Xăng dầu bị tuồn ra ngoài

Tình trạng cây xăng bán hàng nhỏ giọt đang lặp lại và lan rộng. Các doanh nghiệp(DN) đầu mối tuyên bố cung cấp đủ hàng, trong khi đại lý nói thiếu. Trong khi đó,tình hình xuất lậu xăng vẫn tăng.

Ách tắc nằm ở đâu khi mặt hàng này thuộc diện kinh doanh có điều kiện, Nhà nướckiểm soát cả giá bán lẫn quy trình bán? Mặc dù nghị định số 84/2009/NĐ-CP quyđịnh khá chặt chẽ về quy trình kinh doanh từ đầu mối đến tổng đại lý, đại lýnhưng có thể nói các đầu mối đã đánh mất quyền kiểm soát.

Lỗi từ đầu nguồn

Theo quy định, một tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng mua hàng với một thương nhânđầu mối nhưng trên thực tế các tổng đại lý có đủ cách để lách qua “khe hẹp” này.Chồng đứng tên một công ty làm tổng đại lý, vợ đứng tên công ty khác là một vídụ. Nhờ cách “phân thân” mà hai tổng đại lý này - thực chất là một - có thể muađược hàng từ hai nguồn khác nhau rồi “đá qua đá lại” mỗi khi thị trường biếnđộng, gây khó khăn cho việc kiểm soát.

Phó tổng giám đốc một DN đầu mối lớn khẳng định: “Các đầu mối biết hết nhưngthường chẳng làm gì vì một phần do mối quan hệ, một phần cốt làm sao vẫn bánđược hàng!”.

Ngoài ra, tình trạng mua bán phiếu xuất kho xăng dầu khá phổ biến nhưng không ailưu ý. “Nhà nước không mất nguồn thu thuế vì chỉ căn cứ vào hợp đồng giữa cácbên và hóa đơn bán hàng là đủ nên không cần biết ai là chủ của cái phiếu kia. Vìthế lơi lỏng việc kiểm tra, kiểm soát.

Một cây xăng ở huyện Vĩnh Hưng (Long An) đóng cửa lúc 17g ngày 8-5 (Ảnh: V.Trường)

Tôi từng kiến nghị xử lý việc này nhưng dường như chẳng ai để tâm” - tổng giámđốc một DN đầu mối lớn nói. Ông này thừa nhận có tình trạng các tổng đại lý đượccấp phiếu xong nhưng cố tình không lấy hàng mà lưu lại rất lâu trong kho của DNđầu mối, chỉ đến khi nào bị hối thúc hoặc thời điểm tăng giá đến gần mới lấyhàng ra.

Các đầu mối hoàn toàn có thể trưng bằng chứng với cơ quan chức năng bằng nhữngchứng từ thật nên rất tự tin tuyên bố luôn cấp hàng đầy đủ, còn thực tế hàng điđâu họ không biết hoặc người có trách nhiệm làm ngơ vì lợi ích cá nhân.

Khó quản xe bồn

Theo quy định, các DN đầu mối và tổng đại lý phải có đại lý thuộc quyền sở hữuvà ký hợp đồng với đại lý bán hàng hưởng hoa hồng. Tổng đại lý được ký hợp đồngvới một DN đầu mối, còn đại lý được ký hợp đồng với một tổng đại lý hoặc trựctiếp với một DN đầu mối. Quy định này nhằm đảm bảo việc phân phối xăng dầu từđầu mối đến tổng đại lý, đại lý và cửa hàng phải cùng một hệ thống.

Nhưng trên thực tế vẫn xảy ra chuyện mua bán chui, không hóa đơn do không kiểmsoát được tình trạng các đại lý, tổng đại lý mua bán phiếu xuất kho. Nguồn hàngbị tuồn ra ngoài hệ thống phân phối chính thống. Điều này không chỉ được đầu mốimà cả một số tổng đại lý và đại lý thừa nhận là thực tế hiện nay. Khi quyết toánthuế, các tổng đại lý sẽ đổ thừa DN đầu mối cung ứng không đủ... Số hàng nàyhoặc tiếp tay cho buôn lậu qua biên giới, hoặc trở thành nguồn hàng đầu cơ, gâynên tình trạng thiếu hụt ở một số nơi.

Một số tổng đại lý sẽ chỉ đạo xe bồn chở xăng dầu đến một địa chỉ nào đó để gămhàng thay vì về đổ cho cây xăng. “Sở dĩ lực lượng quản lý thị trường đến kiểmtra một số cây xăng đều thấy trống rỗng thật sự vì xe bồn đã đi trốn ở đâu đóchứ không về đúng địa chỉ để cấp xăng.

Lâu nay chúng ta thường thấy nói quản lý thị trường phát hiện các cây xăng nghỉbán hoặc bán nhỏ giọt chứ chưa thấy nói phát hiện xe bồn chở xăng dầu đi sai địachỉ” - phó giám đốc một công ty bán lẻ xăng dầu ở TP.HCM nhận xét.

Trong một hội nghị chống buôn lậu xăng dầu gần đây, giám đốc Sở Công thương TâyNinh Đỗ Thanh Hòa đã nói thẳng: “Không có nguồn cung cấp, lấy gì họ buôn lậu quaCampuchia?”. Ông cho biết lực lượng chức năng của tỉnh này đã phát hiện một sốtrường hợp xe bồn trốn trong rừng cao su để xuống hàng vào ban đêm. Vì thế ôngđề nghị các đầu mối và tổng đại lý khi cấp hàng không cho các xe bồn đi vào banđêm. “Lực lượng chức năng làm sao đủ để kiểm soát hoạt động của họ cả vào đêmkhuya?” - ông Hòa nói.

Theo cửa hàng trưởng một cửa hàng xăng dầu ở Q.Bình Thạnh, hoàn toàn có thể kiểmsoát và ngăn chặn những xe bồn chở xăng dầu tuồn hàng ra ngoài. “Tất cả kho hàngđều cấp phiếu xuất hàng khi xe đến lấy hàng với đầy đủ thông tin của nơi nhậnhàng. Xe nào về tỉnh nào nhân viên trực kho biết hết.

Nhân viên trên xe bồn luôn thủ sẵn nhiều phiếu xuất kho để đối phó khi bị lựclượng chức năng “vịn”. Nếu quản lý thị trường hay công an non tay, chỉ xem giấytờ sơ qua thì khó phát hiện” - người trạm trưởng kinh nghiệm 25 năm trong ngànhxăng dầu này phân tích. Theo ông, hoàn toàn có thể nghi ngờ những xe bồn chởxăng dầu kia hoặc cấp hàng cho bọn buôn lậu, hoặc găm lại để chờ tăng giá.

Lợi lớn nên liều lĩnh

Có những thời điểm bán 1 lít xăng qua Campuchia lời đến 3.000 đồng khiến khôngít người liều lĩnh. “Trường hợp DN bị phát hiện găm hàng có thể bị phạt giỏi lắmvài chục đến 100 triệu đồng, nhưng nếu trót lọt, giá lên họ lãi đến 250 triệuđồng. Đây chính là mấu chốt của vấn đề quản lý hiện nay” - tổng giám đốc một DNđầu mối băn khoăn.

“Có thể kiểm soát, vấn đề là làm hay không thôi. Mỗi DN đầu mối đều có từng bộphận, từng cá nhân phụ trách khách hàng nào, ở khu vực nào, số lượng bán của mỗikhách hàng. Tổng đại lý cũng tương tự. Đại lý, cây xăng nào bán tăng 5-7% thìbình thường, còn tăng đột biến 20-30% là phát hiện ngay sự bất thường” - lãnhđạo một DN đầu mối nói.

Theo ông, hiện nay có quá nhiều đầu mối không điều khiển nổi các tổng đại lý bởiđang quản lý theo kiểu các chành ở chợ mà không theo đúng nghị định và cũngchẳng khoa học. Theo các nhà bán lẻ xăng dầu, cần xem lại quy định về mức hoahồng bởi trên thực tế họ không được thỏa thuận mà bị áp đặt.

Nguyên tắc cơ bản trong kinh doanh là nếu hoa hồng thấp thì đại lý phải tăng bánhàng cho nhiều để “ăn về số lượng”. “Trên thực tế, mức hoa hồng bị ép xuống quáthấp, bán càng nhiều càng lỗ lớn thì chẳng ai muốn bán nhiều cả” - chủ một câyxăng ở Hóc Môn nói. Hơn nữa, các cây xăng cũng khó có thể tăng lượng bán vì địnhmức bán hằng tháng đã bị DN đầu mối và tổng đại lý siết lại.

Theo Lê Nguyên Minh
Tuổi trẻ

TIN LIÊN QUAN