Mối quan tâm của thị trườngchứng khoán cũng có “mốt” trong từng thời điểm, và tháng 9 sẽ là câu chuyện lãisuất.
Vấn đề lãi suất đã được nhắc đến từ khá lâu, nhưng chỉ thực sự bùng lên từ tháng8 khi những hứa hẹn của tân Thống đốc Ngân hàng nhà nước thổi làn gió hi vọngvào thị trường chứng khoán. Có vẻ như con sóng cuối tháng 8, đầu tháng 9 đã trảgiá cho những hứa hẹn đó và những hành động đầu tiên. Thị trường cần những bằngchứng rõ ràng hơn để có động lực nối tiếp.
Không phải ngẫu nhiên thị trường chứng khoán phục hồi tốt cuối tháng 8, đầutháng 9. Thường thì trong bối cảnh xấu, tin tốt tự nó được chú ý nhiều hơn. Địnhhướng giảm lãi suất đã phát huy tác dụng tốt trong việc kích thích tâm lý kỳvọng vào triển vọng tích cực hơn trong thời gian tới. Chứng khoán khó tìm thấycái cớ nào hợp lý hơn chuyện lãi suất sẽ giảm trong tương lai, dù vẫn nảy sinhnhững nghi ngờ liệu mặt bằng lãi suất có thực sự giảm như cam kết, hay mức giảmđó có hiệu quả đến đâu đối với doanh nghiệp.
Cũng giống như câu chuyện “đỉnh của lạm phát là đáy của chứng khoán”, khi lãisuất không thể cao hơn vì quá sức chịu đựng của các thành phần kinh tế, mặcnhiên sẽ dẫn đến suy luận rằng lãi suất sẽ phải giảm. Những chính sách điều hànhmới đã gia cố thêm niềm tin của suy luận này. Đặc biệt, một vài thay đổi chínhsách gần đây đã “gãi đúng chỗ ngứa” mà dư luận đặt ra từ lâu như bỏ giới hạn tỉlệ cấp tín dụng từ nguồn vốn huy động 80% đối với ngân hàng và 85% đối với tổchức tín dụng phi ngân hàng.
Việc bỏ tỉ lệ trên được xem là có tác dụng “cởi trói” cho các ngân hàng, tănglượng vốn huy động dùng để cho vay. Động tác này được đón nhận nhiệt liệt do hạnmức 80% và 85% được biết đến rộng rãi, dù thực tế yêu cầu đảm bảo tỉ lệ khả năngchi trả (cũng trong thông tư 13, 19, điều 12) không được đả động đến và cũng cótác dụng giới hạn khả năng cho vay.
Việc khá nhiều ngân hàng hưởng ứng định hướng giảm lãi suất cho vay về 17-19%của Ngân hàng nhà nước cũng góp phần nuôi dưỡng kỳ vọng của giới đầu tư.
Sau khi câu chuyện lãi suất sẽ giảm đã bão hòa về mặt tâm lý, người ta sẽ quantâm nhiều hơn đến điều gì tiếp theo. Định hướng chính sách sẽ được củng cố bằngcác con số lãi suất và các “gói”, “chương trình” cho vay.
Nhưng thực tế sẽ cầnnhiều bằng chứng hơn: liệu các “gói”, “chương trình” đó hiệu quả đến đâu trongviệc thỏa mãn cơn khát vốn của doanh nghiệp; lãi suất cho vay thực tế có đúngnhư cam kết, hay doanh nghiệp phải vượt qua nhiều rào cản kỹ thuật mới có thểvay được; mặt bằng lãi suất 17-19% sẽ duy trì bao lâu và liệu triển vọng hạ hơnnữa lãi suất cho vay như thế nào?
 |
| Nhà đầu tư rất kỳ vọng mặt bằng lãi suất sẽ giảm hơn nữa (Ảnh: VnEconomy) |
Việc hạ lãi suất cho vay xuống mức 17-19% được nhiều phân tích nhìn nhận là khảthi vì Ngân hàng nhà nước có nhiều công cụ để thực hiện. Việc liên thông giữathị trường vốn huy động và thị trường liên ngân hàng giúp điều hòa vốn, đồngthời Ngân hàng nhà nước có thể tái cấp vốn/tái chiết khấu hỗ trợ các ngân hàngnhỏ.
Điều này thể hiện nỗ lực điều hành theo hướng cung vốn tốt hơn, giảm mặtbằng lãi suất cho vay nhưng không nới lỏng tiền tệ. Tuy nhiên, các biện pháp kỹthuật như vậy liệu có giúp giảm hơn nữa mặt bằng lãi suất hay không mới là điềumà giới đầu tư chờ đợi.
Nói đơn giản hơn, thị trường chứng khoán đang phản ánh kỳ vọng về khả năng giảmlãi suất từ mức trên 20% xuống còn 17-19%. Liệu còn “liều thuốc” mục tiêu nàonữa cho tiến trình hạ lãi suất để kích thích thị trường và bao giờ điều đó sẽdiễn ra?
Khả năng giảm tiếp mặt bằng lãi suất cho đến lúc này vẫn chưa được đặt ra vì chíít cần đạt mục tiêu ngắn hạn trước. Một số phân tích nhận định rằng khả năng lãisuất giảm sâu hơn trong những tháng cuối năm là khó.
Đầu tiên là mặt bằng lãi suất huy động. Chỉ thị 02 của Ngân hàng nhà nước banhành hôm 9/7 đã thừa nhận “thời gian qua, hầu hết các tổ chức tín dụng huy độngvốn bằng VND và USD cao hơn trần cho phép dưới nhiều hình thức khác nhau”. Điềuđó cũng có nghĩa là mặt bằng lãi suất vốn đầu vào của các ngân hàng đang cao.Những biện pháp kỹ thuật có thể giúp tạo vốn rẻ để hạ lãi suất cho vay nhưng đểmặt bằng lãi suất hạ thực sự thì cần hạ lãi suất huy động. Các ngân hàng láchquy định về trần lãi suất 14% một phần vì yếu tố cạnh tranh, một phần vì ngườigửi không chịu gửi với lãi suất thấp như vậy, trong khi lạm phát lại quá cao.
Hành động cứng rắn của Ngân hàng Nhà nước nhằm đảm bảo tuân thủ quy định trầnlãi suất huy động 14% cho thấy vẫn cần có biện pháp hành chính. Đến hôm nay,truyền thông đã đưa tin về việc khá nhiều ngân hàng chấm dứt việc thỏa thuận lãisuất. Thực ra việc giảm dần mức độ thỏa thuận lãi suất đã có từ tháng 8 do vốnbị tắc trong hệ thống, ngân hàng không dại gì huy động một cách bừa bãi nữa vìnhư vậy chỉ làm cho mặt bằng giá vốn tăng thêm, tạo sức ép trong tương lai. Chưarõ việc tuân thủ giữ được bao lâu, nhưng liệu người gửi tiền sẽ phản ứng thế nàovới mức lãi suất 14%?
Cơ hội thực sự hạ lãi suất huy động chỉ có khi lạm phát được kiềm chế. Với mứctăng chỉ số giá tiêu dùng còn cao như hiện tại, việc hạ mạnh lãi suất xuống làđiều không thể, vì dễ phát đi tín hiệu nhiễu về điều hành chính sách. Có lẽ mụctiêu 17-19% của Ngân hàng nhà nước là đã tính đến khả năng này, cũng như ướcđoán hiệu quả của các biện pháp kỹ thuật.
Mặt khác, áp lực tỉ giá cũng khiến lãi suất khó giảm nhiều. Các bước đi củachính sách làm tăng chi phí vay USD góp phần làm giảm tăng trưởng tín dụng ngoạitệ này đã thực hiện. Tuy nhiên việc giữ giá trị VND thời gian qua là nhằm hướngưu tiên của người dân vào nắm giữ đồng nội tệ. Nếu lãi suất giảm nhanh thì địnhhướng trên lại kém hiệu quả.
Thị trường chứng khoán đang có diễn biến tăng trưởng tốt. Sàng lọc cả hai sàncũng cho thấy cả trăm mã đạt mức lợi nhuận trên 20% và rất nhiều mã tăng quá30%. Mức sinh lời như vậy là khá cao và dễ được chấp nhận trong bối cảnh khókhăn kéo dài từ đầu năm đến nay.
Phải nói rằng một trong những yếu tố quan trọng của đợt tăng này là yếu tố tâmlý lạc quan và kỳ vọng vào khả năng giảm lãi suất. Các thông tin được tung ratương đối đều, tạo ra những nhịp tăng và điều chỉnh của thị trường. Dù vậy, sựhưng phấn tâm lý rồi sẽ đến lúc cân bằng. Khi giá đã tăng tương xứng với kỳ vọngban đầu của hành trình giảm lãi suất, thị trường cần những thông tin mới, nhữngchuyển biến mới trong hành trình đó để có thêm động lực.
Theo Khánh Hà
VnEconomy
