Người thức khuya thường xuyên dễ mắc bệnh thận? 2 nhóm đối tượng này có nguy cơ caoNhóm thức khuya triền miên, bệnh nhân tăng huyết áp và người hút thuốc lá lâu năm cần đặc biệt chú ý đến sức khỏe thận, để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.
1. Tại sao tác nhân gây bệnh cảm lạnh lại đặc biệt nhắm vào thận, gan và tỳ?
Thận là "nguồn gốc của dương khí", hàn tà làm tổn thương gốc trước: Thận tàng trữ "nguyên dương" của toàn thân, giống như "lò sưởi nhỏ" của cơ thể, chịu trách nhiệm sưởi ấm toàn thân. Một khi hàn tà xâm nhập thận, "lò sưởi nhỏ" suy yếu, dương khí toàn thân sẽ không đủ, biểu hiện đầu tiên là chân tay lạnh, eo và đầu gối lạnh. Đây cũng là tín hiệu điển hình nhất của "thận hàn".
Gan chủ "sự lưu thông của gân mạch", hàn tà dễ làm tắc nghẽn đường đi: Can giống như "chỉ huy giao thông" của cơ thể, chịu trách nhiệm thông suốt khí huyết, nuôi dưỡng gân mạch bao gồm cơ bắp, dây chằng. Sau khi hàn tà xâm nhập Can, nó khiến khí huyết "đóng băng", lưu thông không thông, gân mạch không được nuôi dưỡng sẽ co lại, co thắt, phản ứng trực tiếp nhất là chuột rút ở chân, các khớp co duỗi khó khăn.
Tỳ là "chủ lực tiêu hóa", hàn tà dễ phá vỡ hàng rào phòng thủ: Tỳ chịu trách nhiệm vận hóa thức ăn và thủy thấp, giống như "chuyên gia dinh dưỡng" của cơ thể, và Tỳ "ưa táo ghét thấp", đặc biệt sợ hàn. Sau khi hàn tà xâm nhập Tỳ Vị, "chuyên gia dinh dưỡng" đình công, thủy thấp không thải ra được, thức ăn không tiêu hóa được, đương nhiên sẽ dẫn đến tiêu chảy, kém ăn, ăn chút đồ lạnh thì triệu chứng càng nặng.
2. Dấu hiệu chứng hàn ở ba tạng khác nhau! Tự kiểm tra đối chiếu
Thận hàn
Triệu chứng điển hình: Chân tay lạnh đặc biệt là bàn chân, mùa hè cũng có thể lạnh, eo và đầu gối lạnh, đau mỏi, càng rõ hơn vào mùa đông; tiểu nhiều lần ban ngày trên 8 lần, ban đêm trên 2 lần, nước tiểu trong, lượng nhiều; tinh thần kém, dễ mệt, nói chuyện không có sức, nặng thì cảm thấy "chuyện ấy" không hứng thú.
Mẹo tự kiểm tra: Mặc nhiều hơn người khác vẫn thấy lạnh, chân tay ủ lâu cũng không ấm lên; sau khi tiểu đêm khó ngủ lại, sáng ngủ dậy thấy eo lạnh. Đây là những biểu hiện điển hình của thận hàn, sau khi loại trừ bệnh lý về thận, khả năng cao là nguyên dương của thận bị hàn tà làm suy yếu.
Nguyên nhân thường gặp: Mùa đông mặc ít, hở mắt cá chân; thường xuyên uống đồ lạnh, ăn đồ sống lạnh; thức khuya nhiều, lao lực quá độ, làm hao tổn dương khí của thận, tạo cơ hội cho hàn tà xâm nhập.
Gan hàn
Triệu chứng điển hình: Chuột rút chân thường xuyên đặc biệt ban đêm hoặc khi bị lạnh, các khớp co duỗi thấy căng, đau, gặp lạnh thì nặng hơn, chườm nóng thì đỡ; thỉnh thoảng đau âm ỉ dưới hai bên sườn, khi tức giận hoặc tâm trạng không tốt thì rõ hơn; phụ nữ có thể kinh nguyệt chậm, đau bụng kinh, trong máu kinh có cục máu nhỏ, kỳ kinh sợ lạnh hơn.
Mẹo tự kiểm tra: Ở trong phòng điều hòa lâu bị chuột rút chân, mặc quần đùi dễ bị lạnh đầu gối; khi tâm trạng không tốt, ngoài cáu gắt, còn cảm thấy vùng sườn căng, khó chịu. Đây là những tín hiệu của gan hàn.
Nguyên nhân thường gặp: Mùa hè để điều hòa thổi thẳng vào chân, đầu gối; mùa đông mặc váy ngắn, hở eo, để hàn tà trực tiếp xâm nhập vào; tâm trạng u uất lâu ngày, hay tức giận, dẫn đến khí gan lưu thông không thông, hàn tà dễ "ứ đọng" trong gân mạch.
Tỳ hàn
Triệu chứng điển hình: Chỉ cần ăn chút đồ lạnh là tiêu chảy, phân nát, không thành khuôn, thậm chí có thức ăn chưa tiêu; kém ăn, không muốn ăn, cố ăn chút là đầy bụng, chướng hơi; toàn thân mệt mỏi, uể oải, sắc mặt vàng vọt, mép lưỡi có vết răng như bị răng in vào.
Mẹo tự kiểm tra: Mùa hè không dám ăn đồ đá, ăn vào ắt tiêu chảy; sáng ngủ dậy thấy bụng nặng, khó chịu, ăn chút cháo nóng sẽ đỡ hơn; ăn cùng một loại thức ăn, người khác không sao, bản thân lại dễ đầy bụng, khó tiêu. Đây là những biểu hiện của tỳ hàn, sau khi loại trừ viêm dạ dày ruột, phần nhiều là do dương khí Tỳ Vị bị hàn tà làm tổn thương.
Nguyên nhân thường gặp: Ba bữa ăn không đều đặn, thường xuyên bỏ bữa hoặc ăn uống vô độ; mùa hè ham mát, uống nước đá thay nước, ăn nhiều hoa quả sống lạnh; ngồi lâu ít vận động, sự vận hóa của Tỳ Vị chậm lại, thủy thấp tích tụ lâu sinh hàn.
3. 3 mẹo làm ấm ba tạng
Thận hàn chọn "món ôn thận": Ăn nhiều thịt cừu, thịt bò, hải sâm, hẹ. Những thực phẩm này có thể trực tiếp ôn bổ thận dương, giúp "lò sưởi nhỏ" tăng nhiệt. Đề xuất mỗi tuần ăn 1-2 lần canh củ cải, hoặc dùng hẹ xào trứng, đơn giản mà hiệu quả; tránh ăn các thực phẩm tính hàn, đặc biệt không ăn khi bụng đói.
Gan hàn chọn "món thông gan": Ăn nhiều gừng, thì là, long nhãn, táo tàu. Gừng có thể ôn thông gân mạch, thì là có thể tán hàn lý khí, long nhãn và táo tàu có thể bổ khí huyết, dưỡng gân mạch. Khi nấu ăn cho vài lát gừng, một ít thì là (ví dụ: thêm vào khi hầm thịt gà), hoặc mỗi ngày ăn 3-5 quả long nhãn (không quá liều, tránh nóng trong)...
Tỳ hàn chọn "món kiện tỳ": Ăn nhiều khoai mỡ, bí đỏ, kê, ý dĩ sao (ý dĩ sống tính hàn mạnh, sao lên mới kiện tỳ). Những thực phẩm này có thể ôn dưỡng Tỳ Vị, hỗ trợ vận hóa. Đề xuất mỗi ngày uống cháo kê khoai mỡ, hoặc hấp bí đỏ ăn, dễ tiêu lại ấm tỳ; tránh uống đồ đá, ăn sashimi, ngay cả mùa hè cũng nên ăn hoa quả và thực phẩm để ở nhiệt độ phòng.
Đừng để bụng, eo, mắt cá chân hở ra: Bụng eo có huyệt Mệnh Môn, huyệt Thần Khuyết (rốn), mắt cá chân có kinh Thận đi qua, hai vị trí này dễ bị hàn tà xâm nhập nhất. Mùa đông mặc quần cao eo, tất dài, mùa hè đừng mặc áo hở rốn, giày hở mắt cá chân, trong phòng điều hòa đắp một tấm chăn nhỏ lên bụng eo, tránh hàn tà trực tiếp "chui" vào tạng phủ.
Đừng coi đồ uống đá là thường ngày: Ngay cả mùa hè, cũng đừng uống trà sữa đá, coca đá thay nước, đặc biệt là khi bụng đói, hàn tà sẽ trực tiếp tấn công Tỳ Vị và Thận. Muốn uống đồ lạnh, nên để ở nhiệt độ phòng rồi hãy uống, hoặc thay bằng nước ấm, giảm thiểu tổn thương đến dương khí tạng phủ.
Đừng ngồi lâu bất động: Ngồi lâu sẽ khiến lưu thông khí huyết chậm lại, hàn tà dễ "ứ đọng" trong gân mạch và tạng phủ. Cứ ngồi 1 tiếng đứng dậy vận động 5 phút, làm các động tác mở rộng lồng ngực, đá chân đơn giản, có thể thúc đẩy lưu thông khí huyết, giúp cơ thể "đuổi" hàn khí dư thừa, đặc biệt thích hợp với người can hàn, chuột rút chân.
* Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, không thay thế chẩn đoán y khoa. Nếu có triệu chứng bất thường, vui lòng thăm khám bác sĩ chuyên khoa!
Theo Thương trường
