42 tỷ thất thoát đã khiến giớilàm phim “choáng váng”. Họ không ngờ, nền điện ảnh xưa nay vốn rất eo hẹp nhưthế lại có đến 42 tỷ đồng để... thất thoát.
1.
Điện ảnh Việt Nam đã từng được vínhư một đứa trẻ được nuông chiều, bao bọc. Vào thời điểm ấy, mỗi năm ngân sáchnhà nước đều rót tiền (dù không quá nhiều) để nuôi dưỡng, chăm bẵm cho các hãngphim. Từ cơ chế “nuông chiều”, hàng loạt những bộ phim đã xuất xưởng, trong đóphần lớn chỉ để… cất kho. Với ngân sách được chi, các hãng phim nhà nước mải mêđầu tư sản xuất phim với mục đích chào mừng những ngày lễ trong năm, chiếu hếtmấy ngày lễ là phim vào kho, nằm đợi mốc. Các hãng phim không phải lo nghĩ đếndoanh thu, lợi nhuận. Chính vì thế, khi Nhà nước ngừng rót vốn, bi kịch củanhững hãng phim nhà nước đã bắt đầu.
![]() |
Một cảnh trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy |
10 năm nay, kể từ khitiến hành cổ phần hóa, Hãng phim truyện Việt Nam “dặt dẹo” tồn tại ởsố 4 Thụy Khuê. Nhiều người cảm thấy xót xa khi nhìn cảnh hãng phimtiêu điều, xập xệ. Người ta tiếc nhớ quá khứ huy hoàng của hãngphim, tiếc nhớ chiếc nôi đầu tiên của điện ảnh cách mạng Việt Nam,nơi đã cho ra đời những tên tuổi lớn. Từ hãng phim truyện Việt Namđã có Chung một dòng sông, Con chimVành Khuyên, Chị Tư Hậu, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Làng Vũ Đại ngàyấy, Vợ chồng A phủ…
Từ năm 2001, giữa tình cảnh kiệtquệ ngân sách, hãng phim truyện Việt Nam đã cố gắng vẫy vùng chuyển đổi, bao đờiGiám đốc lên rồi xuống, từ ông Nguyễn Nam, đạo diễn Lê Đức Tiến đến đạo diễnVương Đức… Hãng phim ngày càng yên ắng hơn. Hai năm nay, hãng phim truyện ViệtNam không có bộ phim nào ra mắt, lý do đơn giản là, không có tiền sản xuất.
Cùng với hãng phim truyện ViệtNam, hãng phim truyện I cũng từng rơi vào tình cảnh “sống dở chết dở” khi bướcsang cổ phần hóa. Giữ chức Giám đốc hãng phim truyện I khi ấy là đạo diễn TấtBình, để bám trụ được, ông đã không ngại chạy vạy, xin xỏ tiền khắp nơi để đảmbảo cuộc sống cho anh em nghệ sỹ, và có tiền để sản xuất phim. Nhìn cảnh đạodiễn Tất Bình chạy ngược chạy xuôi xin tiền có người đã nói, “nhìn anh chẳngkhác một con buôn”, Tất Bình cười, “Tôi phải là con buôn để có tiền mà làm phimchứ, chẳng lẽ ngồi đợi chết đói?”.
2.
Khi những hãng phim nhà nước “vậtvã” tồn tại, phim tư nhân lên ngôi với dòng phim giải trí tung hoành khắp cácrạp chiếu phim. Tiêu chí làm phim của những người kinh doanh rất rõ ràng, họ làmphim chỉ để kiếm tiền. Lợi nhuận là trên hết.
![]() |
Dung mạo của những bộ phim giải trí "thảm họa". |
Về cách làm phim củacác nhà sản xuất tư nhân, đạo diễn Đỗ Thanh Hải có nói “Khi nhà sảnxuất đặt lợi nhuận lên hàng đầu, họ yêu cầu các đạo diễn phải quaytrong thời gian nhanh nhất có thể để tiết kiệm chi phí. Nhà sản xuấtcòn yêu cầu đạo diễn làm việc với “chân dài” A, “chân dài” B… Nếuvai diễn, diễn viên cũng được nhà sản xuất sắp đặt trước, đạo diễncòn lại quyền lực gì cho quá trình sáng tạo của mình? Vì thế, tôinghĩ, đã đến lúc, các đạo diễn cần phải học cách từ chối những kịchbản ngớ ngẩn, từ chối những diễn viên ngớ ngẩn..”.
Bước chân đến rạp chiếu phim cóthể nhận thấy ngay, phim giải trí chính là gương mặt đại diện của điện ảnh VNhiện tại. Ngay đến một người làm phim tư nhân, phim giải trí như Charlie Nguyễn-cũng chia sẻ “Tôi làm phim, điều đầu tiên tôi phải có trách nhiệm với đồng tiềnnhà sản xuất đã bỏ ra. Nếu bây giờ tôi mang một kịch bản đến trước nhà sản xuấtvà nói, đây là tâm huyết của tôi, đây là một bộ phim giàu tính nghệ thuật- sẽchẳng ai quan tâm! Điều mà tôi phải đảm bảo với họ chỉ là, phim sẽ bán đượcvé..!”.
Vì thế, những bộ phim giải trí“nhợt nhạt” vẫn ra rạp. Năm 2011, khán giả đã xem gì về điện ảnh Việt Nam? Họxem Sài Gòn Yo, Giữa hai thế giới, Long Ruồi….3 bộ phim giải trí, và đều giải trí mang phong cách phim Mỹ.
3.
Nhìn dòng phim giải trí hưngthịnh lại thấy hết sự thảm thương của phim nghệ thuật.
![]() |
Đạo diễn Phạm Nhuệ Giang chưa biết phải làm gì với kế hoạch phát hành của bộ phim Tâm hồn mẹ. |
Đạo diễn Phạm NhuệGiang có một bộ phim nghệ thuật ấp ủ nhiều năm nay. Sau khi có đượckịch bản, chị phải trình lên hãng phim truyện Việt Nam đợi duyệt.Muốn có tiền sản xuất phim, hãng phim truyện Việt Nam sẽ gửi kịchbản của Nhuệ Giang lên Cục Điện ảnh, Cục xem kịch bản- nếu đồng ýcho sản xuất, Cục sẽ xem xét duyệt chi 70% theo đúng quy định đểNhuệ Giang có tiền làm phim.
Sau nhiều năm chờ đợi, cuối cùngbộ phim Tâm hồn mẹ cũng được duyệt.Nhưng với hơn 1 tỷ đồng xin được chỉ chi cho công việc đi tìm bối cảnh phim vàcasting diễn viên đã tốn đến phân nửa. Nhuệ Giang lại gửi kịch bản đến những tổchức phim quốc tế, cũng chạy vạy nhiều nơi với hy vọng sẽ có thêm tiền làm phim.May mắn cho chị, một tổ chức của Pháp đã đồng ý tài trợ cho phim của chị thêm2,7 tỷ đồng sản xuất và hứa sẽ hỗ trợ thêm trong khâu hậu kỳ. Nhuệ Giang chiasẻ: “Hằng trăm kịch bản đã gửi đến, vậy mà kịch bản của tôi đã nhận được tàitrợ. Tôi thấy mình may mắn, và hạnh phúc”.
Phạm Nhuệ Giang đã cho bấm máyTâm hồn mẹ sau 10 năm thai nghén, xétduyệt, xin tiền, và chờ đợi. Nhưng, khi Tâm hồnmẹ hoàn tất, lại thêm một nỗi buồn lớn hơn cả nỗi buồn đợi xét duyệt vàxin tiền, Nhuệ Giang nói gần như cay đắng, “Rất có thể, sẽ không có nhà pháthành nào đứng ra phát hành phim của tôi, vì chiếu phim nghệ thuật ở thị trườngđiện ảnh Việt Nam hiện tại là một sự mạo hiểm!”.
4.
![]() |
Cục trưởng và Cục phó Cục Điện ảnh đã nộp đơn xin từ chức sau vụ thất thoát 42 tỷ. |
Đã và đang có rất nhiều đạodiễn bất lực đứng nhìn kịch bản của mình nằm mãi trên giấy trắng vì khôngxin được tiền sản xuất. Đã có bao đạo diễn phải mang kịch bản đến từng doanhnghiệp để xin đừng triệu về làm phim. Đã có rất nhiều những dự án phim bịđình trệ vì thiếu tiền. Bộ phim Trung úy(đạo diễn Hà Sơn) dừng đi, dừng lại không biết bao nhiêu lần vì cứ đang quaylại hết tiền. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh khi được mời làm phimMùi cỏ cháy (kịch bản Hoàng NhuậnCầm) đã từ chối vì không thể sản xuất với kinh phí quá thấp.
Vì thế, con số 42 tỷ đồng thựcsự khiến giới làm phim “bàng hoàng”. Họ không ngờ, một nền điện ảnh vốn nổitiếng nghèo khổ, thiếu thốn như thế lại có đến 42 tỷ đồng để thất thoát.
Theo Dân Trí