Từ bỏ sơ đồ chiến thuật 4-4-2bởi quan niệm nó đã lỗi thời, ông Calisto tin vào sự linh hoạt và hiệu quả củađội hình 4-5-1 mà biến thể là 4-2-3-1.
Có một thời, các nhà chuyên môncho rằng, sơ đồ chiến thuật 4-4-2 ưu việt hơn 5-3-2 bởi nó cân bằng trong tấncông cũng như phòng thủ. Thế nhưng, qua thời gian, người ta phát hiện ra nhữngđiều không ổn từ sơ đồ chiến thuật vốn rất được ưa chuộng này.
Đầu tiên phải kể đến sự cân bằng trong tấn công và phòng thủ. Với hàng tiền vệgồm 4 người, các cầu thủ luôn bị giằng xé giữa tấn công và phòng thủ.
Trong cách bố trí nhân sự, mộttiền vệ đảm đương nhiệm vụ thu hồi bóng, tăng cường khả năng phòng ngự từ xa.Thế nhưng, nếu gánh nặng này chỉ dồn lên vai Minh Châu hoặc Tài Em thì sự quátải là điều tất yếu. Khi ấy, người ta thấy giá trị của một cặp tiền vệ trung tâmvới nhiệm vụ đánh chặn từ xa. Còn nhớ, tại AFF Suzuki Cup, các tiền vệ trung tâmlà Minh Châu, Tài Em, Tấn Tài đã luân phiên nhau tạo thành gọng kìm bẻ gãy nhữngđợt tấn công của đối phương.
Với hàng tiền vệ 4 người, ngoài việc hạn chế trong phòng ngự từ xa, khả năng hỗtrợ tấn công cũng là vấn đề khi nhân sự bị bó hẹp (1 người). Bên cạnh đó, chơivới hai tiền đạo ở trên vốn chỉ lo tấn công mà không có giá trị là bao trong hỗtrợ phòng ngự, bản thân sơ đồ chiến thuật 4-4-2 đã cho thấy sự mất cân đối.
 |
| Minh Châu (bên trái) và Tấn Tài - hai trụ cột của hàng tiền vệ ĐTVN |
Nó lý giải vì sao còn rất ít độibóng trung thành với sơ đồ này tại World Cup vừa qua. Và theo HLV Calisto, ngaycả với những đội bóng không chịu thay đổi như ĐT Anh thì trong sơ đồ 4-4-2 cũngcó điều chỉnh cho hợp lý. Trong cách chơi bóng của người Anh, một tiền đạo vẫnphải tham gia tranh bóng, hỗ trợ phòng ngự.
HLV Calisto cho biết, bóng đáhiện đại cần phải hướng đến sự linh hoạt, uyển chuyển trong việc chuyển đổitrạng thái giữa tấn công và phòng ngự. Theo ông, yếu tố bất ngờ trong mỗi đợtlên bóng chính là vũ khí của đội bóng.
Chính vì thế, cần có một sơ đồ đểvừa đảm bảo sự chắc chắn trong phòng ngự và tạo ra sức nặng trong mỗi lần tấncông. Sơ đồ chiến thuật 4-5-1 mà biến thể của nó là 4-2-3-1 rất dễ chuyển hóathành 4-4-2, 4-1-4-1 nhờ sự linh hoạt của các tiền vệ. Từ đó, ĐT Việt Nam xâydựng được một lối chơi chắc chắn nhưng cũng sắc sảo trong tấn công.
Theo quan niệm của HLV Calisto, trong một đội bóng, cần giải phóng sức sáng tạocủa mỗi cầu thủ. Với sơ đồ chiến thuật 4-5-1 mà nhà cầm quân này xây dựng tại ĐTViệt Nam thì từ các trung vệ, hậu vệ biên đến các tiền vệ, tiền đạo đều phải dichuyển liên tục, có trách nhiệm đảm bảo sự vận hành trơn tru của bộ máy.
Họ vừa phải hỗ trợ tấn công,nhưng cũng có nghĩa vụ tranh cướp bóng để tạo ra thế trận phòng ngự tích cực.Điều này sẽ giúp ĐT Việt Nam bịt kín được các lối vào khung thành; đồng thời,tạo ra sự đa dạng và đột biến trong mỗi lần lên bóng.
Từ World Cup đến... ĐTVN
Phải thừa nhận rằng, sơ đồ chiến thuật 4-5-1 và các biến thể của nó được áp dụngrộng rãi ở World Cup 2010 tại Nam Phi, với 16 đội sử dụng. Thực tế, những độithành công nhất ở ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh ấy cũng lấy sơ đồ này làmcông thức chiến thắng, mà nhà tân vô địch Tây Ban Nha là một ví dụ điển hình.
 |
| Nhà cầm quân người Bồ mạnh dạn thay đổi thành sơ đồ 4-5-1 |
Bóng đá Việt Nam cũng giành nhiềuthành công với sơ đồ chiến thuật ấy. Năm 2008, khi mới nhậm chức, HLV Calistokhông muốn phá vỡ thói quen của các học trò nên sử dụng sơ đồ 4-4-2 và trungthành cho tới hết vòng bảng AFF Cup.
Nhưng những cập nhật về công thứcmới và một pha lên biên nguy hiểm của Công Vinh, nhà cầm quân người Bồ mạnh dạnthay đổi thành 4-5-1, với Công Vinh đá tiền đạo lùi, dạt sang cánh trái. Kể từđó, ĐT Việt Nam đá đâu thắng đó và cuối cùng, lên ngôi vô địch một cách vinhquang vào đêm 28/12/2008 lịch sử.
Tới nay, HLV Calisto không nhữngáp dụng sơ đồ đó cho ĐT Việt Nam mà còn nhân bản sang cả ĐT Olympic Việt Nam vàcác lứa trẻ như U.19, U.16.
Hiện tại, có nhiều luồng dư luậnnói rằng, vì sử dụng sơ đồ chiến thuật ấy nên các tiền đạo của ĐT Việt Nam mới…tịt ngòi lâu như vậy. Tuy nhiên, HLV Calisto giải thích một cách đơn gian rằng,trong sơ đồ chiến thuật này, tiền đạo cắm có xu hướng quay lưng về phía khungthành đối phương rồi chuyền bóng lại cho 5 tiền vệ băng lên dứt điểm. Và rằng,ai ghi bàn không quan trọng, miễn là đội nhà có bàn thắng để chiến thắng.
Tất nhiên, sơ đồ chiến thuật 4-5-1 và những biến thể của nó không đảm bảo chongười áp dụng luôn luôn giành được chiến thắng, bởi thành công còn phụ thuộcnhiều yếu tố khác.
Nhưng có một sự thật hiển nhiênđã được kiểm chứng trên phạm vi toàn thế giới, rằng với 4-5-1, các đội bóng ápdụng dễ hơn trong việc triển khai phòng ngự cũng như hiệu quả hơn trong tấn côngbởi trong cả 2 nhiệm vụ quan trọng đó, họ đều huy động được tối đa nhân sự.Chính vì tính ưu việt của nó, sơ đồ 4-5-1 đang là xu hướng của bóng đá thế giớimà bóng đá Việt Nam là một trong số đó.
Theo BaoBongDa.com.vn
