Ngư dân Nam bộ còn gọi giống cá này là cá chèo bẻo hoặc cá
xà bông. Còn dân biển miền Trung gọi cộc lốc là cá bẻo. Được biết vào
mùa gió chướng, khoảng tháng mười đến gần cuối tháng hai âm lịch, nhằm
mùa biển động, người ta bắt được nhiều cá bẻo.
Giống cá này thường sống ở tầng đáy, thân thon dài, đuôi nhọn, mình có
nhiều hoa văn màu xám đen, con lớn thường nặng khoảng 3 - 4kg.
Ngư dân bắt nó bằng nhiều cách: câu, cào, lặn xuống biển dùng lao đâm...
Nhỏ có bạn, lớn cô đơn
Một số ngư dân giàu kinh nghiệm ở Cần Giờ bảo rằng, hơn mười năm trước
vùng biển ở đây cũng có nhiều cá chèo bẻo. Sở dĩ nó có tên cá xà bông vì
mình nó rằn ri như rắn biển, lại rất hung dữ. Có ngư dân bất cẩn, lại
gần lúc cá còn sống, cỡ bắp tay người lớn, tức thì bị nó phóng nhanh tới
đớp mạnh vào chân đau điếng.
Mồi dùng câu loại cá này thường là mực tươi nhỏ. Khi một con cá bẻo nhỏ
ăn câu, tức thì có 2 - 3 con khác cắn đuôi nhau “toòng teng”. Thế nên,
gặp thợ câu giàu kinh nghiệm có thể giật được một lượt 2 - 3 con cá bẻo
nhỏ. Ngược ra miền Trung, một số ngư dân ở đây bảo rằng, thịt cá bẻo có
thể chữa khỏi chứng ghẻ, lở ở trẻ em, bằng cách làm thành món ngon cho
chúng ăn thường.
Cá bẻo làm sạch chuẩn bị làm lẩu
Riêng kỹ sư thủy sản Trần Văn Nhuần, ở Nha Trang, trên 5 năm kinh
nghiệm, khẳng định rằng cá bẻo thuộc giống cá mập hiền, miệng nhỏ và có
giác bám tựa như mực. Đặc biệt giống cá này không có hàm, ăn mồi sống
nhỏ: mực, tôm, cá con... Cá bẻo thích sống ở vùng nước ấm, bình thường
không tấn công người như những giống cá mập dữ khác.
Lúc lớn, cá sống đơn độc chứ không theo bầy như những loại cá khác. Vùng
biển từ Bình Định đến Phan Thiết thường là “ổ” cá bẻo, chúng có quanh
năm.
Bẻo ngon 2 miền
Mùa này, ở chợ cá Đông Hải, tỉnh Ninh Thuận, bán khá nhiều cá bẻo tươi
xanh, cỡ nửa cùm tay đến bắp tay người lớn. Song ra đến một số chợ cá ở
Nha Trang, Phú Yên thì vắng bóng cá bẻo.
Các bác tài xe ôm gần đấy bảo rằng cá bẻo giá không quá đắt, nhưng
thường không đủ cung cấp cho những chủ hàng, quán địa phương. Như vậy có
thể nói, từ Nha Trang đổ vào Bình Thuận, các món cá bẻo đang lên hương.
Cần thưởng thức cá bẻo bên sông, có dịp bạn thử ghé một số quán dọc bờ
kè P.6, TP.Tuy Hòa, Phú Yên. Gió từ sông Ba thổi vào lồng lộng khiến lữ
khách thêm tươi tỉnh. Gió hồn nhiên thổi, quạt bếp than rực hồng, để món
cá bẻo nướng muối ớt thêm hấp dẫn.
Cá bẻo nấu lẩu là "ngon nhất xứ", nhưng khi nướng cũng hấp dẫn không kém
Khi lớp da cá dần săn, ửng vàng đã nghe tỏa mùi thơm thoang thoảng.
Rồi hơi nóng tăng dần, thôi thúc mỡ cá tươm ra nhiều hơn càng dậy mùi
thơm thanh và lơ lửng những vệt khói mỏng như sương sớm. Gió sông càng
rạo rực thổi. Và khách cứ chậm rãi rỉa từng miếng cá bẻo nướng nóng hổi,
khoan khoái hít thở, chầm chậm nhấm nháp rồi gật gù không ngớt.
Thịt cá mềm dẻo tựa cá bớp, rất tươi, trội vị béo thanh nhưng không
ngậy, hậu ngọt dịu đê mê. Thỉnh thoảng, khách lại gắp kèm vài miếng
xà-lách non mướt hay vài lát dưa leo, mấy đọt rau răm cho cân bằng dinh
dưỡng. Song một số đầu bếp giỏi ở TP.HCM cho rằng thịt cá bẻo rất hợp
với những món lẩu chua dịu, dễ làm nhưng thợ nấu phải chịu khó chăm
chút. Ban đầu, phải “làm lông” cá tươi để cạo bỏ lớp sạn dày trên sống
lưng và mình cá, bằng cách trụng cá vào nồi nước pha theo tỷ lệ "7 sôi 3
lạnh". Kế đó bỏ hẳn bộ lòng, ngâm lại cá trong nước sạch pha ít phèn
chua để khử tanh...
Để tạo hương vị ấn tượng cho nồi nước dùng, có hai cách. Dùng bột me
xanh pha với nước hầm xương heo, nước dừa xiêm tươi và kha khá củ sả dần
sơ. Nếu làm đạt, mũi bạn sẽ phải phập phồng vì tinh dầu sả quyện với độ
chua thanh khiết của bột me uốn lượn, lúc nước dùng sôi già. Vị nước
lẩu ẩn chứa hai tầng khoái cảm: chua dịu và ngọt thanh.
Bạn cũng có thể cho vào nồi lẩu ít cà chua, dưa cải xắt vừa gắp để món
ngon thêm bổ dưỡng, giàu nhạc điệu. Đơn giản hơn, bạn chỉ tạo chua bằng
ít khế hườm xắt mỏng, thơm chín, cà chua, dưa cải, húng quế... Phần đầu
và đuôi cá chứa nhiều sụn, nghe sần sật lẫn beo béo, bạn chấm với nước
mắm nhĩ giầm ớt hiểm sẽ ngon vã mồ hôi.
Miệt Trà Vinh, Vĩnh Long cũng có một số quán bán lẩu cá bẻo cơm mẻ ngon
mê mệt. Hiện nay, nhiều đại gia mê hải sản ở Sài Gòn lùng mua khô cá bẻo
để giành đãi khách quý.
