Ngày càng có nhiều vụ việc xâmhại, bạo hành trẻ em nghiêm trọng gây bức xúc trong dư luận. Tuy nhiên, hệ thốngpháp luật Việt Nam lại đang thiếu những quy định chi tiết để xử lý những vi phạmcũng như bảo vệ trẻ trong những trường hợp này.

Đây là nhận định của bà Lê Hồng Loan, Trưởng phòng Bảo vệ trẻ em (Unicef) khitrao đổi với PV về thực trạng phòng chống bạo lực xâm hại trẻ em hiện nay tạiViệt Nam. Theo bà Loan, một khi hệ thống bảo vệ trẻ em chưa được hoàn thiện sẽdẫn đến hậu quả di chứng tâm lý thậm chí là những vụ tự tử đau lòng của nạn nhânlà trẻ nhỏ.

- Dư luận ngày càng nóng lên với những vụ bạo lực xâm hại trẻ em, đặc biệttrong thời gian gần đây. Theo bà, luật pháp Việt Nam đã đủ sức răn đe, trừng trịnhững hành vi này chưa?

Luật Chống xâm hại, bạo lực trẻ em vẫn còn nhiều lỗ hổng
Bà Lê Hồng Loan.

- Những năm vừa qua Chính phủViệt Nam đã có nhiều bổ sung hệ cho thống pháp luật. Tuy nhiên, dù có những quyđịnh chung rất tốt, nhưng lại đang thiếu những quy định chi tiết, ví dụ như kháiniệm về trẻ em bị xâm hại của Việt Nam thì rất bó hẹp, đặc biệt với những hànhvi ở dưới mức vi phạm thì chưa được quy định rõ ràng.

Theo quy định thì xâm hại về thểchất tới 9% là cơ sở để khởi tố, mang tính chất hình sự nhưng có những mức xâmhại dưới đó vẫn cần phải xử lý nghiêm minh. Chúng ta có quy định về xâm hại,hiếp dâm trẻ em tuy nhiên định nghĩa về xâm hại tình dục của trẻ em còn rất hẹp,ví dụ như là người lớn xem tranh ảnh, xem phim, có hành động xấu trước mặt trẻgây ra kích dục với trẻ, không phù hợp, thì trong hệ thống của Việt Nam chưa cóquy định cụ thể.

Ngoài ra, Việt Nam cũng chưa có hệ thống thông báo về tình trạng xậm hại của trẻem một cách rõ ràng; chưa rõ đơn vị nào chịu trách nhiệm chính về tình trạng báocáo, hay những quy định bắt buộc với những người chứng kiến, nghi ngờ, xâm hạimà không báo cáo lại.

- Thiếu hệ thống thông báo cũng dẫn đến việc không phát hiện sớm, ngăn ngừahành vi bạo lực, xâm hại trẻ em. Việc này dẫn đến hậu quả như thế nào thưa bà?

- Đúng là Việt Nam đang thiếu một hệ thống dịch vụ chuyên nghiệp, hệ thống đượclồng ghép, đưa ra các khâu phòng ngừa, can thiệp với trẻ em bị xâm hại. Cần phảicó cấu trúc liên ngành chặt chẽ, trong vấn đề hỗ trợ phục hồi cho trẻ em bị xâmhại để tránh hậu quả dẫn đến những hành vi rối loạn, trầm cảm, hung hãn, thậmchí tử tự của trẻ.

Luật Chống xâm hại, bạo lực trẻ em vẫn còn nhiều lỗ hổng
Bé gái Như Ý, 9 tháng tuổi, bị mẹ ruột và cha dượng hành hạ dã man. Ảnh: CTV

Gần đây, Chính phủ đã ban hànhthông tư về quy trình can thiệp trẻ bị xâm hại tình dục và bạo lực. Tuy nhiên đểthực hiện được quy trình này phải có đội ngũ cán bộ được đào tạo chuyên trách,song đây cũng là thách thức của Việt Nam khi Ủy ban Dân số - Gia đình và Trẻ embị giải thể khiến số cán bộ làm công tác này vốn đã thiếu nay lại càng thiếuhơn, đặc biệt là tại cấp cơ sở.

- Theo số liệu điều tra, những vụ xâm hại, bạo lực trẻ cho thấy phần lớn thủphạm lại là chính người thân của các em, đặc biệt là những người làm cha làm mẹ.Có ý kiến cho rằng cần phải tước quyền chăm sóc của cha mẹ của những đối tượngnày. Bà nhận định như thế nào?

- Trên thế giới, nếu cha mẹ có hành vi cố tình ngược đãi gây nguy hiểm đối vớitrẻ, luật pháp có thể tước quyền chăm sóc của cha mẹ trong thời gian ngắn hoặclâu dài tùy vào mức độ nghiêm trọng cũng như sự hợp tác của cha mẹ. Đối vớinhững trường hợp sau khi đã được hỗ trợ vẫn cố tình xâm hại trẻ, tòa án sẽ cógiải pháp tước bỏ quyền vĩnh viễn.

Ở nước ta, chỉ khi tới vụ bé gái9 tháng tuổi ở Đồng Tháp bị mẹ ruột và cha dượng hành hạ dã man, vấn đề này mớiđược đặt ra. Tuy nhiên tôi vẫn muốn nhấn mạnh rằng cha mẹ và gia đình vẫn là nơichăm sóc tốt nhất của trẻ, nhà nước và cộng đồng cần có những biện pháp hỗ trợcha mẹ làm tốt nhất vai trò trách nhiệm chăm sóc bảo vệ con em mình. Theo tôitước quyền cha mẹ chỉ là biện pháp cuối cùng khi không còn cách nào khác.

Unicef hiện đang hỗ trợ Việt Nam xây dựng hành lang pháp lý tăng cường quy định của chính phủ; nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ về công tác xã hội từ trình độ trung cấp đến trên ĐH. Ngoài ra cơ quan này cũng hỗ trợ Bộ LĐ-TB-XH, Tư pháp, Công an và các trường đào tạo cán bộ xã hội, để đưa nội dung bảo vệ trẻ em vào chương trình giảng dạy. Xây dựng và phát triển mô hình thí nghiệm hệ thống bảo vệ trẻ em dựa vào cộng đồng trên 10 tỉnh, thành phố; xây dựng mô hình tái hòa nhập cộng đồng, mang tính chất phục hồi với người chưa trưởng thành vi phạm pháp luật…

Một số vụ hành hạ trẻ em nghiêm trọng

Đồng Tháp: Cháu Nguyễn Thị Như Ý (chín tháng tuổi) bị người yêu của mẹ hành hạ, gây thương tích, công an đang điều tra.

Cà Mau: Vợ chồng chủ trại tôm Giang-Thơm đã đánh đập, hành hạ bé Hào Anh, gây thương tích 66,83%, phiên tòa sơ thẩm tuyên phạt mỗi người 23 năm tù.

Hà Nội: Em Nguyễn Thị Bình bị vợ chồng chủ quán phở trên đường Nguyễn Trãi, Thanh Xuân dùng nhục hình, đánh đập từ lúc 10 tuổi đến khi được giải cứu.

Bình Phước: Bé Nguyễn Thị Hảo (ba tuổi) bị mẹ ruột hành hạ, đánh đập dã man, cắt gân chân… Người mẹ này bị tuyên phạt hai năm tù.

TP.HCM: Em Hồ Thị Bông (chín tuổi) bị mẹ nuôi bắt đi ăn xin. Do không kiếm đủ số tiền như quy định, Bông đã bị bà mẹ nuôi đổ nước sôi lên người làm phỏng nặng.

Khuyến cáo của UNICEF

Năm 2002, lần đầu tiên các chuyên gia của Liên Hiệp Quốc đã tiến hành một nghiên cứu toàn cầu về Bạo lực đối với trẻ em và đưa ra các khuyến nghị nhằm ứng phó và phòng ngừa vấn đề này. Việt Nam cũng là một quốc gia nằm trong nghiên cứu này.

Bản thông điệp chính mà nghiên cứu này gửi đi là bạo lực đối với trẻ em là không thể chấp nhận và tất cả loại hình bạo lực đối với trẻ em đều có thể được ngăn chặn. Nghiên cứu nhằm đánh dấu một bước ngoặt trên toàn thế giới: Chấm dứt sự biện hộ cho nạn bạo lực đối với trẻ em, dù việc làm này vẫn được chấp nhận là truyền thống hay ngụy trang dưới vỏ bọc kỷ luật.

Đã đến lúc cần nói lên rằng bạo lực đối với trẻ em đang là vấn nạn trên toàn Việt Nam và dưới mọi hình thức. Bạo lực có thể gây hậu quả cho sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ, làm giảm khả năng học tập, hòa nhập xã hội và hủy hoại sự phát triển của trẻ em, ảnh hưởng đến việc trở thành con người tốt, trở thành cha mẹ tốt trong tương lai.


(Trích phát biểu của ông Graig Burgess,
đại diện Tổ chức UNICEF tại Việt Nam)

Chế tài chưa đầy đủ

Nhiều người coi việc đánh con là bình thường. Trong khi ở nhà trường, việc giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều giáo viên còn áp dụng các hình thức xử phạt cứng nhắc như đánh, phạt phơi nắng mà không hề biết mình đã vi phạm. Các hoạt động bảo vệ trẻ em chủ yếu là trợ giúp khi sự kiện đã xảy ra; luật pháp về việc phòng ngừa cũng như các chế tài xử lý cũng chưa đầy đủ.

Ông Nguyễn Hải Châu, Cục trưởng Cục Bảo vệ,
chăm sóc trẻ em, Bộ LĐ-TB&XH


Theo Tuyết Trịnh
Đất Việt