Ngày 18/3, Ngân hàng Nhà nướcđã phát đi một số thông điệp quan trọng đối với quản lý ngoại tệ, tại hội nghịgiao ban trực tuyến với địa phương.
Nhiều ý kiến cho rằng, các giải pháp này vẫn mang tính tình thế, đặc biệt là sựngập ngừng kết hối, dù Chính phủ đã “bật đèn xanh”.
Ba vấn đề đáng chú ý
Trong báo cáo số 20/BC-NHNN tại hội nghị nói trên, có ba vấn đề liên quan đếnquản lý ngoại tệ đáng chú ý.
Thứ nhất, cho phép tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận tỷ giá giao dịch kỳhạn 3 tháng đến 1 năm.
Thứ hai, cho phép tổ chức tín dụng thu phí 2% so với tỷ giá chuyển khoản niêmyết khi bán ngoại tệ cho nhu cầu chính đáng của cá nhân, nhằm để ngân hàng bùđắp chi phí nhập khẩu, kiểm đếm, lưu kho.
Thứ ba, vẫn cho đối tượng xuất khẩu vay ngoại tệ. Còn đối tượng nhập khẩu nếuchứng minh có nguồn ngoại tệ tái tạo đến hạn cũng được vay ngoại tệ.
Cán bộ kinh doanh ngoại tệ một ngân hàng lớn nhận xét rằng, khi cho phép giaodịch tỷ giá thỏa thuận (dù là kỳ hạn 3 tháng - 1 năm) có vẻ như Ngân hàng Nhànước đang hướng đến việc thả nổi tỷ giá hơn. Còn việc thu phí 2% khi bán cho cánhân, về bản chất, Ngân hàng Nhà nước đã thừa nhận “cơ chế hai giá”.
Liên quan đến “thu phí 2%”, ông này nêu vấn đề: “Tại sao không phải 1%, 3%,4%... mà lại là 2%? Ngân hàng Nhà nước cần bảo vệ và chứng minh con số 2% thìmới thuyết phục!”.
Theo ông, việc thu phí 2% nói trên chỉ là giải pháp mang tính ngắn hạn của Ngânhàng Nhà nước. Vì: con số 2% có thể chỉ đúng với thời điểm hiện tại nhờ việcChính phủ đang ráo riết ổn định lại thị trường ngoại tệ tự do nhưng trong tươnglai, khi tỷ giá thực tế cao hơn thế, lại là chuyện khác.
Và rất có thể, lúc đó, nếu ngân hàng thương mại không bán cho người dân thì rấtkhó cho Ngân hàng Nhà nước có “nới” thêm phần trăm hay không.
Một vấn đề khác cũng chưa được Ngân hàng Nhà nước làm rõ là: khi người dân cónhu cầu chính đáng mua ngoại tệ của ngân hàng thương mại thì phải trả thêm 2%phí, nhưng khi người dân bán đứt thì có được ngân hàng thương mại cộng thêm 2%phí?
“Mặc dù Ngân hàng Nhà nước có đề cập là mua bán ngoại tệ kỳ hạn 3 tháng - 1 nămtháng được phép thỏa thuận, nhưng tôi không hiểu gia đình tôi có nguồn ngoại tệtừ xuất khẩu lao động Hàn Quốc gửi về thường xuyên, khi bán cho ngân hàng thươngmại thì có được thêm 2% không”, bà Nguyễn Thị Trinh, ở Phùng Khoang, Từ Liêm, HàNội nói.
 |
| Theo ý kiến một số chuyên gia, đối với quan hệ vay mượn ngoại tệ, hiện tại chỉ nên cho nhà xuất khẩu vay (Ảnh: vef.vn) |
Thắc mắc trên không phải không có lý, khi nhìn vào con số tổng quan 10 tỷ USDkiều hối, xuất khẩu lao động gửi về mỗi năm, nếu bán cho các ngân hàng thì ngânhàng được lợi khá nhiều. Số ngoại tệ này người dân chuyển từ nước ngoài về nước,nếu qua ngân hàng thì đã đóng phí cho ngân hàng; nếu mang trực tiếp thì khôngphải đóng phí.
Tuy nhiên, dù mang trực tiếp hay gửi qua ngân hàng thì xét đếncùng, người dân không gây phát sinh các chi phí “nhập ngoại tệ tiền mặt và cácchi phí liên quan khác” như cách nói của Ngân hàng Nhà nước.
Trong khi đó, ngân hàng thương mại mua số ngoại tệ này, cũng không nói rõ là trảthêm phí cho người dân nhưng khi bán cho người dân lại được thu thêm 2% phí. Mặcdù trong câu chuyện này, việc rành rẽ “đồng nào mua mắm, đồng nào mua muối”không đơn giản, nhưng nếu không tách bạch, người dân sẽ bị thiệt.
Ngập ngừng chuyển đổi quan hệ
Trong báo cáo số 20, không thấy Ngân hàng Nhà nước đề cập đến vấn đề “kết hốimột phần”, mặc dù trước đó, Chính phủ đã cho phép tại Thông tư 26 và gần đâynhất, Nghị quyết 11/NQ-CP cũng đề cập đến vấn đề này.
Nhiều lãnh đạo các ngân hàng thương mại ngạc nhiên rằng, Ngân hàng Nhà nước yêucầu các tổ chức tín dụng hạn chót 4/3/2011 phải báo cáo toàn bộ số dư tiền gửingoại tệ. Tuy nhiên, sau khi các tổ chức tín dụng hoàn thành báo cáo và chờ đợimột ngày, hai ngày và đã ba tuần nay, mọi chuyện vẫn im ắng.
Tổng giám đốc một ngân hàng nói: “Hình như không làm nữa. Nhưng chúng tôi cứ sợđánh đùng lại ra một quyết định như hồi 2010 thì rất khó khăn”. Vì thế, ông nàycho rằng, “tốt nhất cứ giữ “cục Đô la” cho chắc ăn”!
Từ thực tế này, một số lãnh đạo ngân hàng có ý kiến, khi Nghị quyết 11 đã “bậtđèn xanh” cho kết hối đối với các doanh nghiệp lớn của nhà nước và trước đó làThông tư 26 kết hối với 7 tập đoàn, tổng công ty thì Ngân hàng Nhà nước cần phảihành xử thật rõ ràng và minh bạch.
Theo đó, Ngân hàng Nhà nước nên sơ kết lại Thông tư 26, bởi thông tư này vẫn cònhiệu lực, xem tính hiệu quả đến đâu, kiểm điểm những mặt cần phải rút kinhnghiệm.
Thứ hai, cần đưa ra một lộ trình kết hối đối với những trường hợp khác khi màNghị quyết 11 đã cho phép để thị trường chuẩn bị tâm lý.
Thứ ba, hiện tại số dư tiền gửi ngoại tệ trên hệ thống ngân hàng khoảng 20 tỷUSD, nếu chuyển sang quan hệ mua bán, dù chỉ một phần trong số đó, áp lực tỷ giásẽ giảm rất mạnh.
Ở con số này, khá nhiều người nhận xét, về bản chất, dự trữ ngoại tệ quốc giachưa hẳn đã đủ ngưỡng an toàn của thông lệ quốc tế, nhưng ngoại tệ trong dân cưvà tổ chức lại rất dồi dào. Và từ đây lại liên quan tới một vấn đề tiếp theo làchuyển đổi quan hệ vay mượn sang mua bán.
Theo ý kiến một số chuyên gia, đối với quan hệ vay mượn ngoại tệ, hiện tại chỉnên cho nhà xuất khẩu vay. Bởi lẽ, hiện nay chưa thể dừng cho xuất khẩu vay vìphải đợi đến bao giờ ngừng huy động ngoại tệ thì mới có thể ngừng cho vay. Hơnnữa, nếu ngừng cho vay thì số ngoại tệ huy động từ dân cư và tổ chức trong hệthống ngân hàng chưa thể giải quyết được ngay.
Mặt khác, tiiếp tục cho xuất khẩu vay thì ngân hàng vẫn đang chuyển quan hệ vaysang mua một cách khéo léo, ở chỗ: khi người xuất khẩu vay ngoại tệ thì họ phảibán ngoại tệ đó để lấy VND thu mua hàng xuất khẩu; khi dòng ngoại tệ của họ về,thay vì giữ lại trên tài khoản thì doanh nghiệp phải trả cho ngân hàng và lặplại chu kỳ trên để mua hàng hóa trong nước cho xuất khẩu.
Còn đối với nhập khẩu, theo nhiều ý kiến từ các ngân hàng thương mại nên dừnghẳn cho vay ngoại tệ bởi nhập khẩu không bao giờ có nguồn ngoại tệ tái tạo,ngoại trừ một số hàng hóa thiết yếu, đặc biệt cần nhập khẩu thì có cơ chế riêng.
“Thà cho vay VND để họ mua ngoại tệ từ ngân hàng, thì không những tránh được áplực tỷ giá dồn nén lên suốt thời gian kể từ khi giải ngân đến lúc đáo hạn mà nhờđó, rủi ro tỷ giá cho họ cũng bị loại trừ”, tổng giám đốc một ngân hàng nói.
Theo Nguyễn Hoài
VnEconomy
