Một kết quả xét nghiệm ở Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư vừa cho thấy bệnh phẩm củabệnh nhân này kháng toàn bộ 18/18 kháng sinh được thử kháng sinh đồ...
Cầm kết quả kháng sinh đồ của một bệnh nhân viêm phổi do nhiễm trực khuẩn mủxanh đang điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, bà Đào Tuyết Trinh, phótrưởng khoa xét nghiệm, thông báo mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân này kháng toàn bộ18/18 kháng sinh được thử kháng sinh đồ, trong đó có cả carbapenem là nhóm khángsinh thế hệ mới nhất. Với những bệnh nhân này, việc chọn thuốc điều trị khá khókhăn.
Tuy chưa có nghiên cứu giải mã trình tự gen của tất cả vi khuẩn kháng thuốc đãphát hiện, xem loại vi khuẩn kháng thuốc ở VN có gen NDM-1 tương tự ở Ấn Độ,Pakistan, nhưng nghiên cứu ở VN cho thấy đã có những vi khuẩn kháng đa thuốc,trong đó có cả kháng sinh thế hệ mới như ở Ấn Độ.
 |
| Cán bộ phòng xét nghiệm Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư làm việc trên máy định danh vi khuẩn. Ảnh: Lan Anh (Tuổi Trẻ). |
Vi khuẩn siêu kháng thuốc
Theo PGS.TS Phạm Văn Ca, phótrưởng khoa xét nghiệm Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, vi khuẩn kháng thuốc đãphát hiện tại VN từ những năm 1990. Nghiên cứu thực hiện năm 2001 trên nhiềubệnh viện toàn quốc, trong 208 chủng trực khuẩn mủ xanh được kiểm tra đã có10,1% kháng IMP, tức carbapenem thế hệ 1. Tại Bệnh viện Bạch Mai, nghiên cứu năm1996-1997 trên 96 chủng vi khuẩn kháng thuốc, 100% kháng ba kháng sinh trở lên,52,9% kháng sáu kháng sinh trở lên, trong đó có cả IMP.
“Tỉ lệ vi khuẩn kháng thuốctăng lên rất nhanh. Trong nghiên cứu mới thực hiện tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đớiT.Ư năm 2008-2009, 5% vi khuẩn e.coli gây bệnh đường ruột kháng carbapenem thếhệ 1; 1% kháng kháng sinh thế hệ mới meropenem; khoảng 50% vi khuẩn được nghiêncứu sinh ra ESBL là men phá hủy tất cả kháng sinh nhóm cefalosporin nhưpenicilin, cefalosporin, aztreo nam” - ông Ca cho biết.
Tại khu vực định tên vi khuẩn, bà Đào Tuyết Trinh cho hay dù kháng sinh nhómcarbapenem thế hệ mới nhất mới được đưa vào sử dụng 2-3 năm nay, nhưng tỉ lệ mẫubệnh phẩm còn nhạy cảm cũng chỉ trên 90%, rất nhiều trường hợp bệnh nhân kháng18-20 loại kháng sinh được dùng thử kháng sinh đồ. “Nếu không có biện pháp sửdụng kháng sinh hợp lý, sẽ rất khó khăn cho điều trị do nhiều vi khuẩn khángthuốc mang gen plasmid phát triển rất nhanh. Nghiên cứu một kháng sinh mới mấthàng chục năm, nhưng vi khuẩn kháng thuốc xuất hiện hằng ngày” - bà Trinhnhận xét.
|
Do lạm dụng kháng sinh
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi khuẩn siêu kháng thuốc xuất hiện,nhưng giới y khoa đặc biệt chú ý tình trạng lạm dụng kháng sinh ở VN. PGS Canhấn mạnh ở VN, người dân có thể mua bất kỳ kháng sinh nào họ muốn mà không cầnđơn của bác sĩ. “Uống kháng sinh không đủ liều, sử dụng thái quá, cảm cúmcũng uống kháng sinh, sử dụng thuốc không đúng bệnh. Tại bệnh viện, một số bácsĩ dùng phác đồ điều trị bao vây, chỉ định ít nhất hai kháng sinh/đơn thuốc,thậm chí có trường hợp bác sĩ ở tuyến dưới chỉ định hai kháng sinh diệt khuẩn,một kháng sinh kiềm khuẩn, sai nguyên tắc kết hợp” - PGS Ca nhận xét.
Bên cạnh đó là tình trạng sử dụng kháng sinh khá bừa bãi trong chăn nuôi cũngkhiến một số thực phẩm từ động vật còn tồn dư kháng sinh, ảnh hưởng đến mức độnhạy cảm với kháng sinh ở người. Theo PGS Ca, tùy vùng miền, nhưng người dânvùng núi, hải đảo vẫn còn nhạy cảm với nhiều loại kháng sinh, còn dân cư thànhthị, từng sử dụng nhiều thuốc, tỉ lệ kháng thuốc cao hơn. Vì thế rất nên làmkháng sinh đồ cho bệnh nhân để chọn ra loại thuốc hiệu quả nhất cho họ.
 |
| Vi khuẩn kháng thuốc nhóm carbapenem ở bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư . Ảnh tư liệu do bệnh viện cung cấp. (Tuổi Trẻ) |
Một chuyên gia khác về xét nghiệmlại cho rằng “sức ép” từ các trình dược viên và cả bệnh nhân muốn dùng thuốc thếhệ mới nhất, bất kể cơ địa của mình còn nhạy cảm với kháng sinh thế hệ thấp hơncũng là nguyên nhân làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh đang rất đáng longại hiện nay.
Theo bà Trinh, với những bệnh nhân kháng 18-20 kháng sinh khi làm kháng sinh đồrất khó chọn thuốc để điều trị. Các bác sĩ điều trị đành sử dụng phương án kếthợp hoặc tăng liều “kháng sinh trung gian”, tức còn có tác dụng phần nào với vikhuẩn gây bệnh. Ở những bệnh nhân này thời gian điều trị sẽ kéo dài hơn, chưa kểtrong trường hợp bệnh nhân có thêm bệnh nền như đái tháo đường, tim mạch, lạinhiễm thêm vi khuẩn kháng thuốc thì rất nguy hiểm đến tính mạng.
Nhiều năm nay y khoa đã cảnh báo mức độ nguy hiểm của tình trạng người VN rấtthích tự mua thuốc điều trị, bỏ qua khâu khám bệnh. Nhưng bệnh viện quá tảikhiến bệnh nhân ngại đi bệnh viện, sức ép của hãng dược và kiểu điều trị “baovây” của y khoa cũng góp phần gia tăng hiện tượng kháng kháng sinh.
Bộ Y tế cũng đã ban hành quy chế kê đơn và danh mục thuốc phải kê đơn, nhưngthực hiện trên thực tế xem ra rất khó vì tính sẵn có của hiệu thuốc tư nhân, sựthiếu thốn cả về cơ chế và lực lượng thanh tra. Nhưng sự xuất hiện của những vikhuẩn siêu kháng thuốc có thể là lời cảnh báo nghiêm khắc, không chỉ cho bệnhnhân mà cho cả bác sĩ.
Theo Lan Anh
Tuổi Trẻ
