Mặc dù đỉnh lãi suất huy động VND đã lên 21%/năm, nhưng mức này chỉ dành chongười có vài trăm triệu trở lên, còn người gửi ít hơn vẫn chỉ được nhận lãisuất 14%/năm trở xuống.
Không chỉ những người gửi ít tiền ở thành phố, ngay cả người dân cáctỉnh dù gửi hàng trăm triệu cũng chỉ được trả lãi suất niêm yết. Đểtránh thiệt thòi, nhiều người tỉnh lẻ chuyển tiền về Hà Nội và TPHCM nhờcon cái gửi. Đây là một trong những lý do nguồn vốn huy động các NH tạihai thành phố lớn chiếm khoảng 60% vốn huy động toàn hệ thống.
Nếu kể hết được các chiêu NHTM “lách” trần lãi suất huy động thì đúnglà “dở khóc dở cười”:
Chiêu “tự phạt” trong trường hợp khách hàng tiền tỉrút tiền, NH chấp nhận trả thêm 3 - 4% lãi suất dưới hình thức phí tự phạtdo thanh toán chậm (thực chất là trả thêm lãi suất cho khách hàng mà khôngbị NHNNxử lý); Trả tiền mặt cho khách hàng dưới hình thức khuyến mãi; NH cho phépnhân viên viết tay ngày đáo hạn và mức lãi suất 19% đến 20,5%/năm vào mộtmẩu giấy nhỏ ghim vào sổ tiết kiệm của khách hàng. Mẩu giấy không có chữ kýhay bất cứ một dấu hiệu gì cho biết địa chỉ NH và tên người viết nhưng ngườigửi tiền cứ yên tâm cầm và đến kỳ đáo hạn đến nhận lãi suất mà nhân viên NHđã viết tay...
Cho đến thời gian gần đây thì nhiều NH cũng không cần che giấu kín đáo việctrả lãi suất cao cho khách hàng nữa cho dù biển niêm yết vẫn đề “lãi suấthuy động VND 14%/năm”. Việc NHNN có phạt (phạt tiền và cảnh cáo một vài lãnhđạo) cũng không khiến ban lãnh đạo các NHTM ngánbằng sụt giảm nguồn vốn huy động và sức ép của các cổ đông.
Lãi suất méo mó
 |
| Trần lãi suất huy động 14% đang không là cơ sở của lãi suất cho vay (Ảnh: Giang Huy) |
Tuần qua có tiêu đề bài viết: “Bong bóng” lãi suất sắp vỡ. Có lẽ cụm từ nàyphản ánh rõ nhất tình trạng méo mó hiện nay của lãi suất ngân hàng. Lãi suấttrần tiền gửi VND hiện không phản ánh tính khách quan của thị trường, khôngminh bạch và không công bằng với mọi người gửi tiền.
Khách hàng nhận lãi suất cao thì đồng lõa với NH, khách hàng nhận lãi suấtthấp cũng không có cơ sở để kêu ca vì nhận được câu giải thích: “Đây là quyđịnh của NHNN”.
Áp trần lãi suất huy động tiền gửi VND, NHNN hy vọng sẽ ổn định thị trườngtiền tệ làm cơ sở giảm lãi suất cho vay. Thực tiễn đã cho thấy “đơn thuốc”này không chữa được “căn bệnh trầm kha” của hệ thống NH Việt Nam là vấn đềthanh khoản.
Nhiều NH dành từ 30 - 40% vốn cho vay tiêu dùng và BĐS với kỳ hạn 3 - 5 năm,trong khi đa phần vốn huy động lại chỉ 1 - 3 tháng là bị khách hàng rútkhiến NH luôn trong tình trạng ăn đong”, không lúc nào không bị sức ép vềthanh khoản.
Bên cạnh đó kỷ luật thị trường không nghiêm cũng khiến các NH “nhờn thuốc”.Những NH thực hiện khá nghiêm túc quy định lãi suất trần thì bị sụt giảmmạnh nguồn vốn huy động, thậm chí gần 20.000 tỉ đồng chỉ trong 3 tháng đầunăm và buộc họ phải chỉ đạo hệ thống phải dùng mọi biện pháp giữ và thu hútthêm khách hàng (thực chất là lách trần).
Đơn thuốc
Không bao giờ có thể giải quyết được triệt để vấn đề lãi suất đơn thuần chỉbằng biện pháp hành chính. Chưa đến thời điểm Việt Nam cóthể tự do hóa hoàn toàn lãi suất, nhưng nếu phải can thiệp hành chính thì cólẽ đã đến lúc NHNN nên thay trần lãi suất huy động bằng trần lãi suất chovay. Song song có cơ chế bơm - hút tiền phù hợp qua thị trường mở để xử lývấn đề thanh khoản của hệ thống.
Cụ thể nên tăng lượng tiền tái cấp vốn cho các NH thiếu thanh khoản với kỳhạn dài hơn (có thể đến 3,6 tháng) nhưng kèm điều kiện là không được dùngtiền đó để cấp tín dụng và phải ngừng/thậm chí giảm tín dụng cho đến khi trảhết nợ NHNN để số tiền NHNN bơm ra không tạo ra tiền, gây áp lực lên lạmphát. Có những chế tài hết sức nghiêm khắc với các NH không thực hiện đúngcác điều kiện tái cấp vốn. Hình phạt cao nhất phải là chấm dứt hoạt động,cho phá sản ngân hàng.
Theo TuấnThành
Lao động
