Lý do muôn thủa khiến bố mẹ không hiểu tâm lý con cái và những bí quyết "chinh phục" trẻ

Chúng chống đối và phản kháng lại bố mẹ, thậm chí nảy sinh những mâu thuẫn, cãi vã gay gắt và “bùng nổ” với bố mẹ bởi vì chúng cho rằng bố mẹ không hiểu chúng, áp đặt chúng.

Vậy làm thế nào để hiểu được tâm lý con cái, cư xử ra sao để trẻ ngoan ngoãn nghe lời? Đây là điều mà hầu hết các bậc cha mẹ đều trăn trở.

# Tại sao bố mẹ không hiểu con cái?

Trong quá trình nuôi dạy con cái, trẻ sẽ có nhiều sự thay đổi thể chất, cảm xúc và hành vi khiến đôi khi bố mẹ không hiểu con cái của mình. Thậm chí có những giai đoạn như tuổi dậy thì nhiều bố mẹ còn sốc vì “không nhận ra con”. Lý giải về điều này, các chuyên gia đưa ra một số lý do điển hình phổ biến như:

- Khoảng cách thế hệ tạo nên sự khác biệt trong tư tưởng, lối sống của cha mẹ - con cái, từ đó dẫn đến sự bất đồng, không thể kết nối và không hiểu nhau.

- Không có thời gian dành cho nhau. Cụ thể, việc không có đủ thời gian chất lượng giữa bố mẹ với con sẽ thúc đẩy sự mất kết nối và đây là một nguyên nhân lớn dẫn đến việc bố mẹ không hiểu con cái.

- Bố mẹ không hiểu nhu cầu về sự riêng tư của con. Trẻ càng lớn càng muốn khẳng định sự độc lập và có những nhu cầu về sự riêng tư, thế nhưng nhiều bố mẹ sẽ cảm thấy sốc vì con đột ngột thay đổi, không chia sẻ hay chuyện trò với bố mẹ nhiều nữa.

Trong lúc này, việc săm soi hành động của con không phải là một ý kiến hay, thậm chí còn dẫn đến những tác động ngược và hệ quả sau cùng là khiến cho bố mẹ với con ngày càng xa nhau.

- Bố mẹ so sánh con với thời thơ ấu của họ. Đây là tâm lý khá phổ biến ở các bậc cha mẹ dẫn đến việc họ và con cái không có tiếng nói chung, không hiểu nhau.

Ví dụ: con chia sẻ rằng chúng cảm thấy bị bắt nạt ở trường, bố mẹ đã trả lời rằng mình chưa bao giờ bị bắt nạt hoặc nói ai cũng bị hết mà và ngay lập tức đề nghị con bỏ qua. Nhiều bố mẹ có thể nói thêm rằng trẻ em ngày nay nhạy cảm hơn nhiều so với thế hệ trước. Điều này khiến con cảm thấy ngốc nghếch, bị hiểu lầm và đơn độc.

- Rào cản của công nghệ: Thói quen sử dụng công nghệ mọi lúc mọi nơi của nhiều bố mẹ ngày nay sẽ khiến bố mẹ bị phân tâm cả khi ở ngay bên cạnh con cái. Hành động này khiến con hiểu rằng thời gian bố mẹ dành cho con không có giá trị, bố mẹ không quan tâm mình, dẫn đến trẻ buồn chán và xa cách bố mẹ….

# Cách hiểu tâm lý con cái hiệu quả

Những người làm cha làm mẹ đều mong muốn hiểu được nguyện vọng và mong muốn của con cái. Tuy nhiên, nếu không có giải pháp phù hợp, bất đồng giữa con và bố mẹ sẽ ngày càng sâu sắc hơn. 

Chính vì vậy, theo lời khuyên từ các chuyên gia, để thấu hiểu được con trẻ, bố mẹ cần có sự mềm mỏng và linh hoạt tùy theo hoàn cảnh, độ tuổi và tâm lý của con. Cụ thể bố mẹ có thể học cách hiểu tâm lý con cái thông qua một số biện pháp hiệu quả sau:

1. Luôn lắng nghe con trẻ

Thiếu sót lớn nhất của bố mẹ là chăm chăm vào lỗi sai mà quên mất việc phải lắng nghe con trẻ. Khác với khi còn nhỏ, trẻ ở tuổi vị thành niên đã có ý thức về mọi sự việc xảy ra trong cuộc sống và bắt đầu hình thành quan niệm mang tính cá nhân. Do đó, trẻ có thẻ không hài lòng khi bị bố mẹ áp đặt.

Dù ở độ tuổi nào, con trẻ cũng có nhu cầu được lắng nghe. Những việc mà con phải đối mặt có thể không quan trọng với bố mẹ nhưng đối với trẻ lại là vấn đề khác. Chính vì vậy, bố mẹ muốn thấu hiểu được con cái phải tập thói quen lắng nghe và chia sẻ với những cảm xúc của con. Khi được lắng nghe, trẻ sẽ dễ dàng bày tỏ mong muốn và nguyện vọng của bản thân. Nhờ vậy, gia đình sẽ hiểu hơn về tâm lý, cách suy nghĩ và cảm xúc của con cái.

2. Dành nhiều thời gian bên cạnh con cái

Trước áp lực về tài chính, bố mẹ phải dành nhiều thời gian cho công việc và quên mất ngoài những nhu cầu vật chất, con trẻ cũng cần được chăm sóc về tinh thần.

Để thấu hiểu được con cái, bố mẹ cần dành nhiều thời gian bên cạnh con. Khi có bố mẹ ở bên cạnh, trẻ sẽ có cảm giác an tâm và luôn xem gia đình là chỗ dựa tinh thần. Ngược lại, nếu bố mẹ quá bận rộn, con cái sẽ có xu hướng sống xa cách và tách biệt.

Hơn nữa khi ở cạnh con, bố mẹ cũng sẽ hiểu hơn sở thích, mong muốn và nhu cầu của trẻ. Và khi bố mẹ dành nhiều thời gian cho con cái, trẻ sẽ ý thức được ý nghĩa thiêng liêng của gia đình và nỗ lực hơn trong quá trình học tập để làm vui lòng bố mẹ.

3. Đặt mình vào vị trí của trẻ để hiểu và không áp đặt trẻ

Con trẻ khó có thể hiểu được mục đích trong lời nói và hành động của người lớn. Để trẻ hiểu hơn về cuộc sống, bố mẹ cần mềm mỏng và đưa ra lời giải thích khách quan, đúng đắn. Tuy nhiên, rất nhiều phụ huynh giáo dục con bằng uy quyền và áp đặt con cái nghe lời một cách vô lý. Điều này là lý do tạo ra khoảng cách giữa cha mẹ và con cái. 

Vì vậy, bố mẹ cần đặt mình vào vị trí của trẻ để hiểu được rằng con cũng những lý lẽ và quan điểm riêng. Những lý lẽ này đôi khi không phù hợp nhưng điều này cho thấy trẻ đang trong quá trình trưởng thành và xây dựng cho bản thân tư duy, lối sống riêng biệt.

Vai trò của bố mẹ là giúp trẻ đánh giá mức độ đúng đắn của những vấn đề trong cuộc sống, biết nên làm gì và không nên làm gì. Thay vì áp đặt, hãy đặt mình vào vị trí của con để hiểu rõ vì sao con lại có suy nghĩ như vậy. Khi thấu hiểu được con cái, bố mẹ sẽ có cách ứng xử phù hợp và giúp con thay đổi theo chiều hướng tích cực. 

4. Chú ý đến sở thích, mong muốn của con

Con trẻ thường bày tỏ sở thích, mong muốn của bản thân qua lời nói và hành động. Tuy nhiên, bố mẹ hay tỏ ra thờ ơ trước những dấu hiệu này và có xu hướng áp đặt trẻ làm theo kế hoạch có sẵn. Khi mong muốn không được xem trọng, trẻ ít nhiều sẽ bị tổn thương và có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân lẫn bố mẹ.

Việc quan tâm đến sở thích, mong muốn của con sẽ giúp bố mẹ xây dựng mối quan hệ đáng tin cậy. Bên cạnh đó, thông qua mong muốn của con cái, bố mẹ cũng hiểu được rằng con thực sự cần gì ở gia đình và hiểu rõ định hướng tương lai của con. Kể cả trẻ có xu hướng suy nghĩ sai lệch thì đều có lý do, nếu chú ý đến mong muốn của con trẻ, bố mẹ sẽ phát hiện sớm tình trạng này và có những can thiệp phù hợp để điều chỉnh.

Nhiều phụ huynh vội quy chụp con cái hư hỏng khi có những suy nghĩ kì lạ và sai lệch là sai lầm vì đôi khi, trẻ hoàn toàn không ý thức hết được suy nghĩ và hành vi của mình. Do đó, gia đình phải luôn luôn lắng nghe và chú ý đến mong muốn của con để kịp thời giúp đỡ trẻ trưởng thành lành mạnh.

5. Khích lệ và động viên trẻ

Thay vì tạo áp lực nặng nề, bố mẹ nên có những lời nói động viên, khích lệ tinh thần để trẻ nỗ lực học tập và điều chỉnh những thói quen xấu. Thông qua cuộc trò chuyện với gia đình, trẻ sẽ hiểu hơn ý nghĩa của cuộc sống và mục đích thực sự của việc học.

Khi con trẻ đạt kết quả thấp, nên trò chuyện để tìm hiểu nguyên nhân. Nếu do trẻ lười biếng, nên nghiêm khắc yêu cầu trẻ chỉnh đốn lại thái độ học tập và giảm thiểu thời gian vui chơi. Ngoài ra, nên lắng nghe để biết trẻ gặp khó khăn trong vấn đề gì và tìm ra giải pháp phù hợp.

Nếu như trẻ đã nỗ lực nhưng không đạt được kết quả như mong muốn, gia đình nên động viên và khích lệ để con cố gắng hơn. Những lời động viên, an ủi từ bố mẹ sẽ tiếp thêm cho con trẻ động lực để học tập tốt hơn. Ngược lại, thói quen trách móc và quát mắng sẽ khiến trẻ trở nên tự ti, sống khép kín, thu mình và cảm thấy nặng nề khi trở về nhà.

6. Kiểm soát cơn nóng giận, trách mắng trẻ chừng mực

Trong quá trình nuôi dạy con cái, bố mẹ sẽ gặp phải không ít vấn đề. Đôi khi, trẻ liên tục phạm lỗi và có những hành vi khó chấp nhận khiến cha mẹ nổi nóng, tức giận. Tuy nhiên, phụ huynh cần học cách kiểm soát cơn giận đối với con cái để tránh những lời nói và hành động làm tổn thương con sâu sắc.

Nếu trẻ phạm lỗi, bố mẹ nên trách mắng để con ý thức được mức độ và hậu quả từ hành vi của bản thân. Tuy nhiên, cần trách mắng con có chừng mực và phải kiểm soát cơn giận khi đối mặt với con. Tránh tình trạng chì chiết, đay nghiến ngày qua ngày khiến tinh thần của con bị suy giảm, trẻ dễ bị stress, kém tập trung và lơ đễnh khi học tập.

Khi nhận thấy bố mẹ kiểm soát cơn giận với chính mình, trẻ sẽ học cách quản lý những cảm xúc tiêu cực và có ý thức hơn trong lời nói, hành vi. Ngoài ra, thông qua điều này, trẻ cũng sẽ học cách thấu hiểu bố mẹ và mạnh dạn bày tỏ những mong muốn của bản thân.

7. Trò chuyện với bạn bè của con

Một số trẻ có tính cách nhút nhát, ít nói sẽ hiếm khi chia sẻ với bố mẹ dù gia đình đã nỗ lực kéo gần khoảng cách. Trong trường hợp này, mẹ có thể trò chuyện với bạn bè của con. Tuy nhiên, cần phải khéo léo trong câu từ để tránh sự nhạy cảm quá mức của trẻ và người bạn của con.

Nếu có thể, mẹ cũng có thể tạo mối quan hệ thân thiết với bạn bè của con để hiểu hơn về tâm lý chung của trẻ ở lứa tuổi này. Thay vì ép buộc con phải nói ra những gì bố mẹ yêu cầu, việc xây dựng mối quan hệ với bạn bè của trẻ sẽ giúp bố mẹ hiểu hơn về tâm lý và những vấn đề con đang gặp phải.

8. Học hỏi các kiến thức giáo dục con cái

Đây là điều vô cùng cần thiết, nhiều bố mẹ tự cho rằng mình quá hiểu con cái nhưng không phải thế. Thực tế, tâm lý của trẻ có sự thay đổi tùy theo độ tuổi nên bố mẹ rất khó có thể hiểu hết cảm nhận và suy nghĩ của con. Do đó, ngoài những biện pháp trên, gia đình cũng cần trang bị kiến thức về việc giáo dục con cái thông qua sách báo, các chương trình truyền hình, trò chuyện với người có kinh nghiệm,…

Trong trường hợp bố mẹ đã cố gắng, đã thử nhiều cách mà trẻ vẫn chống đối, vẫn không thể dung hòa được bất đồng với con cái, tốt nhất bố mẹ nên tham vấn tâm lý để nhờ sự trợ giúp của các chuyên gia để tìm hiểu nguyên nhân và có những biện pháp phù hợp khả thi hơn.

Làm mẹ

Sự tò mò của trẻ là mong muốn theo đuổi kiến thức, làm thế nào cha mẹ có thể nuôi dưỡng sự tò mò này?

Theo V.K (tổng hợp) - Vietnamnet