Thông minh cũng vô ích nếu trẻ không biết cách thua cuộc! Đã đến lúc cha mẹ phải dạy con đối mặt với thất bại

Vy An (7 tuổi) là một cậu bé thông minh, học giỏi nhưng lại rất hay buồn bực, thậm chí khóc lóc vì những điều nhỏ nhặt đến nỗi những người xung quanh gán cho em biệt danh trái tim thủy tinh hay trái tim mong manh dễ vỡ. 

Có hôm cả nhà 4 người đang chơi cờ cá ngựa vui vẻ nhưng cô bé không may bị yếu thế đối diện nguy cơ thua cuộc. Vậy là cô bắt đầu cau có, cằn nhằn, hết kêu đen đủi lại đổ lỗi cho người nọ người kia khiến ai cũng khó chịu. 

Một hôm cả nhà đi công viên chơi cuối tuần, bố Vy An dạy con cách thả diều và cô bé vô cùng thích thú, thế nhưng chưa được bao lâu cô bé tự dưng vừa giậm chân vừa khóc. Người mẹ bối rối không hiểu tại sao, hỏi mãi Vy An mới chịu nói: Con muốn bay cao hơn họ, con muốn là người cao nhất cơ”.

Chuyện học hành cũng vậy, Vy An học tốt và hay được cô giáo khen, nhưng mỗi khi làm sai một bài nào đó hoặc điểm kém hơn bạn bè là cô bé buồn bã cả buổi, khi về nhà lại giận dỗi lây người khác. Khi em tập piano, mẹ Vy An nhắc nhỏ nhở con sửa sai tư thế tay, chỉ ra khuyết điểm của con là cổ tay vẫn thấp quá, cô bé lập tức nhảy khỏi băng ghế và nói rằng mình "không tập". Có hôm Vy An bị giáo viên tiếng Anh phê bình là không tập trung học, hôm sau em chán nản nói không đi học môn này nữa….

Mẹ Vy An khá đau đầu vì tính khí này của con, không ngờ còn nhỏ mà con lại cố chấp chuyện thắng thua và tinh thần lại mỏng manh như vậy. Làm sao để con kiên trì hơn, biết chấp nhận thua cuộc vì chẳng phải lúc nào cũng nhất mãi được, biết lấy thất bại là bình thường và lấy đó làm động lực cố gắng thay vì bực bội, ấm ức? – Đó cũng là điều rất nhiều phụ huynh có con cái mang tính cách tương tự Vy An luôn quan tâm.

Trên thực tế, nhiều bậc cha mẹ cũng có những nỗi lo thầm kín giống như mẹ Vy An: con cái họ khỏe mạnh, đầu óc thông minh nhưng tính cách lại mỏng manh dễ vỡ. Điều kiện vật chất ngày càng khá giả nhưng ý chí chịu đựng gian khổ hay thất bại ngày càng yếu. Những trẻ này đã nghe rất nhiều lời động viên và khen ngợi, nhưng lạ ikhông thể chịu đựng được những lời chỉ trích dù là nhỏ nhất. Chúng thường tự cho mình là trung tâm nên mỗi khi bị bỏ bê hay bị cho ra rìa, thái độ cũng như phong độ của chúng lập tức bị ảnh hưởng ...

Theo các nhà tâm lý học, ngay từ đầu trẻ con không có khái niệm thắng thua, nhưng người lớn chúng ta sẽ tự ý thức hoặc vô thức truyền cho trẻ: Con thật tuyệt vời, và con là người chiến thắng! Những lời khen ngợi như vậy khiến trẻ cảm thấy hạnh phúc khi được công nhận, nhưng lâu dần trẻ sẽ nảy sinh tâm lý muốn thắng mọi thứ, không muốn chấp nhận thực tế thua kém người khác. Khi đứa trẻ không muốn chấp nhận thực tế này, nó sẽ thể hiện nó dưới hình thức khóc.

Nghiên cứu tâm lý học trẻ em tin rằng trẻ không muốn đối mặt với thất bại là điều bình thường, đây là ý thức bảo vệ bản thân, tuy nhiên việc bảo vệ quá mức lòng tự trọng và né tránh thất bại của trẻ như vậy sẽ chỉ khiến trẻ ngày càng sợ thất bại và ngày càng không dám đối mặt trực tiếp với đối thủ của mình.

Làm thế nào chúng ta có thể củng cố tâm hồn con cái mình?

1. Giúp trẻ hình thành ý thức cạnh tranh đúng đắn và khái niệm thành công hay thất bại

Đừng nghĩ rằng trẻ còn nhỏ, thật ra trong cuộc sống hàng ngày có rất nhiều sự thật mà chúng ta không thể nhận thấy được. Để các em hiểu rằng trong hành trình dài của cuộc đời, ai cũng sẽ gặp thử thách và vấp ngã, chỉ khi chấp nhận rằng “thắng thua là lẽ thường tình” và “thất bại là mẹ của thành công” thì các em mới có đủ tự tin và dũng khí để vượt qua khó khăn. 

Mọi người đều có điểm mạnh và điểm yếu, và bạn không thể là người mạnh trong tất cả các cuộc thi. Chiến thắng và hay thất bại trong cạnh tranh đều có thể xảy ra, và chúng ta nên bình tĩnh đón nhận nó!

Theo đuổi thành công của một điều gì đó không phải để nhận được lời khen ngợi hay sự phù phiếm, mà là để thích nó từ trái tim. Sở thích là một loại động lực và hạnh phúc có được từ nó. Vì vậy, “thành công” là hoàn thành một việc bằng cả trái tim của mình, chứ không phải để đánh bại người khác!

2. Cha mẹ làm gương cho con cái

Ví dụ lớn hơn lời nói. Khi cha mẹ tự mình gặp phải vấn đề, thái độ của họ là một cơ hội tốt để con cái noi theo học tập.

Ví dụ, người mẹ chuẩn bị đồ đạc để nấu một món ngon nhưng cuối cùng lại hỏng không ăn được, xong không vì thất bại mà chán nản lâu, cô chia sẻ với các con: "Tiếc quá, nhưng không sao. Quan lần này mẹ đã biết mình sai ở đâu, lần sau nhất định mẹ sẽ làm thật ngon!"

Hãy cho bọn trẻ biết rằng có rất nhiều điều mà cha mẹ không thể làm hoặc không thể làm tốt, thất bại không phải là “xấu hổ”, chúng ta có thể học được rất nhiều điều từ thất bại.

3. Không được chèn ép trẻ theo ý muốn

Nhiều phụ huynh thấy con mắc lỗi hoặc thất bại ở điều gì đó sẽ phản ứng rất tiêu cực. Họ mắng mỏ, trì triết trẻ và ép con phải làm lại cho bằng được, điều đó vô tình khiến trẻ cảm thấy giá trị của bản thân bị giảm sút nghiêm trọng. Như vậy trẻ không những không có khả năng chống bực bội tốt, mà còn mất đi tự tin và chút an toàn cuối cùng.

Cha mẹ tạo ra những “trận đòn” từ bên ngoài, đó là cách giáo dục sai lầm “thất vọng tràn trề”, không thể tạo cho trẻ sức mạnh để phát triển bản thân. Chỉ với tình yêu thương và sự ấm áp, sự tự tin và dũng cảm từ bên trong, một đứa trẻ mới có thể được ấp ủ với một trái tim mạnh mẽ, chủ động phá đối mặt với bão tố cuộc đời.

4. Khen ngợi và phê bình vừa phải

Mọi thứ đều có “độ”, khen ngợi cũng vậy và phê bình cũng thế. Khi một đứa trẻ lớn lên, khen ngợi là một cách quan trọng để xây dựng lòng tự tin của trẻ. Nhưng cũng có những phương pháp để khen ngợi, khi cha mẹ khen ngợi con cái, họ có thể nói cụ thể hơn , thay vì nói về chúng một cách chung chung và lướt qua không chân thành.

Nếu con mắc lỗi, cha mẹ cũng nên tiết chế chỉ trích. Quá gay gắt, lòng tự tin của trẻ bị tổn hại, không kiềm chế được cảm xúc dễ đi đến cực đoan; nếu lời chỉ trích không gây đau đớn, trẻ vẫn tự ái, và lời chỉ trích nặng nề tiếp theo sẽ đi đến cực đoan vì trẻ không thể chấp nhận nó.

Khen ngợi quá mập mờ sẽ khiến trẻ không thể tiếp nhận bất kỳ lời phê bình nào từ người khác, và rất khó để đối phó. Vì vậy, cha mẹ phải nhớ rằng việc khuyến khích và khen ngợi con cái phải dựa trên cơ sở thực tế, và lời khen có mục tiêu mới có hiệu quả, nó có thể làm tăng sự tự tin của trẻ và khiến trẻ can đảm và tự tin hơn khi đối mặt với nhiều thất bại khác nhau.

Ngoài "giáo dục đánh giá cao", "giáo dục thất vọng" cũng cực kỳ quan trọng với trẻ

Để củng cố trái tim của đứa trẻ và tăng lòng dũng cảm khi đối mặt với khó khăn, "giáo dục thất vọng" cũng đã trở thành một yếu tố vô cùng quan trọng cần được củng cố.

Giáo dục kiểu đánh giá cao là đề cao và khuyến khích trẻ dành chiến thắng, nỗ lực để đạt được những thành tích tốt nhất là điều cha mẹ nào cũng ưu tiên dành cho con em mình. Tuy nhiên nếu khả năng chống đỡ khó khăn và thất bại không cao, tâm lý không vững thì trẻ cũng dễ dàng chán nản, thất vọng hoặc thậm chí thụt lùi đi trông thấy. Khi đó chúng ta mới thấy giáo dục thất vọng là cực kỳ cần thiết.

Nhiều cha mẹ quan tâm và bao bọc con quá mức khiến trẻ mất đi cơ hội trải nghiệm thất vọng, nên khi phải đối mặt khó khăn một cách trực tiếp, tâm lý dễ bị tác động tiêu cực, ảnh hưởng nặng nề hơn. Vì vậy, cách "giáo dục thất vọng" tốt nhất là hãy biết buông tay và cho trẻ cơ hội đối mặt với những vấn đề thực tế nhất trong cuộc sống, từ đó giúp con học phương pháp giải quyết và kỹ năng đối mặt với những thất bại, khó khăn một cách lạc quan.

Làm mẹ

2 đứa trẻ mắc cùng 1 lỗi, hành động của 2 bà mẹ cho kết quả quá khác biệt: Thái độ của cha mẹ khi trẻ mắc lỗi sẽ quyết định tương lai của chúng

Theo V.K - Vietnamnet