Một con bò tót tách bầy, về làng húc bị thương ba người, phá nát hàng chục hectanương rẫy, đang làm người dân xã Phước Bình (Bác Ái, Ninh Thuận) điêu đứng.Trong khi đó lực lượng kiểm lâm đang gặp rất nhiều khó khăn để bảo đảm tính mạngcho cả người lẫn bò tót.
Xuất hiện từ hơn một năm nay, con bò tót đực đen trũi, nặng gần 1 tấn này đãchọn mé rẫy ven sông Cái thuộc thôn Pạc Rây 2, xã Phước Bình làm “đại bảndoanh”.
Quyết không về rừng
Sau một thời gian mai phục, chiều ngày 5-9, chúng tôi đã gặp được bò tót tạitiểu khu 20 – VQG Phước Bình.
Từ TP Phan Rang, ngược 80km đường rừng, chúng tôi chạm ngõ rừng Phước Bình. Đâylà vườn quốc gia với hệ sinh thái nhiệt đới và cận nhiệt đới, giáp giới với caonguyên Lâm Viên (Lâm Đồng) và VQG Bi Duop (Khánh Hòa), có hệ động, thực vật rấtphong phú.
 |
| Bò tót về rẫy - Ảnh: V.Sự |
Trước lúc dẫn chúng tôi vào tiểukhu 20, anh Phạm Ngọc Thành, Trạm trưởng trạm Pạc Rây 1 - Hạt kiểm lâm khuyếncáo: “Ngay cả chúng tôi ở đây cũng chỉ thấy bò tót từ xa chứ không mấy khiđến gần vì con bò tót này rất hung dữ, đã húc bị thương ba người rồi đấy!”.
Ba kiểm lâm với đầy đủ phương tiện bảo vệ và người dẫn đường Pinăng Quang đã đưachúng tôi vào tiểu khu 20, nơi con bò tót tách bầy xuất hiện thời gian gần đây.Dọc đường, theo mé sông Cái, nhiều rẫy bắp, khoai của bà con Rắc Lây đã bị bòtót phá nát. Chọn căn chòi rẫy bỏ hoang cạnh rẫy điều, chúng tôi mai phục suốtmột buổi sáng. Cuối cùng, 15g chiều 5-9, bò tót đã xuất hiện.
Giữa đám trúc rừng lô nhô, một khối đen trũi, lẫm lũi bước ra bãi cỏ nơi có đámbê con và bò cái thả rong đang ăn cỏ.
Khoảng cách lúc này từ chúng tôi đến bò tót khoảng hơn 100m, nhưng cũng đủ nhậnthấy con bò rất to, gấp ba đến bốn lần con bò nhà to nhất đứng cạnh đó. AnhThành ước tính: “Con bò này nặng từ 8 tạ đến 1 tấn. Nó có thể là con bò đầuđàn của một đàn bò tót”.
 |
| Các cán bộ Hạt kiểm lâm vườn quốc gia Phước Bình tiếp cận bò tót - Ảnh: Viễn Sự |
Sau chừng 15 phút thăm dò, chúngtôi đề nghị anh Thành và người dẫn đường Pinăng Quang cho dấn sâu hơn đến bòtót. Anh Thành ngần ngừ. Rồi từng bước chậm rãi, 70m, 50m và cuối cùng là 20m,chúng tôi cách thật gần con bò tót.
Từ khoảng cách rất gần này có thể nhận thấy đầy đủ chân dung loài thú vốn đượcxem là có sức mạnh và nguy hiểm chỉ kém loài hổ tại các cánh rừng nhiệt đới.Thân mình đen trùi trũi, từng khối cơ nổi lên, bốn chân trắng toát và đặc biệtlà bò tót không có cục u trên lưng như bò nhà mà có hẳn một sống cơ nổi lên chạydài dọc sống lưng.
Xung quang bò tót lúc này là mộtcon bò mẹ và hai chú bê con. Anh Pinăng Quang cho biết bò tót rất ghét bò đựcnhà nuôi, gặp là đuổi chạy chí chết và đã từng húc chết một con bò kéo của ôngNgô Văn Chuẩn ở thôn Pạc Rây 2. Tuy nhiên với bò cái và bê con thì lại rất thânthiện. Thậm chí bò tót còn theo cả một số bò cái về tận chuồng vào ban đêm vàkhông chịu về rừng khiến gia chủ hốt hoảng bỏ chạy.Dù đứng từ khoảng cách 20 m,nhưng chúng tôi vẫn nghe rất rõ tiếng thở phì phò của bò tót.
 |
Tất cả cái máy ảnh đều đã sẵnsàng, nhưng khi vừa giơ máy lên chụp được vài kiểu thì tức thì bò tót găm sừngxuống đất, hất tung cỏ, phồng mũi và mắt long sọc lên. Anh Thành ra lệnh: “lùilại, bỏ máy ảnh xuống”. Sau khi lùi lại, anh Thành nói rõ đó chính là thái độmuốn tấn công của bò tót, nếu còn tiếp tục giương máy ảnh lên bò tót sẽ hiểu đólà thái độ khiêu khích và phóng tới ngay lập tức. Đã có một người dân thôn PạcRây 2 vì dùng điện thoại chụp ảnh mà bị bò tót rượt đuổi, đạp toác da đầu.
Ngay sau đó, anh Đàng Năng Huy, một kiểm lâm của VQG Phước Bình đã tách ra vàlàm hiệu lệnh để thu hút sự chú ý của bò tót nhằm giúp chúng tôi có điều kiệnchụp ảnh. Sự giúp đỡ này của anh Huy đã rất hữu ích, những tấm ảnh và nhiều đoạnphim về bò tót đã được TTO ghi lại. Thỉnh thoảng, phát hiện có người chĩa máyảnh từ hướng khác, con bò tót lại đe dọa nhưng thấy chúng tôi rút lui, sau mộthồi bò tót lại trở lại bình thường.
|
Ông Pinăng Hiền, chủ đám rẫy điềunay đã thành “đại bản doanh” của bò tót, cho biết bò tót thường xuất hiện lúc16g, ở lại qua đêm với bò cái nhà ông và đến sáng sớm hôm sau lại lủi về rừng.Các nhân viên kiểm lâm cho biết thêm khi mới xuất hiện, bò tót chỉ mon men ở cácđám bắp lưng chừng núi, nhưng sau đó ngày càng dạn dĩ, xộc thẳng vào các đám rẫyven suối.
Từ cuối năm 2009 đến đầu năm 2010 bò tót không xuất hiện, nhưng thời gian gầnđây thì xuất hiện liên tục và ngày càng tỏ ra không ngán ngại con người. Nhânviên kiểm lâm và người dân nhiều lần hợp sức đuổi bò tót về rừng nhưng ngay hômsau đã thấy xuất hiện trở lại và hung hãn hơn.
Dân mất ăn mất ngủ
Ông Pinăng Hà, cha của em Pinăng Tém (10 tuổi), vẫn chưa hết bàng hoàng khi conmình vừa mới xuất viện do bị bò tót móc lòi ruột: “Con bò này khỏe lắm, mìnhvừa thấy nó ở đầu xa, kêu con chạy đi nhưng nó phóng có ba bước đã tới chỗ, mócbay thằng nhỏ”. Trước đó, bò tót cũng từng say máu rượt đuổi và làm bịthương hai người khác là anh Nguyễn Đức Thành bị đạp vô mặt và Pinăng Kít bị đạptróc da đầu.
Trưởng thôn Pạc Rây 2 Katơ Hậu cho biết bò tót đã bốn lần bơi qua sông Cái vàoban đêm, leo lên bờ cỏ sát đường lớn thuộc khu dân cư làm bà con bỏ chạy. Trongnhững lần đột nhập đó, bò tót đã húc chết một con bò đực lớn và đe dọa bất cứ aitới gần. Hiện người dân thôn Pạc Rây 2 chỉ canh tác các đám rẫy ven sông Cái,còn các đám rẫy lưng chừng núi đều phải bỏ hoang vì sợ bò tót tấn công sẽ khôngkịp tháo chạy. Đã có ba chòi rẫy bị bò tót húc đổ, người dân chỉ dám đi làm banngày, còn ban đêm đều trở về nhà mà không dám ở lại chòi rẫy như trước.
Ngoài việc đe dọa đến tính mạngcon người, con bò tót này còn phá nát hàng chục hecta bắp, mì, đậu. Chỉ vàonhững đám rẫy bắp héo vàng dọc sông Cái từ chân cầu treo đến giáp giới tiểu khu20, ông Katơ Hậu nói chưa thống kê được thiệt hại của bà con nhưng khu rẫy củahơn 30 hộ dân trên 20ha này đã tan hoang từ cả tháng nay sau khi bị bò tót vàoăn và đạp nát.
Lo lắng cho tính mạng và tài sảncủa người dân, sáng 6-9 tổ cảnh báo bò tót gồm các cán bộ thôn, nhân viên kiểmlâm và một số thanh niên có sức khỏe đã được thành lập. Tổ sẽ thường xuyên túctrực tại cầu treo sông Cái, thông báo cho bà con để có biện pháp xua đuổi khi bòtót xuất hiện.
Tiến thoái lưỡng nan
Sự xuất hiện của bò tót là một niềm vui ở vườn quốc gia Phước Bình vì sự đa dạngsinh học được khẳng định thêm. Dù vậy, ông Nguyễn Công Vân - giám đốc vườn quốcgia Phước Bình - rất lo lắng: “Bò tót là loài có tên trong Sách đỏ, bằng mọigiá phải bảo vệ. Tuy nhiên tính mạng của người dân còn cao hơn và chúng tôi đanggặp rất nhiều khó khăn”.
Phương án đuổi bò tót về lại rừng đã được thử suốt cả năm qua, nhưng theo ôngVân, chắc chắn không thực hiện được bởi lẽ đây là con bò đã bị bầy đàn tẩy chaykhông muốn quay về rừng và ngày càng dạn hơi người.
 |
| ũng như bò nhà, bò tót cũng ăn cỏ và nhai lại - Ảnh: VIỄN SỰ |
Phương án thứ hai được tính tớilà bắn thuốc mê và di chuyển bò tót ra nơi khác cũng khó khả thi. Bởi lẽ bò tótkhác với voi, hổ... rất khó thuần hóa vì chúng có sức mạnh ghê gớm, không thểnuôi nhốt. Các trung tâm cứu hộ động vật hoang dã cũng chưa từng có tiền lệ cứuhộ được bò tót. Đồng thời cũng không thể cho bò tót nhập bầy khác như với trườnghợp voi Tánh Linh (Bình Thuận) được đưa về Yok Đôn (Đắk Lắk) vì đặc tính tựnhiên của bò tót không cho phép.
Trong lúc chưa có phương án nào khả thi, người dân và nhân viên kiểm lâm vẫnphải sống trong sự phập phồng. Vườn quốc gia Phước Bình đã trích ngân sách 8triệu đồng để lo thuốc men, lương thực cho một số bà con bị thương và nương rẫybị phá hại do bò tót gây ra. UBND tỉnh Ninh Thuận cũng đã đồng ý cấp 25 triệuđồng cho vườn quốc gia Phước Bình để sử dụng vào việc bảo vệ và canh giữ bò tót.
Một nỗi lo lắng khác cũng rất thực tế là thông tin về bò tót hiện đã xuất hiệntrên nhiều tờ báo và những thợ săn chuyên nghiệp từ nơi khác sẽ nhòm ngó, lúc đócông tác bảo vệ bò tót sẽ còn khó khăn hơn. “Chúng tôi sẽ sớm có công văn gửiCục Bảo tồn VN và bằng mọi giá phải sớm có giải pháp để bảo đảm sự an toàn chongười dân và tính mạng của con bò tót này” - ông Nguyễn Công Vân cho biết.
Sau gần hai giờ đồng hồ tiếp cận, trời chuyển mưa và sầm sập tối, chúng tôiquyết định rút lui trước khi mưa có thể làm hỏng máy ảnh. Và những hình ảnh dướiđây, theo các cán bộ của VQG Phước Bình là sau nhiều năm theo dõi bò tót họ cũngchưa từng tiếp cận và ghi bò tót từ khoảng cách gần như vậy.
|
TheoTuổi Trẻ
