Ngồi trên chiếc ghếtrong khu lán trại dành cho những người da trắng nghèo ở Nam Phi, Ann le Roux,60 tuổi vân vê tấm ảnh đã ố vàng chụp từ ngày cưới con gái mình.
Tấm ảnh được chụp không lâu sau khi Nelson Mandela trở thành tổng thống da màuđầu tiên của Nam Phi năm 1994. Ảnh chụp cảnh Le Roux cùng ông chồng và cô congái đứng trước cửa căn nhà của họ ở Melville gần khu đô thị Johannesburg.
16 năm sau đó bà lại đang sống cùng một đoàn caravan, trong một căn lều phảichia sẻ cho 7 người gồm 1cô con gái và 4 đứa cháu. Nơi đây là khu lán trại dànhcho những người da trắng nghèo tại Nam Phi.
 |
| Những người da trắng nghèo sống trong các đoàn carava |
Bà là một trong số những người da trắng sống dưới mức nghèo khổ tại Nam Phi vàcon số này ngày càng không ngừng gia tăng. Họ đổ lỗi cho lãnh đạo của Chính phủNam Phi là những người đẩy họ vào cảnh khốn cùng này. Le Roux đã phải bán nhàsau khi chồng bà qua đời và bị mất công việc thư ký tại hội đồng quy hoạch thànhphố, nơi bà đã từng làm việc trong suốt 26 năm, sau khi nghỉ lo tang lễ chochồng.
"Họ không nhận tôi lại làm việc do tình hình chính trị mới" - bà nói và cúixuống nhìn tấm ảnh đang mờ dần.
"Màu da của chúng tôi ở đây không phải là màu "nổi" bây giờ ở Nam Phi nữa" - LeRoux nói. Có rất nhiều người da trắng rơi vào tình trạng khốn khổ như bà. Họ chủyếu là hậu duệ của những người Hà Lan và người Pháp đã di cư đến quốc gia nàyđầu tiên.
Trong khi đa số những người Nam Phi da trắng khác vẫn được tận hưởng cuộc sốngsung túc thì số người Nam Phi da trắng nghèo vẫn tăng đều đặn trong suốt 15 nămqua. Số người da trắng bị thất nghiệp cũng tăng lên gần gấp đôi trong khoảng từnăm 1995-2005.
Thời kỳ khó khăn
Khi cuộc cách mạng giành quyền bình đẳng kéo dài trong nhiều thập kỷ của Nam Phikết thúc, chính quyền mới lên đã thay đổi một loạt các điều luật tạo nhiều côngăn việc làm hơn cho người da màu bản địa với mục đích để giúp người Nam Phi bảnxứ giành nhiều vị trí chủ động hơn trong nền kinh tế của này.
 |
| Người da trắng nghèo đang đối mắt với khó khăn |
Sự thay đổi tuyển chọn chủng tộc của nhân sự kết hợp với ảnh hưởng củacuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu khiến nhiều người da trắng nghèocàng rơi vào tình cảnh bĩ cực hơn.
Ít nhất 450.000 người Nam Phi da trắng (=10% tổng số dân da trắng ở NamPhi) hiện đang sống dưới mức nghèo khổ và 100.000 người da trắng đangtham gia vào các tổ chức hay công đoàn của người da trắng đấu tranhgiành quyền sống.
Nhiều người da trắng nghèo đã phải sống phần còn lại cuộc đời của mình ởnhững nơi như Công viên Coronation nằm phía Tây Krugersdorp, ngoại ôthành phố Johannesburg. Nơi đây có một đoàn caravan dựng lán trại trênkhu đất cạnh hồ nước. Công viên này là nơi dành cho những gia đình trunglưu tổ chức những chuyến dã ngoại vào dịp cuối tuần.
Xung quanh Coronation là những ngọn đồi màu vàng nâu đã bị đào xới đếnnát bởi nhiều thế hệ thợ đào vàng. Trong chiến tranh diễn ra vào đầu thếkỷ 20, công viên này từng là một trại tập trung dành cho những ngườilính Nam Phi.
Còn bây giờ thì nó là khu định cư của khoảng 400 ngôi nhà lều vải chật chội. Cảđoàn chia sẻ với nhau một khu tắm giặt chung, gần đó là những bãi rác sinh hoạtvà phế liệu. Nước uống và thức ăn được đun nấu trên quanh đống lửa trại. Cónhững người đã sống ở đây vài năm nhưng có những người khác chỉ mới tới đây đượcvài tuần.
 |
| Họ đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn hơn |
Hội đồng địa phương đã tuyên bố cắt điện tại khu vực này sau khi khôngthể đuổi được những người này đi. Còn hội đồng thành phố thì đang muốndọn dẹp khu đất để làm thành một sân bãi rộng lắp màn hình lớn cho ngườiNam Phi xem tường thuật World Cup 2010 vào tháng 6 và tháng 7 tới. Sốphận của những người da trắng nghèo đang lơ lửng ở phía trước.
"Nếu thất nghiệp và không có tiền, bạn phải đi đâu? Không ai muốn giúpđỡ bạn và đây là nơi duy nhất mà bạn có thể đến" - ông Dennis Boshoff,38 tuổi cho biết.
Tổng thống cũng thấy sốc
Tổng thống hiện thời của Nam Phi Jacob Zuma trong một lần ghé thăm khulán trại của những người da trắng ở gần thủ đô Pretoria trước khi ôngtham gia bầu cử đã phát biểu rằng ông cảm thấy "sốc và ngạc nhiên".
"Quan tâm tới số lượng lớn nhữngngười da màu nghèo đói không có nghĩa là chúng ta không ngó ngàng gì tới nhữngngười da trắng bần cùng" - ông phát biểu khi đó.
Vấn đề người da trắng nghèo ở Nam Phi là một vấn đề chính trị nhạy cảm rất ítđược quan tâm, nhưng nó không phải là mới. Công đoàn của những người da trắngnghèo cho biết, hiện có khoảng 430.000 người da trắng sống trong các lán trại diđộng. Chỉ quanh thủ đô Pretoria đã có tới 80 khu lán trại định cư. Có khoảng hơn2.000 lán trại lớn của người da màu trên khắp Nam Phi.
 |
| Họ vẫn giữ đức tin của mình |
Theo luật bảo hộ được ban hành vào năm 1948 ở Nam Phi, người da trắng được hưởngsự bảo hộ rất lớn và được đảm bảo việc làm. Mức tối thiểu là họ cũng được hưởnggiáo dục, các dịch vụ dân sự và được bảo đảm đối với cả những người da trắngnghèo nhất cũng có nhà ở và kế sinh nhai.
Nhưng thời thế đã đổi khác, trước đây họ sống thoải mái thì bây giờ buộc phảisống bên bờ vực của sự nghèo đói và trở thành nạn nhân của "sự đảo ngược phânbiệt chủng tộc" khiến tình trạng của họ càng bất lợi hơn.
Những người da trắng nghèo sống quy tụ lại với nhau thành một cộng đồng riêng lẻnhưng vẫn giữ nguyên đức tin vào tôn giáo của họ. Mỗi ngôi lều đều được trangtrí bằng các biểu tượng tôn giáo, những biểu ngữ bằng cả tiếng Nam Phi và HàLan.
Nhiều cộng đồng người da trắng nghèo cũng đang phải đối mặt với nạn nghiện rượu,bạo lực và lạm dụng tình dục. Tuy nhiên, riêng ở Coronation Park mọi vấn đề xãhội đều bị đẩy lùi. "Chúng tôi đã đuổi những cái xấu xa nhất đi và các cuộctranh giành, bạo lực giảm xuống" - ông Hugo Van Niekerk người quản lý khu trạitrong những năm qua cho biết.
Ông Niekerk cũng giúp các thành viên trong cộng đồng của mình tìm được các việclàm lặt vặt, đấu tranh chống lại lệnh tật, giải tán khu lán trại thành công vàocuối năm ngoái. Ông cũng đang hy vọng với sự trong sạch của cộng đồng này, chínhquyền thành phố hay chính phủ có thể giúp đỡ những người sống ở đây về vấn đềnhà ở.
Theo Nguyễn Hường
