Lúc ở sânkhấu hài, Tự Long vui vẻ, "nhí nhảnh” và khuấy đảo bao nhiêu thì trên sân khấuchèo, anh giống như một cốc nước đã lắng mình xuống tới độ trở thành trong vắt,tinh khiết.
Tự Long yêu chèo lắm, nên tôi cứhình dung thế này, mỗi khi Tự Long diễn hài trên sân khấu thì có một "Tự Longchèo" đã thoát ra ngoài để ngồi xem chính mình. Giống như một gã đã no đủ có thúvui thanh thản ngồi ngắm chú cá hề bơi tung tăng trong bể kính...
Khuôn đất mịn màng
Nếu bảo Tự Long - gã trai quê nàylà thuộc diện "con nhà" cũng không sai. Bởi vì cha anh - ông Vũ Tự Lẫm là mộtanh Hai nổi tiếng đất quan họ Bắc Ninh, đã từng đóng vai nam chính bên cạnh NSNDNhư Quỳnh trong bộ phim "Đến hẹn lại lên". Và mẹ anh, liền chị Hai Phức - mộtngười mà hễ nhắc tới là người ta nhớ ngay đến cặp đôi liền chị Minh Phức - LệNgải nổi tiếng của những canh hát ở làng Lim.
Sinh ra trong một gia đình yêu chèo, yêu quan họ, nên việc Tự Long yêu thíchnghệ thuật từ nhỏ không là điều lạ. Có điều lạ là cha mẹ cấm đoán không cho anhtheo nghệ thuật, Tự Long vẫn không chịu ngồi im. Anh bảo đất Bắc Ninh hình nhưkhông chỉ "vượng" về quan họ mà còn rất “vượng” cho những giọng chèo. Xuân Hinh,Quốc Trượng cũng từ đất ấy mà ra, xem họ diễn, thằng bé Tự Long cứ há hốc mồmtrước sự "trơn môi" của các bậc đàn anh, và bởi thế mà anh quyết tâm trở thành"Long chèo"...
Long hát chèo hay đến mịn màng,người hát chèo rất thích được khen bởi từ “mịn màng” chứ không phải là “dudương”, hay “ngọt ngào” gì cả. Dùng cái tính từ ấy để khen một giọng hát chèo cólẽ là đắt nhất. Bởi khi nghe những "nhân tài" của đất Bắc Ninh như Xuân Hinh,Quốc Trượng, Tự Long hát, người ta có cảm giác như bàn tay mình đang được vevuốt một chiếc bình gốm Phù Lãng mịn màng. Mang giọng hát mịn màng ấy ra thiênhạ mà kiếm ăn thì chẳng bao giờ lo đói.
Nhưng Tự Long lại không gặp may,bởi từ lúc anh quyết tâm hiến đời cho chèo, thì chèo bước vào giai đoạn thoáitrào. Thế nên đã có lúc Long không tránh khỏi những lúc có cảm giác đời anh đangđi vào ngõ cụt. Bao nhiêu những "khuôn vàng thước ngọc" các bậc thầy trao truyềncho đành xếp lại để đó. Và Tự Long đến với hài.
 |
Trái đã chín muồi
Hôm 27.5 vừa rồi, trong lễ traoGiải thưởng Nhà nước và danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT), Tự Long rất nghiêm túctrong bộ quân phục với cấp hàm đại úy (anh đang thuộc biên chế của Nhà hát ChèoQuân đội). Nhiều người cứ tưởng Tự Long được phong NSƯT với tư cách một danhhài, nên hỏi anh "Xuân Bắc đâu, sao Xuân Bắc không được?" vì họ đã quen thấy cặpbài trùng này xuất hiện cùng nhau.
Chàng đại úy bẽn lẽn cười và gục gặc cái đầu: "Tôi được danh hiệu cao quý này làvì những huy chương và những năm cống hiến trên sân khấu chèo, chứ không phải vìdiễn hài đâu".
Chèo đã không phụ anh. Đã có lúcchạy sô diễn hài vất vả quá, một ý định đã le lói trong anh, hay là mình bỏquách nhà hát chèo đi, ra ngoài diễn hài cho rảnh, để không còn phải bị bó buộcvề thời gian. Nhưng cái máu chèo trong anh vẫn còn cuồn cuộn chảy...
Yêu mến Tự Long, hãy xem anh diễnchèo, vì chỉ ở đó, Tự Long mới chính là Tự Long, không bị lẫn vào bất cứ mộtngười nào khác. Xem Tự Long diễn chèo thấy anh là một con người khác hẳn.
Khi thì anh là một ông Chúa Trịnh bị giằng giật giữa một bên là là bà phi yêu vàmột bên là tình phụ tử với Quận chúa Ngọc Lan trong “Chuyện người xưa”. Khi thìanh mê muội, biến chất với đại tá Hoàng Trọng Vinh - kẻ bị Bác Hồ đề nghị xử ántử hình trong "Đêm trắng". Có lúc anh lại hóa thân thành Kiều Công Tiễn - mộtđại gian thần cõng rắn cắn gà nhà, cầu viện quân Thanh, giết chúa phản quốctrong vở "Hùng ca Bạch Đằng giang"...
Qua mỗi vai diễn rất "khoai" ấy,Tự Long cứ chín dần lên. Lúc ở sân khấu hài, anh vui vẻ, "nhí nhảnh” và khuấyđảo bao nhiêu thì trên sân khấu chèo, anh giống như một cốc nước đã lắng mìnhxuống tới độ trở thành trong vắt, tinh khiết.
Tôi vẫn ấn tượng với phóng sự TựLong về làng Khuốc (Thái Bình) để học các nghệ nhân chèo, phát sóng cách đây vàinăm trên VTV. Lúc ấy anh đã nổi tiếng như một danh hài đắt sô, nhưng trước cácnghệ sĩ nông dân, Tự Long vẫn ngoan như một cậu trò nhỏ. Ánh mắt anh hồn nhiênngây thơ nhìn theo động tác cuốn tay của Nghệ nhân Hà Quang Ngạn, rồi anh nói:"Tôi may mắn vì học thêm được cái phóng khoáng của những nghệ sĩ nông dân nơiđây".
Theo Dân Việt
