Quyết định tăng lãi suất của Ngân hàng Nhà nước đượchiểu là “không có cách nào khác” cũng như thể hiện sự quyết liệt trong kiềm chếlạm phát.
Cuối chiều 17/2, sự chú ý của công chúng tập trung ở kết quả cuộc họp của Chínhphủ về định hướng chính sách, tập trung ở các vấn đề lạm phát, lãi suất và tỷgiá… trong thời gian tới. Nhưng, thông tin khá bất ngờ là Ngân hàng Nhà nướcquyết định tăng lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toánđiện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt trong thanh toán bù trừ củaNgân hàng Nhà nước đối với các ngân hàng.
Đánh vào tổng cầu
Trong các dòng chảy thông tin bên lề cuộc họp nói trên, khá nhiều ý kiến hướngđến những giải pháp để có thể giảm lãi suất vốn đang ở mức cao. Trước đó, thôngđiệp từ Chính phủ, từ lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng nhấn mạnh ở định hướnggiảm lãi suất với tín hiệu giảm dần của lạm phát.
Đặt trong bối cảnh trên, quyết định của Ngân hàng Nhà nước là khá bất ngờ, bởithông điệp đưa ra khá rõ ràng: tiếp tục thắt chặt tiền tệ.
Hiện có 5 loại lãi suất chính sách, được Ngân hàng Nhà nước sử dụng để địnhhướng và điều tiết thị trường tiền tệ: lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn,lãi suất tái chiết khấu, lãi suất nghiệp vụ thị trường mở và lãi suất tiền gửidự trữ bắt buộc. Trong đó, việc điều chỉnh lãi suất tái cấp vốn phản ánh trạngthái nới lỏng hay thắt chặt tiền tệ trong từng thời kỳ; và lần điều chỉnh này làtăng thêm 2%.
Nhưng sẽ không bất ngờ khi trước đó lãi suất nghiệp vụ thị trường mở cũng đã lên11%/năm; cũng không bất ngờ khi đặt trong bối cảnh lạm phát gia tăng và áp lựccòn phía trước. Đặc biệt, quyết định tăng này đi sau chính sách điều chỉnh tỷgiá còn tươi mới, như một sự hỗ trợ cho giá trị của VND.
Lạm phát xuất hiện và có áp lực tăng cao, bên cạnh chính sách tài khóa, chínhsách tiền tệ là một công cụ chủ lực. Ở thời điểm này, theo Thống đốc Ngân hàngNhà nước, những quyết định điều chỉnh vừa qua là “không có cách nào khác”.
Cụ thể, tháng 11/2010, lạm phát cao xuất hiện, Ngân hàng Nhà nước lập tức tăngcác lãi suất chủ chốt, dù trước đó định hướng giảm liên tiếp được đưa ra trongcác nghị quyết thường kỳ của Chính phủ. Với quyết định tăng lãi suất tái cấpvốn, định hướng thắt chặt tiền tệ tiếp tục được thực thi. Quan điểm mà ngườiđứng đầu Ngân hàng Nhà nước đưa ra là nếu không kiên trì thì sẽ có vấn đề…
 |
| Định hướng thắt chặt tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước bắt đầu thể hiện từ tháng 11/2010 (Ảnh minh họa: Quang Liên) |
“Khi có lạm phát cao, động thái của chính sách tiền tệ đầu tiên là phải tác độnglàm sao giảm tổng cầu, bằng cách nâng lãi suất. Lạm phát xuất hiện, chính sáchlàm sao là giảm tổng cầu, với Ngân hàng Trung ương là tăng lãi suất, tăng lãisuất để hút tiền về, để hạn chế tăng trưởng tín dụng. Điều này sẽ tổn thương đếntăng trưởng. Cái này nó trở thành một công thức đương nhiên như thế, không cócách nào khác”, Thống đốc nói tại một cuộc trao đổi đầu tuần này.
Thậm chí, trong khuyến nghị chính sách cho Việt Nam, hai tổ chức lớn là Ngânhàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đều đưa ra yêu cầu cần tiếp tụctăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương lên 12% - 13%/năm; từ phía đầu mối tư vấnchính sách cho Chính phủ còn có quan điểm đưa lãi suất đó lên cao hơn là14%/năm. Điểm đến của những khuyến nghị này là nhằm tập trung kiềm chế lạm phát,có thể gây “sốc” trong ngắn hạn nhưng tốt cho trung và dài hạn.
Trở lại với việc tăng lãi suất tái cấp vốn, hẳn đó là một quyết định khó khăncủa Ngân hàng Nhà nước. Bởi một tính toán cho thấy, tăng trưởng tín dụng củaViệt Nam hiện bằng khoảng 1,3 GDP, trong khi bình quân nhiều nước trên thế giớichỉ từ 0,5 - 0,6 GDP. Điều đó cho thấy một sự lệ thuộc lớn ở nguồn vốn ngânhàng, quyết định thắt chặt sẽ có ảnh hưởng lớn.
Trước cánh cửa hẹp
Trong ngắn hạn, kỳ vọng giảm lãi suất đang hẹp lại. Khó khăn trong vay vốn sảnxuất kinh doanh của doanh nghiệp trước mắt chưa thể gỡ.
Tuy nhiên, khi trao đổi với chúng tôi qua bàntròn lãi suất và tỷ giá mới đây, ông Trần Minh Hoàng, Chủ tịch Hội đồngQuản trị Công ty Vinaland, lại đưa ra quan điểm đáng chú ý.
Ông Hoàng cho rằng, trong thời điểm này, do áp lực về vĩ mô, bắt buộccác ngân hàng phải tăng lãi suất để thực hiện mục tiêu kiềm chế lạmphát. Ngay cả việc điều chỉnh tỷ giá vừa qua cũng là một việc bấtkhả kháng vì mục tiêu vĩ mô. Nhiều doanh nghiệp theo đó sẽ phải thu hẹp sảnxuất, cố thủ.
“Nhưng vì mục tiêu vĩ mô, kiềm chế lạm phát nên chúng ta phải tăng lãisuất, chấp nhận hạn chế tăng trưởng, giảm chi tiêu… Đồng thời, ở gócđộ nào đấy, tăng lãi suất cũng là cơ hội để thanh lọc những doanhnghiệp không có năng lực, góp phần đưa thị trường phát triển ổn địnhvà hiệu quả hơn”, ông Hoàng nói.
Về phía ngân hàng, bà Nguyễn Minh Thu, Tổng giám đốc Ngân hàng Thương mại Cổphần Đại Dương (OceanBank), cũng nhìn nhận rằng yếu tố đầu tiên quyết định lãisuất là lạm phát, lạm phát cao thì lãi suất huy động không thể thấp được, lãisuất cho vay theo đó ở mức cao.
“Mức lãi suất hiện nay tạm thời hợp lý đối với người gửi tiền, nhưng lãi suấtcho vay quả thực là các doanh nghiệp đang phải chịu những mức tương đối cao.
Vớimức lãi suất vay vốn cao như hiện nay thì các doanh nghiệp sản xuất kinh doanhsẽ phải tính toán rất cẩn trọng để đảm bảo hiệu quả nguồn vốn. Còn mức lãi suấthợp lý để kích thích doanh nghiệp sản xuất kinh doanh theo tôi là ở khoảng 10% -12%/năm. Nhưng để giảm thì còn tùy thuộc vào chuyển biến của vĩ mô và cần mộtquá trình, có thể cuối quý 1 và đầu quý 2 năm nay”, bà Thu tính toán.
Và ngay như lúc này, theo Tổng giám đốc OceanBank, giả sử để giảm nhanh lãisuất, bản thân hoạt động của các ngân hàng cũng rất khó, bởi phải có sự cân đốisau một thời gian dài phải huy động vốn với lãi suất cao.
Với các doanh nghiệp vay vốn, khuyến nghị mà bà Nguyễn Minh Thu đưa ra là, trongbối cảnh lãi suất cao, doanh nghiệp cần tính toán và xây dựng kế hoạch kinhdoanh kỹ trước khi có quyết định vay. Nhu cầu vay vốn ngắn hạn cho những dự ánđang triển khai là không thể tránh được. Với nhu cầu dài hạn, có thể tính toánlại để điều chỉnh cho phù hợp hơn, nhất là hạn mức cần vay, thời hạn vay thế nàocho hợp lý, thậm chí cân nhắc giữa tiến độ dự án với ảnh hưởng của chi phí vayvốn lãi suất cao.
Còn ở định hướng chính sách, Ngân hàng Nhà nước hiện vẫn bảo lưu quan điểm, khilạm phát có dấu hiệu hạ nhiệt và được kiềm chế, lãi suất sẽ có điều chỉnh.
Theo Minh Đức
VnEconomy
