Saunhiều công đoạn giấy tờ và chờ đợi, rồi tôi cũng được một lần xuống “âm phủ”, từmà cách nhà báo hay dùng để chỉ hầm than. Nhiều đỉnh núi cao tôi đã chinh phục,nhưng không ngờ để xuống được hầm than lại rắc rối đến vậy.
Tuy nhiên, lúc chuẩn bị lênđường, tôi mới hiểu vì sao một việc tưởng như đơn giản là đi xuống hầm lò mộtbuổi rồi đi lên, lại khó khăn đến vậy. Tập đoàn Than - khoáng sản Việt Nam đã cửhẳn một cán bộ xuống Quảng Ninh để tôi được… vào lòng đất.
Đến Quảng Ninh rồi, đã ngồi trong phòng làm việc của ông Khuất Mạnh Thắng, PhóGiám đốc Công ty cổ phần Than Vàng Danh, tôi vẫn mang nỗi lo canh cánh rằng sẽkhông được xuống hầm. Ông Thắng kể lể hàng chục viễn cảnh có thể dẫn đến việcmất mạng. Trong các loại ngành nghề, có lẽ ngành khai thác than là nguy hiểmnhất. Xem tivi, báo chí, chẳng mấy tuần không thấy có tin tai nạn hầm lò. Tintrong nước thì một vài người chết, còn tin thế giới thì vài chục đến cả trămngười. Ông Thắng đề xuất cho nhà báo đi… quanh miệng hầm.
 |
| Bộ phận sàng tuyển nằm ngày trước lò Công ty Than Vàng Danh |
Anh Nguyễn Văn Tài, cán bộ của Tập đoàn TKV phân trần mãi, rồi ông Thắng cũngđồng ý cho tôi được xuống hầm lò, nhưng với điều kiện đi ngắm cho… vui, khôngđược chụp ảnh. Ôi trời! đi làm báo, nhất là xuống hầm lò, mà không có ảnh thì đilàm gì. Điều kiện ông Thắng đưa ra khiến tôi ỉu xìu.
Ban đầu, tôi tưởng cấm chụp ảnh vì sợ làm lộ bí mật quốc gia, bí mật công ty,nhưng sau mới hiểu rằng, chiếc máy ảnh, điện thoại, hoặc bất cứ thiết bị điện tửnào, có điện, có sóng, có từ trường, là có thể trở thành... kíp nổ. Dưới lòthan, không khí lúc nào cũng đậm đặc các loại khí độc, nguy hiểm nhất là mêtan,khí gas. Chỉ cần có sự “kích thích”, các loại khí này sẽ biến thành bom. Bùm mộtcái là tính mạng của hàng trăm, hàng ngàn thợ dưới lòng đất, và cả tôi nữa, sẽbị đe dọa. Lúc này, tôi mới hiểu, lý do của sự khó khăn khi xuống hầm lò.
 |
| Phóng viên trong trang phục xuống hầm than |
Có một cách giải quyết, ấy là công ty sẽ cho tôi mượn chiếc máy ảnh chụp phim.Máy chụp phim không dùng flas, không chạy bằng điện, có thể dùng dưới hầm lò.Một đồng chí cán bộ được cử đi lấy máy ảnh. Tuy nhiên, chiếc máy để cả năm khôngdùng, chiếc lẫy lên phim han gỉ, kéo mãi không lên. Thế là hỏng bét.
Sau quá trình bàn bạc, rồi cuối cùng tôi cũng được mang chiếc máy ảnh kỹ thuậtsố xuống hầm, nhưng với điều kiện mở máy trong sự giám sát của cán bộ. Tức là,chỉ khi nào đồng chí cán bộ đi kèm cho phép, mới được bật máy. Tất nhiên, khichụp ảnh, tuyệt đối không được dùng đèn.
Cùng kèm cặp tôi xuống hầm lò là anh Nguyễn Văn Tài và kỹ sư Lâm Hồng Quang(Phòng Kỹ thuật Khai thác, Công ty Than Vàng Danh). Tôi muốn xuống lò với tư thếmột công nhân, cùng làm công việc đào than, để cảm nhận rõ nhất về công việc củanhững con người dưới lòng đất này: sự vất vả và nguy hiểm.
 |
| Kiểm soát viên kiểm tra kỹ lưỡng xem có ai mang vật cấm vào hầm lò không |
Thủ tục cuối cùng để xuống lòng đất là khám sức khỏe. Nếu bị huyết áp cao hoặcthấp, tim mạch, thì chắc chắn bị loại. Dưới lòng đất thiếu dưỡng khí, nên mắcbệnh tim mạch sẽ rất dễ đi đời.
8h sáng, chúng tôi đứng cạnh con đường nhựa nhuộm màu than trước Công ty ThanVàng Danh chờ xe buýt đưa đón công nhân. Trước ca làm việc chừng một tiếng, côngnhân từ các xóm quanh vùng tụ tập ra ven đường để xe buýt của Công ty đón lênhầm mỏ. Từ trụ sở Công ty đến hầm mỏ còn mấy cây số nữa. Chúng tôi cũng trèo lênxe đi cùng anh em công nhân. Anh em trên xe nói chuyện rổn rảng. Anh em đềutưởng chúng tôi là công nhân mới.
Chúng tôi rồng rắn xếp hàng vào phòng thay đồ. Phòng thay đồ rộng chừng 100 métvuông. Có 5 nhân viên nữ làm công việc phát quần áo, ủng, tất, mũ, khẩu trang.Công nhân cả già lẫn trẻ hồn nhiên thay đồ trước mặt chị em cứ như chốn khôngngười.
 |
| Hết ca, công nhân rời khỏi hầm lò. |
Thấy tôi ngại ngần, một cô bụm miệng cười: “Gớm, có gì mà ngại. Nhà báo cho bọnem xem có đen hơn công nhân vùng mỏ không!”. Mấy cô cùng cười nghiêng ngả.
Thấy tôi vẫn mặc áo gió bên trong, khoác chiếc công nhân bên ngoài, các cô lạicười. Mùa đông thế này, lại mặc mỗi chiếc áo công nhân, có mà chết rét. Nhưngnghĩ đi bộ mấy km trong hầm, lại làm việc hùng hục, chắc là sẽ nóng, nên tôicũng chỉ mặc một chiếc áo màu xanh như anh em công nhân.
Giầy, tất, mũ mão, quần áo xong rồi, tôi tiếp tục xếp hàng nhận đèn pin. Cănphòng rộng cả trăm mét vuông rặt là đèn pin. 4 cô nhân viên trong phòng này cómỗi việc phát, thu và sạc đèn. Đèn treo trên trán, ắc-quy treo ở hông. Ngoài ra,thứ bất di bất dịch, lúc nào cũng phải mang bên người là bình cứu hộ.
Chiếc bình cứu hộ có kiểu dáng như chiếc bi đông đựng nước của bộ đội ngày xưa.Bình này do Trung Quốc sản xuất. Tôi được cô nhân viên quản lý bình cứu hộ tậphuấn kỹ càng. Nếu xảy ra cơ sự cháy nổ, sập hầm, hoặc hệ thống cấp gió trụctrặc, hầm thiếu ôxi, đậm đặc khí độc, thì giật nắp bình, lấy chiếc khẩu trangđặc chủng trong bình để bịt mũi. Chiếc khẩu trang đặc chủng này sẽ lọc được cácloại khí độc trong vòng 6 tiếng đồng hồ.
Thứ cuối cùng phải mang là chiếc cuốc chim và chiếc xẻng cán ngắn. Chiếc cuốcchim trông như cái rìu, nhưng to bản hơn, dùng để bổ vào vỉa than. Chiếc xẻngngắn để cào than ra máng.
 |
| Đường xuống... âm phủ |
Công đoạn xếp hàng để xuống hầm mỏ còn nghiêm ngặt hơn cả lên máy bay. Nhìnnhững khẩu hiệu đỏ chót, chi chít nơi cửa hầm đủ biết vấn đề an toàn được đặtcao hàng đầu. Nào là: “Hãy tự kiểm tra an toàn”, “Chú ý làm đúng thao tác”, “Antoàn nơi làm việc”, “Phải quan sát kỹ tín hiệu trước khi xuống hầm”, “An toànmới sản xuất, sản xuất phải an toàn”… Biển hiệu có chữ “cấm” thì nhiều vô kể.Chiếc biển cuối cùng trước khi vào lò, tôi nhìn thấy là: “Chúc các bạn vào casản xuất an toàn”.
Dù đã được Ban giám đốc thông tin trước, song những cán bộ kiểm soát ở cửa hầmvẫn làm đúng thủ tục với chúng tôi. Họ kiểm tra, sờ nắn rất kỹ túi quần, túi áo,thậm chí tháo cả ủng để kiểm tra xem có mang theo thuốc lá, bật lửa, hoặc bất kỳthiết bị điện tử nào không. Những công nhân làm nhiệm vụ nổ mìn bị kiểm tra kỹlưỡng nhất. Chiếc máy ảnh đã được Ban giám đốc đồng ý, nên tôi được mang vào.
Trước khi xuống hầm, tôi được phát một chiếc thẻ, mà anh em thợ lò gọi vui là“thẻ sinh tử”. Hết ca, nếu cán bộ kiểm soát đếm đủ thẻ thì không sao, nhưngthiếu thẻ thì có hai khả năng xảy: Công nhân lạc, hoặc sập hầm, đã mất mạng,không ra được.
Còn tiếp…
Theo Phạm Ngọc Dương
VTC News
