Chỉ vài phút động đất và sóngthần quét qua, vùng đông bắc Nhật Bản đã biến thành đống đổ nát khổng lồ và phảimất nhiều năm cùng hàng trăm tỷ USD mới có thể tái thiết sau thảm họa.
Động đất ngày 11/3 với cường độ9,0 độ Richter không làm nhiều nhà cửa bị sập, nhưng trận sóng thần cao đến 10mét ập vào như cơn đại hồng thuỷ sau đó mới thực sự kinh hoàng. Bức tường nướcđã cướp đi sinh hạng hàng chục nghìn người, quét đi gần như toàn bộ một số thànhphố, làng mạc, nhấn chìm đường xá, khiến nhiều cầu cảng, cơ sở lọc dầu và nhàmáy lâm vào tình trạng tê liệt.
Ngành công nghiệp địa phươngtê liệt
 |
| Quang cảnh hoang tàn ở Otsuchi, quận Iwate. Ảnh: AP |
Có 4 quận chịu ảnh hưởng nhấttrong thảm hoạ này là Iwate, Miyagi, Fukushima và Ibaraki,nơi tập trung đadạng các ngành công nghiệp từ sản xuất thực phẩm đến linh kiện ôtô và đồđiện tử, chiếm khoảng 6% nền kinh tế Nhật Bản.
Cảng lớn nhất vùng đông bắc NhậtBản là Sendai bị phá huỷ hoàn toàn. Đây là cửa ngõ xuất khẩu nhiều loại mặt hàngtừ cao su đến thuỷ sản, máy văn phòng, sản phẩm giấy và linh kiện ôtô. 3 cảngđịa phương khác là Hachinohe, Ishinomaki và Onahama cũng bị hư hại nghiêm trọngvà phải mất vài tháng mới có thể tái hoạt động.
Có 6 nhà máy lọc dầu với tổng sảnlượng 1,4 tỷ thùng dầu mỗi ngày, chiếm một phần ba năng lực lọc dầu của Nhật, đãbị đóng cửa hoặc xảy ra hoả hoạn sau động đất. Trong số này có đám cháy tại mộtnhà máy lọc dầu kéo dài sang ngày thứ 6 vẫn chưa thể dập tắt.
Bên cạnh đó, ngành sản xuất thépở khu vực đông bắc Nhật cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Nhà máy của tập đoàn thépNippon ở Kamaishi, quận Iwate, phải đóng cửa sau khi sóng thần nhấn chìm nhiềukhu vực của nhà máy. Đây là nơi chuyên sản xuất thép và linh kiện chính của ôtônhư khung gầm. Nhà máy ở Kashima, quận Irabaki, của hãng thép Sumitomo cũng têliệt sau động đất.
Ngoài ra, việc 4 trong số các nhàmáy điện hạt nhân trong khu vực đông bắc bị hư hại phải ngừng hoạt động dẫn đếntình trạng thiếu điện năng trầm trọng, đẩy nhiều công ty lâm vào cảnh đình trệsản xuất. Bản thân nhà máy Fukushima I với các vụ cháy nổ lò phản ứng liên tiếplà trung tâm của cuộc khủng hoảng mới đang de doạ nước Nhật.
 |
| Một góc thành phố Sendai, quận Miyagi bị san phẳng sau sóng thần. Ảnh: AFP |
Tập đoàn Sony phải ngừng sảnxuất tại một số nhà máy như cơ sở chuyên sản xuất đĩa Blu-Ray. Hãng Toshibacũng chịu ảnh hưởng tương tự. Đặc biệt, tất cả các nhà sản xuất ô tô chínhcủa Nhật gồm Toyota, nhà chế tạo xe lớn nhất thế giới, đã ngừng sản xuấttrên phạm vi cả nước Nhật.
Các công ty cũng đang đối mặt vớinhững vấn đề như xuất đi linh kiện thành phẩm, nhập về nguyên liệu thô và đưacông nhân tới các nhà máy. Theo nhà phân tích Dale Ford thuộc tập đoàn nghiêncứu thị trường công nghệ IHS iSuppli, điều này gây ra phản ứng dây chuyền tácđộng tới một số nước khác. Các linh kiện do ngành công nghệ cao của Nhật chế tạocó ý nghĩa sống còn cho khâu lắp ráp sản phẩm cuối cùng đặt tại Trung Quốc vàmột số nước.
Những thách thức cho công cuộctái thiết
Các chuyên gia ước tính thiệt hạivề vật chất trong thảm hoạ kép ở vùng đông bắc Nhật vượt quá những gì trận độngđất Kobe gây ra năm 1995, khi đó tương đương 159 tỷ USD theo ước tính của hãngStandard & Poor"s. Ước tính ban đầu các công ty bảo hiểm sẽ phải chi cho thiêntai ở đông bắc Nhật là 60 tỷ USD, nhưng con số thực tế có thể lên tới hàng trămtỷ.
Nhưng Reuben Chu, giám đốc Họcviện Kỹ thuật Hong Kong nhấn mạnh sự khác biệt giữa thảm hoạ tại Tứ Xuyên, TrungQuốc năm 2008 với vùng đông bắc Nhật tuần trước. Theo đó tái thiết tại Tứ Xuyênđối mặt với thách thức về mặt kỹ thuật vì phần lớn công việc xây dựng diễn ratại những nơi có địa hình hiểm trở.
 |
| Riêng việc dọn dẹp đống đổ nát khổng lồ như thế này tại Otsuchi cũng phải mất vài tháng, trước khi công việc tái thiết có thể bắt đầu. Ảnh: AFP |
Trong khi đó, địa hình khôngphải là vấn đề lớn đối với vùng đông bắc Nhật Bản. Nhưng thay vào đó, theoChu, thách thức lớn nhất tại đây là có đủ tiền, vật liệu và nhân lực để thựchiện công cuộc tái thiết.
Hiện vẫn chưa thể biết đầy đủsiêu động đất và sóng thần ngày 11/3 gây ra hậu quả như thế nào về người và củacho nước Nhật, trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang chứng kiến sự trì trệtrong tăng trưởng suốt hai thập kỷ qua. Tuy vậy giới nghiên cứu đều lạc quanrằng có rất ít quốc gia trên thế giới có khả năng phục hồi tốt hơn Nhật Bản saumỗi thảm họa.
Theo Đình Nguyễn
Vnexpres
