Phiên tòa xét xửTòng Văn Cường sáng 17-11 tại TAND TP.HCM diễn ra thật đặc biệt. Người đứngtrước vành móng ngựa bị truy tố về tội giết người chỉ có thể trả lời thẩm vấnbằng những dấu hiệu của bàn tay hay biểu cảm nét mặt vì bị câm điếc bẩm sinh.

Ở vị trí “phiêndịch” hôm ấy không phải là người chuyển ngữ tiếng nước ngoài như thường thấy ởcác phiên tòa khác mà là cô Trần Thị Ngời, hiệu trưởng Trường khuyết tật thínhgiác Hi Vọng 1. Bởi thế, khi cáo trạng được kiểm sát viên công bố, Cường chămchú dán chặt mắt vào cô Ngời như không muốn bỏ sót bất cứ dấu hiệu nào. Thỉnhthoảng bị cáo chau mày căng thẳng, có khi gật gù tỏ ý đồng tình.

Bên dưới, cả khánphòng rộng lớn yên ắng một cách lạ thường dù tất cả băng ghế đều chật cứng ngườidự khán. Phần lớn là những em nhỏ trong bộ đồng phục học sinh màu xanh nhạt củatrường khuyết tật. Cũng như bị cáo, những ánh mắt ngây thơ tập trung vào điệu bộcủa một “phiên dịch viên” khác đang đứng để tường thuật lại phiên tòa cho cácem.

Kết cụcđau lòng từ vụ đánh nhau

Theo cáo trạng,Cường là người bị câm điếc bẩm sinh, đã có vợ con nhưng lại muốn cặp bồ với mộtcô gái tên K. trong nhóm khuyết tật. T.V. (bạn K.) biết chuyện nên tỏ ý khôngbằng lòng.

Phiên tòa “lặng”
Bị cáo Cường cố “nói” với hội đồng xét xử thông qua cô Ngời - Ảnh: Chi Mai

Khuya 17-12-2009,V. cùng nhóm bạn đang phụ bán quán cà phê tại khu B công viên 23-9 (Q.1) thìthấy Cường, K. cùng một số người khác bước vào. Bực bội, V. đuổi Cường ra nhưngCường không chịu còn lấy ghế nhựa đánh vào tay cô. Thấy vậy, anh P.N.B. (cũng làthành viên nhóm khuyết tật) đang ngồi nhậu gần đấy đứng dậy can ngăn làm Cườngté ngã. Bị anh B. ngăn cản và ra dấu đòi đánh, Cường xông tới đấm vào mắt rồi ômanh B. vật xuống đất mấy cái.

Sau khi Cường bỏđi, nhóm bạn liền đỡ B. dậy lau máu, xoa dầu rồi tất cả ra về. Sáng hôm sau, bảovệ công viên thấy B. nằm gục ở gốc cây nên đưa đi cấp cứu nhưng anh đã chết vìchấn thương sọ não. Cường bị bắt ngay ngày hôm sau.

Trình bày với tòanhưng Cường nhìn cô Ngời là chủ yếu, ánh mắt day dứt lạ thường. Qua những dấuhiệu từ bàn tay của bị cáo được cô giáo phiên dịch lại, hội đồng xét xử hiểurằng Cường xác nhận cáo trạng truy tố là đúng. Bị cáo “nói” chỉ vì tức giận khibị anh B. xô ngã, còn đòi đánh nên mới tìm cách đánh lại. Lúc đó, Cường khôngnghĩ sẽ làm anh B. chết... Được cô Ngời “dịch” lại mức án 9-10 năm tù mà VKS đềnghị, Cường quýnh quáng quơ tay, miệng bật ra những âm thanh ú ớ. “Bị cáo chorằng mức án quá cao, thưa tòa” - cô Ngời nói.

Cứ nhấp nhổm trênhàng ghế đại diện cho bị cáo khuyết tật, mẹ Cường hướng ánh mắt đau đáu lên hộiđồng. Vẻ lo lắng tột bậc khiến gương mặt bà dúm dó hơn. Chưa đến 50 tuổi nhưngtóc bà đã bạc trắng.

Phận nghèo

Người câm điếc không nhận thức đầy đủ

Trong phòng xử, ngồi thừ người, cô Ngời trăn trở: “Dù có được đi học, biết đọc biết viết thì những người bị câm điếc bẩm sinh cũng không bao giờ có được nhận thức đầy đủ như người bình thường. Cách hiểu của họ thường rất hời hợt, thiếu kiềm chế và đôi lúc cư xử theo bản năng, nhất là khi nóng giận, bức bối vì không thể diễn tả hết được những điều muốn nói.

Ngay tại phiên tòa này, tôi cũng chỉ dịch được các ý chính chứ bị cáo không thể hiểu được cặn kẽ từng câu nói, ý tứ khác như người bình thường”. Giọng xót xa, cô tiếp lời: “Tôi từng tham dự nhiều phiên tòa xét xử người khuyết tật thật đau lòng. Họ không thể lường hết hậu quả hành vi của mình, không thể hiểu được sẽ phải bị trừng trị như thế nào”.

Có lẽ vì thế mà hôm nay cô đã xin phép hội đồng xét xử cho phép các em nhỏ (đang theo học từ lớp 2-7) của Trường Hi Vọng 1 đến tham dự phiên tòa để các em học hỏi về pháp luật.

Lau vội nhữnggiọt nước mắt loang lổ trên gò má sạm nắng, mẹ Cường đau khổ kể: bà sinhđược hai người con, chẳng hiểu vì sao Cường bị câm điếc từ lúc lọt lòng.Thêm vào đó, Cường còn mang bệnh suyễn rồi đau ốm thường xuyên.

Căn nhà của giađình bà tại Q.5 đã bị giải tỏa, cả nhà dắt díu nhau về ở chung với người anh tạiQ.Bình Tân. Thế nhưng hằng ngày bà vẫn phải lặn lội về chỗ cũ, bám lấy xe bánhmì để kiếm đồng ra đồng vào. Người chồng còm cõi với nghề chạy xe ôm cũng chẳnggiúp được nhiều cho vợ. Bà phải kiếm thêm chút tiền bằng việc lau dọn nhà cửatheo giờ, mỗi buổi được 50.000 đồng. Nhiều đêm hai vợ chồng già dọn chỗ ngủ cùngvới xe bánh mì ở vỉa hè.

Thương con bệnhtật, ông bà cố gắng cho Cường theo học tại Trường khuyết tật Tương Lai ở Q.5nhưng chỉ được tới lớp 3. Bà nói Cường rất thương yêu cha mẹ. Cường phụ mẹ buônbán và làm bất cứ công việc gì, miễn là được thuê. Một ngày, Cường dẫn về một côgái cũng bị câm điếc và tỏ ý muốn lấy làm vợ. Trời thương, đứa cháu nội của bàra đời may mắn không bị khuyết tật như cha mẹ nó. Hạnh phúc này tưởng chừng sẽrửa sạch được những khó khăn cực nhọc mà cả gia đình bà phải mang.

Ngày con bị bắt, bàbàng hoàng tưởng sét đánh ngang tai khi được công an thông báo con trai bà đánhchết người. Nước mắt lại rơi, mẹ Cường ngậm ngùi: “Biết con mình gây tội mà nhàtôi nghèo quá. Cha nó lại mới gặp tai nạn, chân phải gắn ốc vít, một phần lálách bị cắt nên giờ yếu rớt. Ổng không chạy xe kiếm tiền được nữa rồi. Cả giađình giờ chỉ trông vào mỗi xe bánh mì của tôi để đắp đổi qua ngày mà thôi. Cũngmay còn có anh em giúp đỡ nên mới gom được 25 triệu đồng phụ lo ma chay cho nạnnhân chứ gia đình tôi làm sao lo được từng ấy tiền”.

Ngồi cạnh bên,người cha gầy guộc, đen nhẻm của Cường lặng lẽ cúi đầu. Ông để mặc dòng nước mắtlăn trên gương mặt hằn nỗi thống khổ, bất lực của mình.

Chẳng khá gì hơn,phía gia đình nạn nhân cũng rất nghèo. Cha mẹ chết sớm, bị tật, lại chẳng đượchọc hành gì nên anh B. phải nuôi thân bằng nghề bốc vác. Cái nghèo, cái khổthương nhau nên tại tòa người cô ruột của anh B. nhẹ nhàng cho biết: “Cháu tôiđã nằm xuống rồi, có xử tội Cường thì cháu tôi cũng không sống dậy được. Mongtòa xử nhẹ cho Cường để bị cáo còn về lo cho vợ con...”. Chuyện bồi thường chiphí ma chay, tổn thất tinh thần cô không đề cập nữa.

Bản án vàdư vị đắng

Luật sư được tòachỉ định bào chữa cho Cường day dứt đề nghị hội đồng xét xử xem lại ý thức chủquan của bị cáo khi phạm tội. Bị B. đánh đau, Cường mới tức giận mà ôm anh nàyvật xuống ba lần, chứ không phải có ý muốn tước đoạt mạng sống của nạn nhân. Làngười khuyết tật, Cường và những người có mặt lúc đó đều không thể ngờ hậu quảlại nghiêm trọng đến thế. Bằng chứng là sau khi bị cáo bỏ đi, bạn bè của anh B.còn tưởng anh bị thương tích nhẹ nên chỉ xoa dầu cho anh rồi tất cả ra về. Luậtsư cho rằng nếu cấp cứu kịp thời thì chưa chắc anh B. phải bỏ mạng đáng tiếc nhưthế.

Vị luật sư cũng xinđược hỏi cô Ngời, giáo viên đã có hơn 30 năm kinh nghiệm giảng dạy cho ngườikhuyết tật. Bà cho biết tuy thần kinh bình thường nhưng những người khuyết tậtcâm điếc bị hạn chế nhiều về nhận thức. Từ đó, luật sư cho rằng hành vi củaCường chỉ phạm vào tội cố ý gây thương tích (dẫn đến hậu quả nghiêm trọng) chứkhông phải tội giết người.

Giờ nghị án, mộtphụ nữ dáng người nhỏ nhắn, nước mắt lưng tròng cứ thập thò ngoài cửa phòng xử.Cô là vợ Cường. Mẹ Cường kể dù biết con trai bà đã từng xao lòng nhưng cô vẫnmột lòng yêu thương, lo lắng cho chồng. Thấy vẻ đáng thương của người vợ trẻ,cảnh sát bảo vệ tư pháp đã phá lệ, cho phép cô được vào khu vực lưu phạm để gặpchồng. Hình ảnh đôi vợ chồng khuyết tật mừng mừng tủi tủi, vồn vã hỏi han nhaubằng điệu bộ khiến ai nhìn thấy cũng không khỏi chạnh lòng.

Thời gian nghị ánkéo dài thật lâu. Chắc hội đồng xét xử đã phải dành nhiều thời gian hơn thườnglệ để bàn luận về tội danh, hình phạt dành cho bị cáo trong vụ án đặc biệt này.Thế nhưng, cuối cùng tòa vẫn tuyên phạt Cường 9 năm tù về tội “giết người”, dùnhận định bị cáo hạn chế về khả năng nhận thức và điều khiển hành vi, nhân thântốt, gia đình đã khắc phục hậu quả... Cường mấp máy môi, ánh mắt như rạn vỡ.

Phiên tòa kết thúc,người vợ nhỏ thó vạch đám đông, ú ớ lao nhanh đến chiếc xe tù để nhìn chồng.Nước mắt ngắn dài, cha mẹ Cường cũng dắt díu nhau tìm luật sư hỏi về thủ tụckháng cáo xin giảm án cho đứa con tội nghiệp. Họ mong lắm một bản án chung thẩmkhông nhiều dư vị đắng lòng...

Theo ChiMai
Tuổi Trẻ