Dưới sức ép củadư luận và yêu cầu của Chính phủ, nhiều tập đoàn kinh tế lớn của nhànước đã lên kế hoạch thoái vốn đầu tư khỏi những ngành nghề kinh doanh"trái tay". Tuy nhiên, quá trình này không đơn giản và sự chậm chạp củanó, luôn được biện bạch bởi nhiều lý do.

Một trong những "ông lớn"đầu tiên tỏ ra có quyết tâm thoái vốn là Tập đoàn Điện lực Việt Nam(EVN). Nhưng dường như đây là một bắt buộc bởi EVN đứng trước sức ép rấtlớn do thiếu vốn đầu tư và mất cân bằng tài chính  vào thời điểm này.EVN gần như bị buộc phải chuyển giao toàn bộ mảng viễn thông (EVNTelecom) sang Tập đoàn Viễn thông quân đội (Viettel). Mảng ngân hàng, EVN đang trình Ngân hàng nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh vềchuyển nhượng vốn 5,3% tỷ lệ sở hữu cổ phần của EVN tại ABBank choHDBank để đảm bảo cho EVN nắm giữ về mức quy định theo luật tổ chức tíndụng năm 2010 và Nghị định 09/2009/NĐ-CP của Chính Phủ.

Ngoài ra, trả lời báo chígần đây, ông Phạm Lê Thanh, tổng giám đốc EVN cho biết, về  bất độngsản, EVN có chủ trương chuyển nhượng cổ phần tại các công ty liên kết vàđã giao người đại diện phần vốn của EVN tại các công ty cổ phần bất độngsản tìm kiếm đối tác đầu tư để chuyển nhượng toàn bộ cổ phần. Ông nàycho biết, EVN  đã xây dựng lộ trình, kiên quyết đến đến năm 2015 sẽ thựchiện thoái vốn triệt để tại các lĩnh vực bất động sản, chứng khoản, ngânhàng, bảo hiểm.

Nhưng ngay ở những tậpđoàn có khả năng thoái vốn đầu tư nhanh nhưng vẫn có những lý do A, B, Cđể chần chừ. Ví dụ như Tập đoàn Hóa chất (Vinachem), theo kết luận củaThanh tra Chính phủ tại tập đoàn này, từ năm 20007, Vinachem đã góp 7,5tỷ đồng vào Công ty Chứng khoán Thương mại và Công nghiệp Việt Nam(VICS). Đến năm 2009, tập đoàn này được yêu cầu thoái vốn nhưng đến năm2010, một năm sau khi Chính phủ ban hành Nghị định yêu cầu các tập đoàn,tổng công ty nhà nước thoái vốn đầu tư ngoài ngành thì giá trị số cổphần của Vinachem tại VICS đã tăng gần gấp 3 lần.

 

Trả lời báo chí gần đây,ông Nguyễn Đình Khang, tổng giám đốc Vinachem nói rằng: theo yêu cầu củaChính phủ, phải rút vốn nhưng bước đi phải thận trọng nếu không lại làmthất thoát vốn-một lý do khá phổ biến ở nhiều tập đoàn hiện nay khi lýgiải nguyên nhân chậm thoái vốn đầu tư ngoài ngành.

Nhưng không chỉ ở VICS,Vinachem còn để tỷ lệ vốn góp ở Công ty Tài chính Cổ phần hóa chất ViệtNam lên mức 39%, vượt mức cho phép (37%)-nhưng là tỷ lệ vượt đầu tư rangoài ngành đến 30% vốn điều lệ. Đến nay, tập đoàn này vẫn đang loayhoay để giảm tỷ lệ vốn góp về mức cho phép.

Cuối năm 2011 và đầu năm2012, theo như kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ tại nhiều tậpđoàn kinh tế khác thì tỷ lệ vốn đầu tư ngoài ngành của một số tập đoànvẫn còn rất lớn. Ví dụ như tại Tập đoàn Sông Đà (công ty Mẹ -tập đoànSông Đà được thành lập tháng 1.2010) thì tại tổng công ty Sông Đà (côngty Mẹ), tổng công ty này đã đầu tư ra ngoài doanh nghiệp số tiền trên4.204 tỷ đồng trong khi vốn điều lệ có 3.046 tỷ đồng-tức là đã đầu tưvượt vốn điều lệ hơn 1.158,6 tỷ đồng. Trong danh mục đầu tư của tổngcông ty này có: Quỹ đầu tư Việt Nam, Quỹ Thành viên Vietcombank..

Cho đến tháng 6.2011,thời điểm Thanh tra Chính phủ vào thanh tra Tập đoàn Sông Đà thì mặc dùhội đồng thành viên Tập đoàn Sông Đà đã có nghị quyết thoái vốn nhưngcác khoản đầu tư trên được xác định là đã không thu được lợi nhuận, chưathu hồi được số tiền đã đầu tư.

Còn theo báo cáo tàichính năm 2010 của Tập đoàn Sông Đà, tập đoàn này đã đầu tư ra ngoàidoanh nghiệp 6.942 tỷ đồng, trong đó đầu tư vào các công ty con trên5.678,6 tỷ đồng, vào các công ty liên doanh, liên kết gần 700 tỷ đồng,đầu tư dài hạn khác 564 tỷ đồng....vượt vốn điều lệ số tiền trên 2.335tỷ đồng.

Ngay tại Tập đoànViettel, một tập đoàn được cho là nghiêm túc, có kỷ luật nhất trong khốitập đoàn nhà nước cũng có những khoản đầu tư khó có thể cho là đúng lĩnhvực của mình. Ví dụ như ở thỏa thuận mua bán cổ phần với  Tổng công tyCổ phần Vinaconex tháng 8.2009 mua trên 21,4 triệu cổ phần của  tổngcông ty này, Viettel đã chi ra trên 171 tỷ đồng. Tuy nhiên, mới đây, khithanh tra tập đoàn Viettel, Thanh tra Chính phủ cho rằng, đây thực chấtlà một hoạt động cho vay vốn của Viettel và Vinaconex phải trả tiền lãivay cho Viettel với số tiền trên 7,7 tỷ đồng. Số tiền "cho vay", Viettelđã sớm nhận về nhưng khoản lãi vay, cho đến đầu năm nay, Viettel vẫnchưa thu hồi.

Hay các hoạt động góp vốnthành lập Công ty Cổ phần phát triển đô thị Vinaconex-Viettel; việcchuyển nhượng nhà máy nước khoáng Thiên An-Nghệ An...khó có thể coi đólà những khoản đầu tư đúng ngành, nghề của tập đoàn chuyên về viễn thôngnhư Viettel.

Ở nhiều tập đoàn lớnkhác: Than Khoáng sản; Dầu khí...số vốn đầu tư ngoài ngành vẫn còn rấtlớn. Mặc dù hầu hết các tập đoàn này đều đã lên kế hoạch, lộ trình thoáivốn nhưng quá trình đó không đơn giản. Còn có rất nhiều lực cản để cáctập đoàn trở lại đúng "sân chơi" của mình, trong đó, vẫn còn những hammuốn, tham vọng của những người lãnh đạo tập đoàn...muốn tận dụng lợithế về qui mô, vốn liếng của mình để lấn sân doanh nghiệp ở các lĩnh vựckhác, tìm kiếm những khoản lợi nhuận ngắn hạn mà bất chấp hậu quả lâudài cho dù, Chính phủ cũng đã có những nghị định, chỉ thị được cho làquyết liệt về vấn đề này.

Theo TuanVietnam