Người hùng thầm lặng của nước Anh đã ra đi

Nicholas Winton, người anh hùng thầm lặng của nước Anh đã không nói gì suốt nửa thế kỷ về việc cứu sống 669 trẻ em chủ yếu là người Do Thái vào đêm trước thế chiến II, đã qua đời vào ngày 1/7 ở tuổi 106.

Nicholas Winton sinh ra ở London vào ngày 19/05/1909. Cha mẹ ông là gốc Đức-Do Thái nhưng chuyển đổi sang Thiên Chúa giáo và thay đổi tên họ thành Winton. Ông khởi nghiệp với nghề môi giới chứng khoán trong suốt nhiều năm tuổi trẻ.

Người hùng thầm lặng

Tháng 12/1938, khi đang trên đường đi nghỉ, nhưng do bạn mình yêu cầu, ông đã hủy bỏ chuyến đi và bay đến Prague để giúp đỡ những người tị nạn tại khu vực phía tây của Tiệp Khắc vừa bị thôn tính bởi Đức.

Ở đó, ông nhìn thấy những trại tập trung lớn với điều kiện sống kinh khủng, các cuộc tàn sát đẫm máu đánh vào cửa hàng, nhà cửa của người Do Thái. Chiến tranh dường như không thể tránh khỏi, đặc biệt là với trẻ em, do việc hạn chế di cư đối với người Do Thái ở các nước phương Tây.

Tuy nhiên, nước Anh là một ngoại lệ. Vào cuối năm 1938, nước Anh đã bắt đầu một chương trình tiếp nhận trẻ em Do Thái mồ côi dưới 17 tuổi và hơn 10.000 trẻ em mô côi đã được cứu thoát trước khi cuộc chiến bắt đầu.

Dù không thể so sánh với nỗ lực cứu hộ đó, ông Winton cũng tạo nên một con đường riêng cho mình bằng việc hối lộ, làm giả giấy tờ và dàn xếp tàu để có thể đưa những đứa trẻ đến London…

Trong phòng trọ của mình tại khách sạn Prague, ông đã gặp những cặp vợ chồng sợ hãi đến tuyệt vọng để giúp con cái mình đến nơi an toàn, dù điều đó có nghĩa là họ phải từ bỏ chúng với những người xa lạ ở một đất nước xa xôi. Khi số người tìm đến ông tăng lên khiến Cơ quan mật vụ của Đức Quốc xã dần chú ý. Cuối cùng, buộc ông phải dàn xếp vụ việc bằng hối lộ.

Đầu năm 1939, ông trở về London để tìm người nhận nuôi, tiền tài trợ và sắp xếp vận chuyển. Ông và một vài tình nguyện viên, kể cả mẹ mình, đã phải tranh thủ viện trợ từ Phong trào tị nạn trẻ em, in hình những đứa trẻ khắp nơi trên bảng quảng cáo, nhà thờ,…để kêu gọi các quỹ ủng hộ và người nhận nuôi.

Dù hàng trăm gia đình đã tình nguyện nhận nuôi và tiền bạc chảy vào từ các nhà tài trợ cũng không đủ để trang trải tất cả chi phí, nhưng ông Winton đã làm nên sự khác biệt. Ông kêu gọi Bộ Nội vụ cấp thị thực nhập cảnh nhưng sự đáp lại diễn ra quá chậm mà thời gian thì không còn nhiều. "Chỉ còn vài tháng trước khi chiến tranh nổ ra, vì vậy, chúng tôi đành phải làm giả giấy phép nhập cảnh.", ông nhớ lại.

Ngày 14/3/1939, chỉ vài giờ trước khi Hitler đã chia cắt Bohemia và Moravia , chuyến tàu đầu tiên cùng 20 đứa trẻ đã khởi hành. Trên sân ga lúc đó chỉ có cảnh tượng những đứa trẻ khóc nức nở, đòi quay lại và những cặp vợ chồng buộc phải từ bỏ con cái.

Sau đó, ông và bạn bè mình đã bố trí thêm 8 chuyến tàu nữa để đưa những đứa trẻ còn lại đến London. Chỉ bảy trong số tám chuyến tàu ​​thành công, nâng tổng số trẻ em được giải cứu lên đến 669. Chuyển tàu cuối cùng là nhóm lớn nhất có khoảng 250 đứa trẻ khởi hành vào đúng ngày Hitler xâm lược Ba Lan, tất cả các biên giới kiểm soát bởi Đức đã bị đóng cửa."Sau vài giờ thông báo, con tàu biến mất. Không ai trong số 250 trẻ em trên tàu từng được nhìn thấy một lần nữa.", ông chia sẻ.

Sau khi chiến tranh qua đi, cha mẹ của các em gần như đều bị giết chết. Nhiều người vẫn còn ở Anh, nhưng những người khác trở về Tiệp Khắc hoặc di cư đến Israel, Úc hoặc Mỹ. Rất nhiều người sống sót vẫn tự gọi mình là "Những đứa trẻ của Winton."

Nửa thế kỷ thầm lặng

Sau khi thực hiện xong sứ mệnh tuyệt vời này, Nicholas Winton đã gia nhập quân đội làm bác sĩ quân y, rồi lại chuyển sang không quân Hoàng Gia, sau đó làm việc cho các tổ chức tị nạn và từ thiện giúp người già. Năm 1983, ông đã nhận được Huân chương Đế chế Anh cho công việc từ thiện của mình.

Điều đặc biệt là trong gần 50 năm, ông đã không hề nói gì về việc giải cứu trẻ em,thậm chí với vợ mình. Chỉ sau khi vợ ông tìm thấy tập hồ sơ cũ trên gác mái vào năm 1988 - gồm tên tuổi, hình ảnh và giấy tờ về việc giải cứu những đứa trẻ trước thế chiến II, bà yêu cầu một lời giải thích. Ông lại nghĩ rằng tất các giấy tờ không có giá trị gì và đề nghị vứt chúng đi.

"Anh không thể ném những giấy tờ đó đi," bà trả lời. "Chúng là cuộc đời của những đứa trẻ."

"Anh không nghĩ rằng bọn trẻ sẽ quan tâm đến bất cứ ai sau khi mọi chuyện xảy ra quá lâu như vậy", ông Winton đáp.

Nhưng ông vẫn đồng ý để cho vợ mình tiếp tục điều tra. Sau một thời gian dài tìm hiểu và dày công liên hệ với từng đứa trẻ ngày ấy, đài BBC đã tổ chức một chương trình truyền hình đặc biệt vào năm 1988.

Tại sao ông ấy làm điều đó?

Mặc dù, chưa bao giờ thực sự giải thích nhưng trong một cuộc phỏng vấn với The New York Times vào năm 2001 ông từng nói: "Tôi thấy rất nhiều trẻ em đang gặp nguy hiểm . Chúng ta phải giúp chúng có một nơi trú ẩn an toàn trong khi không có một tổ chức nào làm điều đó. Tại sao tôi lại làm điều đó ư? Tại sao người ta lại không làm? Nhiều người e ngại những rủi ro nhưng ít ai có thể sống mà không có bất kỳ rủi ro nào. "

Để ghi nhận công sức của ông, năm 2003, Nữ hoàng Anh phong tước hiệp sĩ (một tước hiệu cao quý của Anh) cho ông Nicholas. Ngoài ra, ông cũng được vinh danh với hàng loạt giải thưởng: tại Czechoslovakia ông được xem là anh hùng dân tộc và được chính tổng thống Cộng hòa Séc trao tặng huân chương Sư tử trắng, thư cảm ơn của Tổng thống George W. Bush, Thủ tướng Tony Blair của Anh,...