Những động thái gần đây chothấy các cơ quan quản lý đang triển khai chống chuyển giá một cách quyết liệt,thay vì chỉ cảnh báo chung chung như trước.
Nóng ở Quốc hội
Trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh, đại biểu Phạm XuânThường (Thái Bình) đã nêu vấn đề chuyển giá của doanh nghiệp có vốn đầu tư nướcngoài (FDI) như là một trong những lỗ hổng quản lý tài chính lớn nhất hiện nay.
Theo đại biểu Thường, năm 2009 toàn quốc có 1.358 doanh nghiệp FDI đang hoạtđộng thì có tới 56% số doanh nghiệp báo cáo làm ăn thua lỗ. Các doanh nghiệp nàyđều có công ty mẹ tại nước ngoài, hàng sản xuất ra 99% là xuất khẩu sang nướcthứ ba.
Một doanh nghiệp FDI ở Tp.HCM liên tiếp trong ba năm báo cáo lỗ hàng nghìn tỷđồng, có điều lạ là lỗ như vậy nhưng doanh nghiệp này vẫn mở rộng sản xuất, nămsau cao hơn năm trước.
Theo đại biểu Thường, đây thực chất là hình thức chuyển giá để trốn thuế củadoanh nghiệp, bằng cách nhập nguyên liệu đầu vào từ công ty mẹ với giá cao ngấtngưởng, hàng đầu ra xuất sang các nước có thuế suất bằng 0 hoặc thuế suất thấp,nên danh nghĩa theo báo cáo là lỗ ở công ty con, nhưng lại lãi cực lớn ở công tymẹ.
Trả lời chất vấn của đại biểu Phạm Xuân Thường về tình trạng này, Bộ trưởng VũVăn Ninh nói rằng trên thực tế Bộ Tài chính đã bắt tay vào việc chống chuyển giátừ lâu, nhưng ông thừa nhận rằng đây “là một việc khó”
“Bộ đã tích cực trong việc triển khai thực hiện thanh tra, kiểm tra để hạn chếviệc chống trượt giá, tuy nhiên việc chống trượt giá là vô cùng khó khăn, bởi vìviệc xác định giá trị thiết bị, nhiên nguyên vật liệu nhập từ công ty mẹ nhìntrên hình thức giấy tờ là rất hợp pháp”.
Ông Ninh cũng nói rằng, khi Việt Nam gia nhập WTO, việc áp định bảng giá tốithiểu làm căn cứ vào đó xác định thuế đã phải hủy bỏ và cơ quan quản lý phảichuyển sang xác định thuế trên cơ sở giá trị theo chứng từ hóa đơn. Chính vì thế,quá trình triển khai về thanh tra, kiểm tra rất khó khăn.
Thông tư 66 về chống chuyển giá được ban hành vào tháng 4/2010 được xem là mộtnỗ lực nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc chống chuyển giá. Theo Bộtrưởng Vũ Văn Ninh, Bộ Tài chính khi thanh tra 127 doanh nghiệp FDI lỗ nhiềuliên tục trong 3 năm, cũng đã phát hiện khai lỗ không đúng là 1.450 tỷ đồng,truy thu vào ngân sách.
 |
| Vấn đề chuyển giá của doanh nghiệp FDI được đại biểu Quốc hội xem như là một trong những lỗ hổng quản lý tài chính lớn nhất hiện nay (Ảnh minh họa) |
“Hiện nay Bộ đang tiếp tục triển khai một chương trình thanh tra toàn diện đốivới doanh nghiệp FDI, chúng tôi đối chiếu với các chứng từ đầu vào và đầu ra,tham khảo giá trên thị trường thế giới, trong quy định gọi là tham vấn giá…
Hiệnnay chúng tôi đã có công văn, văn bản đề nghị với Bộ Ngoại giao phối hợp với BộTài chính chỉ đạo các cơ quan thương vụ, các cơ quan tham tán và đại sứ quánnước ngoài xin thu thập các thông tin có liên quan khi cơ quan thuế có yêu cầuphối hợp chống chuyển giá này”, ông Ninh nói.
Hình sự hóa để chống chuyểngiá
Thay vì chỉ thanh kiểm tra và xử phạt chung chung như trước, chống chuyển giá đãđược "hình sự hóa" trong năm nay, khi mà cơ quan nn ninh điều tra Bộ Công an đãra quyết định khởi tố vụ án trốn thuế tại Khách sạn Equatorial, Tp.HCM.
Lịch sử thu hút đầu tư nước ngoài cho thấy trong hầu hết trường hợp vi phạm vềthuế của doanh nghiệp FDI, cách xử lý thông thường vẫn là “xử lý hành chính”,phổ biến nhất là phạt và rồi… xong chuyện, với mức phạt mà nhiều doanh nghiệpsẵn sàng chấp nhận.
Theo tài liệu của cơ quan điều tra, Khách sạn Equatorial đã có hàng loạt saiphạm trong quá trình hoạt động. Trong hồ sơ chuyển giao cho cơ quan an ninh, CụcThuế Tp.HCM nhận định từ năm 2003 đến 2008, khách sạn này không mở sổ sách kếtoán theo quy định, không áp dụng hệ thống kế toán Việt Nam.
Ngoài ra, các phương thức đăng ký chuyển lỗ và xác định số liệu không nhất quánliên quan đến chênh lệch tỷ giá giữa các năm cũng chưa được liên doanh này thựchiện. Từ đó, cơ quan quản lý không thể xác định kết quả kinh doanh và xác địnhthu nhập chịu thuế của doanh nghiệp.
Việc ngành thuế chuyển hồ sơ sang cơ quan an ninh để khởi tố Khách sạnEquatorial có thể coi là một lời tuyên chiến đối với hành vi chuyển giá, cho dùai cũng biết rằng đó là một cuộc chiến không hề đơn giản.
Việc ban hành Thông tư 66 được cộng đồng doanh nghiệp xem là động thái rõ nhấtcho thấy quyết tâm của Bộ Tài chính trong việc thanh tra kiểm tra chống chuyểngiá trong thời gian tới.
Công ty kiểm toán Deloitte, trong một tài liệu công bố gần đây, đánh giá rằngThông tư 66 “là dấu hiệu cho thấy sau một thời gian gián đoạn, cơ quan quản lýthuế sẽ có những quan tâm mạnh mẽ hơn, sẽ có những động thái tích cực hơn đốivới vấn đề chuyển giá. Điều này cũng có nghĩa là sẽ gia tăng các hoạt động thanhtra, kiểm tra đối với vấn đề chuyển giá, đặc biệt tập trung vào các doanh nghiệpcó vốn đầu tư nước ngoài”.
Tại hội thảo tập huấn về Thông tư 66 vừa được tổ chức tại Hà Nội mới đây, ôngNguyễn Văn Mơ, Phó cục trưởng Cục Thuế Hà Nội, cho biết cơ quan này đang tậptrung quyết liệt vào việc chống chuyển giá, xác định giá giao dịch thị trườngtrong giao dịch liên kết giữa các doanh nghiệp với nhau từ quý 4/2010.
“Các doanh nghiệp cần tuân thủ chính sách chế độ, đặc biệt là chính sách thuế,khi xác định giá trị giao dịch liên kết phải phản ánh đúng tình hình hoạt độngsản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đúng giá của thị trường. Những đơn vị/doanhnghiệp vi phạm về xác định giá trong giao dịch liên kết sẽ bị xử lý rất nặng”,ông Mơ nói.
Bà Vũ Thị An, nguyên Trưởng ban Thuế đầu tư nước ngoài thuộc Tổng cục Thuế, vàhiện là Giám đốc Công ty Tư vấn thuế C&A, nhận xét là trong thời gian tới cáccông ty tư vấn thuế có thể sẽ “nhiều việc” để làm hơn, trước động thái quyếtliệt này của Bộ Tài chính.
Theo Anh Minh
VnEconomy
