Mất cơ hội giảm giá xăng dầu

Nhiều chuyên gia cho rằng với quy định tính giá cơ sở dựa trên giá nhập khẩubình quân 30 ngày là điều lạc hậu so với sự biến động của thị trường hiệnnay. Bằng chứng là hai cơ hội giảm giá trong tháng 6 và đầu tháng 8 đã trôiqua.

Cuối tuần qua, giá dầu thô lại đang giảm nhưng khó tạo ra cơ hội giảmgiá xăng dầu với cách tính giá hiện nay.

30 ngày không thực tế

Công thức tính dựa vào giá nhập khẩu bình quân 30 ngày xem ra không hợp lý,bởi 30 ngày là khoảng thời gian dài nên điều chỉnh trong nước thường khôngtheo kịp thế giới. Chẳng hạn như trong tháng 6 lẽ ra đã có thể giảm giátrong nước nhưng sau một thời gian chần chừ, giá thế giới tăng trở lại, cơhội của người tiêu dùng bị trôi qua.

Đành rằng cần phải có quy định bắt buộc dự trữ lưu thông nhưng nên uyểnchuyển thay vì thụ động như hiện nay. Hơn nữa, gần như việc giám sát và chếtài các doanh nghiệp đầu mối trong công tác dự trữ lưu thông này bị bỏ lơ.

Điển hình là trong đợt giá xăng dầu thế giới tăng cao hồi tháng 2, tháng 3,nhưng giá trong nước bị kềm giữ, nhiều đầu mối đã không nhập hàng gây nênhiện tượng khan hiếm khắp vùng đồng bằng sông Cửu Long và một số tỉnh phíaBắc.

Vừa rồi chính Bộ Công thương cũng thừa nhận một số đầu mối không tuân thủhạn ngạch nhập khẩu xăng dầu, nhưng rồi cũng chẳng có biện pháp chế tài nàođưa ra. Lâu nay các đầu mối lớn vẫn kêu rằng một số đơn vị chỉ nhập hàng vềbán khi thấy có lợi, còn khi tính toán lỗ thì không nhập.

Do áp dụng cách tính lạc hậu nên người tiêu dùng đã mất cơ hội hưởng giá xăng dầu giảm trong thời gian qua

Như vậy, quy định về dự trữ lưu thông có mang tính hình thức và dẫn đến sựméo mó về giá khi so sánh giữa thế giới và trong nước? Bất hợp lý này khôngchỉ xảy ra khi giá thế giới giảm mà cả khi giá thế giới tăng, trong nướccũng không điều chỉnh theo kịp, nhiều lần để khoản chênh lệch quá xa nên khiđiều chỉnh tăng ở biên độ lớn đã tạo ra cú sốc cho người tiêu dùng, khôngchỉ gây xáo trộn thị trường mà còn là tiền đề làm lạm phát tăng cao.

Rối rắm cách tính

Câu hỏi đặt ra là so sánh giữa giá cơ sở được tính này với giá bán lẻ có thểkết luận doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu lỗ hay chưa? Câu trả lờilà chưa. Điều này cũng được một số doanh nghiệp xác nhận. Chẳng hạn, ngày12/8 khi liên bộ Tài chính - Công thương công bố mức chênh lệch giữa giá cơsở với giá bán lẻ hiện tại của mặt hàng xăng A92 là 400 đồng thì có doanhnghiệp tính toán chỉ chênh lệch 100 đồng hoặc hòa vốn.

TIN LIÊN QUAN

Công thức tính giá cơ sở này không thể là mẫu số chung cho tất cả doanhnghiệp bởi mỗi nơi có cách điều hành và chi phí quản lý khác nhau. Lãnh đạoTổng công ty Xăng dầu VN (Petrolimex) cũng như lãnh đạo Công ty TNHH mộtthành viên Dầu khí TP.HCM (Saigon Petro) đều thừa nhận việc này.

Công thức được Bộ Tài chính đưa ra nhằm cung cấp thông tin cho người tiêudùng hiểu giá xăng dầu được hình thành ra sao, nhưng có nhiều dữ liệu khiếnngười đọc càng băn khoăn. Rất khó hiểu nếu chi phí định mức quy định là 600đồng, nhưng doanh nghiệp lại chi hoa hồng cho đại lý đến 800 đồng, có lúcđến 1.200 đồng. Lợi nhuận định mức quy định là 300 đồng, vậy có thể hiểutrong bất kỳ tình huống nào doanh nghiệp cũng lãi tối thiểu 300 đồng/lítxăng?

Mà nếu đã quy định cả mức lãi tối thiểu thì mức tối đa nào là hợp lý? Liệucách tính này có mang tính hình thức không, có bỏ lọt khoản nào không khi màtrước đây các doanh nghiệp kêu lỗ, nhưng sau đó lại có lãi hàng nghìn tỉđồng? Còn bảo hiểm và chi phí vận chuyển là những thứ doanh nghiệp có quyềnđàm phán một cách linh động tùy thời điểm, tùy hợp đồng lớn nhỏ và cũng tùyhình thức mua hàng theo chuyến hay mua kỳ hạn... sao lại cố định?

Nếu hiểu rằng công thức tính giá cơ sở này dùng để tham chiếu mỗi lần điềuchỉnh giá xăng dầu thì nó phải sát với thực tế hoạt động kinh doanh củadoanh nghiệp. Kết quả tính toán dựa theo công thức do cơ quan quản lý nhànước đưa ra không trùng khớp với cách tính của doanh nghiệp thì sự tồn tạicủa nó có ý nghĩa gì?

Người tiêu dùng sẽ không còn thắc mắc vì sao giá thế giới giảm mà trong nướcvẫn đứng yên một khi việc điều hành mặt hàng chiến lược này được minh bạchvà trước sau như một.

Cách điều hành giá xăng dầu hiện nay dù cố gắng chứngminh đã theo cơ chế thị trường nhưng rõ ràng sự can thiệp mang tính hànhchính vẫn ảnh hưởng phần lớn hoạt động kinh doanh. Có cách giải thích rằngtrong những lúc giá thế giới biến động thì Nhà nước phải can thiệp. Nhưngthử hỏi bao lâu nay thị trường xăng dầu có lúc nào yên tĩnh? Hiểu được giớihạn của từ “biến động” quả thật khó như mò kim đáy bể.

Ở các nước khác, nhà nước cũng can thiệp thị trường nhưng tín hiệu rõ ràng,khi nào bắt đầu và khi nào chấm dứt can thiệp. Vì cơ chế vận hành xăng dầuhiện không rõ ràng nên những lúc có lợi chẳng thấy doanh nghiệp nào chủ độngđề xuất giảm giá và đá trái bóng sang cho Nhà nước. Nói là vận hành theonghị định 84 cũng đúng mà cũng không chính xác.

Các doanh nghiệp đầu mối hiện nay đều là doanh nghiệp nhà nước, dù phải thựcthi nhiệm vụ như một cánh tay nối dài của Nhà nước nhưng họ vẫn phải kinhdoanh có lãi để tồn tại và phát triển. Một khi việc phân vai này chưa rõràng thì sự minh bạch vẫn chỉ là giấc mơ và việc vận hành theo cơ chế thịtrường cũng chỉ là nói suông. Và phần thiệt vẫn luôn đổ về phía người tiêudùng.