Từng gần 30 năm làm Trưởng khoa Thận nhân tạo, BV Bạch Mai, GS Nguyễn Nguyên Khôi cho biết, suốt từ khi bắt đầu triển khai chạy thận nhân tạo từ năm 1972 đến nay, trường hợp tử vong khi đang chạy thận tại Việt Nam là có, nhưng chưa từng có chuyện tử vong tập thể như tại Hoà Bình hôm qua.

Theo GS Khôi, những trường hợp tử vong thường do trên nền các bệnh cảnh có sẵn, hay gặp nhất là các biến chứng về tim mạch như tăng huyết áp, ngừng tim do nhồi máu cơ tim... vì cơ thể không thích nghi ngay được.

GS Nguyễn Nguyên Khôi

“Gần 5% các ca tử vong khi chạy thận nhân tạo là do biến chứng về tim mạch sau đó mới đến các rối loạn chuyển hoá”, GS Khôi nói.

GS Khôi cho biết, lọc thận chu kỳ có quy trình hết sức chặt chẽ, mỗi bệnh nhân sẽ chạy 3 ca/tuần, mỗi ca từ 3-4 tiếng.

Bước 1: Nhân viên y tế sẽ chuẩn bị máy móc.

Bước 2: Lắp đường máu và đường dịch cho bệnh nhân

Bước 3: Bệnh nhân bắt đầu lọc máu. Y tá sẽ theo dõi, ghi chép từng chức năng sống của bệnh nhân về mạch, huyết áp, đường thở.

B4: Kết thúc

GS Khôi cho hay, trong lọc thận nhân tạo, đường máu và đường dịch chia riêng. Đường máu sẽ có quả lọc. Theo nguyên tắc, hàng ngày, nhân viên sẽ phải dùng hoá chất để sát trùng quả lọc, sau đó rửa sạch.

“BV đa khoa Hoà Bình đã làm cả 10 năm thì không thể không biết rửa. Nếu rửa không sạch cũng chỉ tử vong 1-2 người chứ không thể hàng loạt vậy được”, GS Khôi phân tích.

Theo đó GS cho rằng nguyên nhân khiến 6 bệnh nhân chạy thận tại Hoà Bình tử vong là do đường dịch. Trong đó do dịch hoặc nước pha dịch chứ không thể nói do sốc phản vệ.

“Để pha dịch đậm đặc, phải sử dụng loại nước đặc biệt, bằng ít nhất 95% nước chưng cất. Nếu nước xử lý không tốt hoặc chất lượng dịch không đảm bảo sẽ khiến nhiều bệnh nhân gặp biến chứng”, GS Khôi nhấn mạnh.

Một chuyên gia khác cũng cho rằng, nếu sốc phản vệ thì chỉ 1-2 trường hợp do phản ứng với thuốc, hoá chất, bệnh nhân sau đó thường có biểu hiện rét run, khi đó bác sĩ sẽ ngừng lọc máu để cấp cứu.

Một trong những bệnh nhân nặng đang điều trị tại khoa Hồi sức tích cực, BV đa khoa tỉnh Hoà Bình. Ảnh: Đoàn Bổng

Tuy nhiên, với trường hợp tử vong hàng loạt thì cần nghĩ đến hệ thống xử lý nước, quy trình rửa quả lọc, liệu có tồn dư hoá chất hay không.

Ông nghi ngờ trong quá trình sát trùng hệ thống nước, nhân viên bệnh viện đã để lại lượng hoá chất tồn dư cao, là nguyên nhân gây ra sự việc đáng tiếc.

Trong y văn, sốc do hóa chất sát khuẩn trong hệ thống nước có thể xảy ra, với tỉ lệ 5% trong lọc máu. Các ca sốc trong chạy thận thỉnh thoảng cũng xảy ra tại Việt Nam nhưng lẻ tẻ, chưa bao giờ xảy ra đồng loạt.

Trước đó, vào khoảng 8h sáng qua,18 bệnh nhân đang lọc máu chu kỳ tại BV đa khoa tỉnh Hoà Bình có biểu hiện ngứa ngáy, buồn nôn, tăng huyết áp, khó thở.

Đến 23h đêm qua, có 7 bệnh nhân tử vong, 1 nguy kịch, 10 trường hợp khác nhẹ hơn được chuyển về BV Bạch Mai để điều trị tiếp.