Theo dõi diễn biến cơ chế quảnlý kinh doanh xăng dầu của Chính phủ, đặc biệt thông qua hai bộ Công thương vàTài chính cho thấy sự lúng túng của quản lý Nhà nước đối với ngành hàng thenchốt này.
Từ Nghị định 84/CP thời điểm cuốinăm 2009 cho phép Tổng công ty Xăng Dầu Việt Nam - Petrolimex và các doanhnghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu khác được quyết định giá bán tuỳ từng thờiđiểm, không để xảy ra sự đột biến giá bán lẻ xăng dầu. Thế nhưng, việc cho phépcác doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu thực hiện theo cơ chế thị trường nhưng ởđây thực chất chỉ có một doanh nghiệp chủ chốt là Petrolimex, giá bán lẻ xăngdầu ở thị trường trong nước do doanh nghiệp này quyết định.
Chỉ trong quý đầu năm, Petrolimex thực hiện cơ chế kinh doanh theo nghị định 84,người tiêu dùng đã có nhiều phản ứng về việc điều chỉnh giá xăng dầu cấp tập củaPetrolimex. Bộ Công thương và Tài chính chỉ có động thái chạy theo doanh nghiệpmà không đưa ra được cơ chế tương đối hợp lý, đảm bảo doanh nghiệp Nhà nước nàygiữ vị thế chủ chốt trong nền kinh tế, đồng thời hài hòa lợi ích Nhà nước vàngười dân.
Xin đề xuất một giải pháp thíchhợp: Một là, thực hiện kiểm toán và công khai nghiêm túc chi phí hình thành giábán lẻ xăng dầu của Petrolimex. Đặc biệt thông qua kiểm toán sẽ loại trừ đượcchi phí hao hụt bất hợp lý do tiêu cực đang khá phổ biến hiện nay (ăn chia giữatàu nhập với tổng kho, giữa các kho khu vực với tàu sông, xà lan …).
Hai là, Petrolimex căn cứ giáxăng dầu nhập khẩu hàng ngày tại cảng nội địa để làm cơ sở công bố giá bán lẻtrong ngày. Ví dụ: giá nhập khẩu xăng A95 ngày 5/4 là 10.000 đồng một lít, tổngchi phí hình thành giá bán lẻ là 7.000 đồng, như vậy, giá bán lẻ công bố trongngày là 17.000 đồng. Đến ngày hôm sau, giá nhập khẩu là 11.000 đồng một lít,cộng chi phí hình thành giá 7.000 đồng, giá bán lẻ trong ngày là 18.000 đồng.
| |
| Ngành hàng then chốt vẫn chưa có cơ chế quản lý rõ ràng |
Thực hiện cơ chế giá bán xăng dầu này, doanhnghiệp được chủ động hoàn toàn, giá bán lẻ xăngdầu sẽ liên tục thay đổi theo giá thế giới, cụthể là giá nhập khẩu tại cảng. Doanh nghiệpkhông thể kêu lỗ, vì chi phí hình thành giá bánđã bao gồm lợi nhuận doanh nghiệp.
Một điều cần lưu ý nữa, trongtổng chi phí hình thành giá bán còn bao gồm cả phí quỹ bình ổn giá. Một khi giáthế giới thay đổi đột biến, tăng cao bất thường, Nhà nước vẫn có thể sử dụng từquỹ này để điều chỉnh giá bán của doanh nghiệp để giá bán không thay đổi nhiều,tác động xấu đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và sinh hoạtngười dân.
Để Nhà nước có thể kiểm soát cơ chế vận hành kinh doanh này, doanh nghiệp phảithông báo giá nhập khẩu và giá bán lẻ hằng ngày đối với cơ quan tài chính, cơquan truyền thông, đồng thời làm căn cứ để người dân giám sát, giống như hệthống ngân hàng vẫn công bố giá vàng hàng ngày trên phương tiện truyền thông.
Thực hiện cơ chế này, đòi hỏi doanh nghiệp phải tính toán lượng tồn trữ hợp lývào từng thời điểm thích hợp, tất yếu dẫn đến tiết giảm chi phí không cần thiếtvà ngược lại đảm bảo yêu cầu tối thiểu về an ninh năng lượng của đất nước. BộCông thương có thể tuỳ năng lực từng doanh nghiệp để ấn định mức tồn trữ tốithiểu.
Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khác nhau, giá bán lẻ hằng ngày cóthể khác nhau, tuỳ theo chi phí hình thành giá của mỗi doanh nghiệp. Điều nàydẫn đến các doanh nghiệp sẽ có điều kiện cạnh tranh một cách sòng phẳng. Đươngnhiên qua đó, doanh nghiệp tự thấy phải củng cố hệ thống bộ máy quản lý gọn nhẹ,khoa học để có thể cập nhật chính xác các số liệu kinh doanh và cạnh tranh đượcvới nhau.
Sự quản lý của Nhà nước và mức độquan tâm của người tiêu dùng hướng vào giám sát việc tiết giảm chi phí và cungcách phục vụ của từng doanh nghiệp, chứ không phải như hiện nay là theo dõi diễnbiến tổng giá thành, bao gồm cả giá gốc - giá thế giới. Vì điều đó là thừa, cótheo dõi giá thế giới thì cũng không giải quyết được điều gì.
Theo Châu Long
