giảm gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái nhưngchi phí khai thác chỉ giảm 9,2%, trong đó chủ yếu do chi phí khai thác đội tàuquá lớn.

Theo Tuổi trẻ