"Nạn đói tiềm ẩn" và những dấu hiệu đơn giản cha mẹ dễ bỏ qua khiến trẻ có nguy cơ thấp còi, yếu ớt

Những con số giật mình

Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ em thiếu vi chất dinh dưỡng hiện vẫn còn cao. Số liệu được công bố cách đây vài năm từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã cho thấy những con số đáng e ngại với 24% trẻ thiếu vitamin A (dưới 5 tuổi), 84% trẻ thiếu i-ốt (trong độ tuổi đi học)...

Tỷ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới 5 tuổi ở Việt Nam là 27,8%

Tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ em dưới 5 tuổi là 13%

Tỷ lệ thiếu kẽm ở trẻ em dưới 5 tuổi rất cao tới 69,4%, đặc biệt rất cao ở miền núi.

Ảnh minh họa

Thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em được ví như "nạn đói tiềm ẩn" vì không có dấu hiệu rõ ràng nhưng gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng…

Theo TS.BS Phạm Thị Thu Hương, Nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng Lâm sàng và Tiết chế Viện Dinh dưỡng Quốc gia thì nguyên nhân gây thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em là do khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ không được cung cấp đầy đủ các vitamin và khoáng chất, đặc biệt trong một số giai đoạn "vàng" như: thời kỳ mẹ mang thai, giai đoạn 0 – 5 tuổi, giai đoạn tiền dậy thì, dậy thì…

Tác hại khôn lường khi trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng

Chuyên gia cũng cho biết mặc dù nhu cầu về các vi chất dinh dưỡng của cơ thể trẻ không nhiều nhưng chúng lại cực kỳ quan trọng. Việc bổ sung không đúng, không đủ đa vi chất dinh dưỡng cho trẻ em có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe với những hệ lụy nguy hiểm sau: 

- Thiếu máu do thiếu sắt: Tình trạng thiếu máu do thiếu sắt thường gặp ở trẻ em. Nếu tình trạng thiếu máu nặng, trẻ dễ bị viêm nhiễm đường hô hấp và mắc các bệnh nhiễm khuẩn.

- Còi xương do thiếu canxi và vitamin D: Thiếu canxi dẫn đến bệnh còi xương ở trẻ nhỏ và loãng xương ở người lớn. Khi cơ thể không cung cấp đủ canxi hoặc việc hấp thu canxi ở ruột giảm xuống, cơ thể buộc phải huy động canxi ở xương vào máu gây rối loạn quá trình khoáng hóa xương.

Ảnh minh họa

- Bướu cổ do thiếu i-ốt: Nếu cơ thể thiếu i-ốt, tuyến giáp làm việc nhiều hơn để tổng hợp thêm nội tiết tố giáp trạng khiến tuyến giáp tăng lên gây bướu cổ. Trẻ sinh ra có nguy cơ bị đần độn, tổn thương não vĩnh viễn, bị các khuyết tật bẩm sinh như liệt tay, chân, nói ngọng, điếc, câm, mắt lác.

- Suy dinh dưỡng, thấp còi do thiếu kẽm: Trẻ thiếu kẽm sẽ biếng ăn, chậm lớn, dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, tiêu chảy, suy dinh dưỡng và chậm phát triển chiều cao.

- Các bệnh về mắt do thiếu vitamin A: Trẻ em thiếu vitamin gây chậm lớn, còi cọc, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như tiêu chảy, viêm đường hô hấp; thiếu vitamin A trầm trọng dẫn đến khô loét giác mạc, mù lòa.

Trẻ bị thiếu vi chất dinh dưỡng nói chung sẽ có nguy cơ thấp còi, sức đề kháng yếu, dễ mắc bệnh cấp và mãn tính.

Những dấu hiệu đơn giản báo hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng cha mẹ cần biết

Nhiều cha mẹ dễ bỏ qua những biểu hiện mà cơ thể trẻ đang lên tiếng về sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng mà cho rằng đó là hiện tượng tự nhiên bình thường ở 1 đứa trẻ. Nhưng theo các chuyên gia cha mẹ cần đặc biệt lưu tâm nếu thấy con mình có những biểu hiện sau: 

Khi trẻ rụng tóc, hay quấy khóc, chậm mọc răng, sún răng, sâu răng, chậm phát triển chiều cao… hãy nghĩ đến thiếu canxi, D3.

Trẻ da xanh xao, móng tay nhợt nhạt, mệt mỏi, học tập không tập trung... đó là biểu hiện của thiếu sắt

Khi móng tay con có vạch trắng, dễ ốm vặt, ăn uống kém, chậm phát triển chiều cao… cha mẹ hãy nghĩ đến thiếu kẽm.

Khi trẻ có sức đề kháng kém, ăn uống kém hay ngay cả việc kém hấp thụ, tinh thần khó tập trung…nên nghĩ đến thiếu đa vi chất dinh dưỡng nói chung.

Những biểu hiện cơ thể của trẻ cho thấy chúng đang phản ánh phần nào thể chất và sức khỏe của trẻ. Dù các biểu hiện tưởng đơn giản, bình thường nhưng cha mẹ hãy đặc biệt lưu tâm và có hướng xử lý thích hợp. Hoặc cách tốt nhất, quan tâm đến việc bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ trước khi có những biểu hiện trên.

Bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ như thế nào mới là đúng cách?

Để bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ người Nhật thường đa dạng bữa ăn, người châu Âu dùng thực phẩm chức năng bổ sung hàng ngày, còn ở Việt Nam nhiều cha mẹ chỉ bổ sung cho con khi thiếu vi chất dinh dưỡng đã chuyển thành bệnh…

Ảnh minh họa

Theo TS.BS Phan Bích Nga thì trong Chiến lược toàn cầu về nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ TCYTTG (tổ chức y tế thế giới) và Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) đã đưa ra chương trình các khuyến nghị về việc áp dụng phương pháp bổ sung đa vi chất dinh dưỡng hàng ngày để dự phòng. Đặc biệt họ cũng nhận thấy hiệu quả của bổ sung đa vi chất dinh dưỡng lên sự phát triển cân nặng rõ rệt, dự phòng thiếu máu và tốc độ phát triển của bé. Nhưng trên thực tế tại Việt Nam và trên thế giới số liệu điều tra ban đầu về tình trạng này và các can thiệp để giải quyết sớm vấn đề này vẫn còn rất ít.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng là cần thiết nhằm ngăn chặn "nạn đói tiềm ẩn" đang có nguy cơ ảnh hưởng tới tầm vóc và trí tuệ người Việt Nam. Trong đó có những giải pháp được nhắc tới như sau:

Đa dạng hóa bữa ăn là điều đầu tiên người ta nghĩ đến khi nhận thấy trẻ có những biểu hiện thiếu vi chất dinh dưỡng. Sử dụng kết hợp nhiều loại thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày là giải pháp tự nhiên nhất nhằm cung cấp đủ vi chất dinh dưỡng cho nhu cầu của cơ thể.

Sử dụng thực phẩm được tăng cường vi chất cũng là một giải pháp. Các thực phẩm như muối, nước mắm, nước tương (xì dầu), hạt nêm, dầu ăn, bột mì… được bổ sung iốt, sắt, kẽm, vitamin A. Đây là một giải pháp trung hạn có tính ưu việt cao do có sự tham gia của cả nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Uống bổ sung vi chất dinh dưỡng dưới các dạng thực phẩm bổ sung hay thực phẩm bảo vệ sức khỏe là một giải pháp ngắn hạn nhưng rất quan trọng có thể giúp cải thiện được ngay tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng.

Ảnh minh họa

TS.BS Phan Bích Nga cũng có lưu ý với cha mẹ khi bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ: "Khi lựa chọn các thực phẩm bổ sung đa vi chất dinh dưỡng nên chọn các sản phẩm hàm lượng thấp hơn nhu cầu khuyến nghị hàng để bổ sung dự phòng, cùng chế độ ăn sẽ không lo ngại tích lũy hay ảnh hưởng xấu do thừa vi chất dinh dưỡng gây ra. Trong nhiều trường hợp bổ sung vi chất đơn độc với liều cao có thể gây ngộ độc và ảnh hưởng xấu đến tình trạng sức khỏe của trẻ. Những trường hợp cần bổ sung liều cao cần có xét nghiệm và chỉ định cụ thể bác sĩ".

Anh Xuân Đức, youtuber nổi tiếng Bố con Sâu, cho biết bản thân mình luôn chú trọng việc bổ sung vi chất dinh dưỡng cho con: "Mình luôn coi trọng việc phát triển thể chất cho Sâu, Sâu khỏe mạnh thì con mới có tinh thần tốt được và hứng thú khám phá thế giới. Để có được điều này, mẹ đọc rất nhiều sách nuôi dạy con, cho bé ăn uống vui vẻ, bố mẹ cũng tâm sự với con như một người bạn chứ không phải là ra mệnh lệnh cho con... và đặc biệt trong cách chăm sóc con của mình việc sử dụng kháng sinh là việc mình luôn hạn chế sử dụng, thỉnh thoảng bổ sung thêm vi chất dinh dưỡng cho con như Vitamin, canxi,... để tăng đề kháng cho bé".

 ***

Vi chất dinh dưỡng rất cần thiết đối với sự phát triển của trẻ. Vì vậy, việc bổ sung đầy đủ các vi chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ cần được quan tâm hàng đầu. Muốn trẻ có một thể chất, trí tuệ, sức khỏe phát triển toàn diện, cha mẹ cần đặc biệt có nhận thức và hành động thiết thực về chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ.

Làm mẹ

5 sai lầm khi cho trẻ ăn sáng mất sạch dinh dưỡng, dễ gây bệnh cho bé

Theo Pháp luật và bạn đọc