Đa số đại diện các Sở TN&MT có mặt tại hội thảo ởTam Đảo tán thành với đề xuất của nguyên Thứ trưởng Đặng Hùng Võ vềviệc lập hội đồng định giá đất độc lập, giúp kiểm soát quyền lực, pháthiện tham nhũng.
"Tham nhũng có tính ỷ lại. Những người tham nhũngtrước đó mà không bị xử lý kỷ luật thì những người tiếp sau sẽ thếlặp lại. Đây là một thói xấu tồn tại rất lâu, rất sâu", một lãnhđạo của TP.HCM chia sẻ tại hội thảo về phổ biến kinh nghiệm tốt trongquản lý đất đai, do Tổng cục Quản lý đất đai và Ngân hàng Thế giớitổ chức tại Tam Đảo, Vĩnh Phúc ngày 12 - 13/5.
Độc quyền + cửa quyền - minh bạch thông tin
Như đánh giá của các chuyên gia thuộc Ngân hàng Thế giới,tham nhũng liên quan đến đất đai đang là một thách thức. Nguyên nhân chủ yếu nằmở tình trạng cửa quyền và độc quyền ra quyết định của nhà quản lý trongbối cảnḥ thiếu minh bạch thông tin, thiếu trách nhiệm giải trình.
Lãnh đạo Sở TN&MT tỉnh Đắk Lắk phản ánh: "Tham nhũnglà mảnh đất đang có nhiều người xâu xé. Tham nhũng len vào tất cảcông đoạn như quy hoạch sử dụng đất, giới thiệu địa điểm đầu tư,quyết định thu hồi, giao đất, kế hoạch đền bù, hỗ trợ tái định cư vàgiải quyết khiếu nại tố cáo".
Thực tế, việc thực hiện cưỡng chế thu hồi và định giá đấtthấp hơn giá thị trường tạo ra những khoản lợi nhuận lớn đã góp phần nảy sinhtham nhũng. Thêm vào đó, quy trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phứctạp, mất nhiều thời gian đã khuyến khích người dân "lót tay" để việc chạy.
Lãnh đạo Sở TN&MT Sơn La nói, ngay cả khi hồ sơ đấtđai được công khai nhưng khi dân đến nộp thì không ít cán bộ vẫn tìm ranhững "kẽ hở" để nhũng nhiễu.
Giám đốc Sở TN&MT Bình Định Hà Văn Đức chia sẻ, nămvừa qua, Bình Định tụt 13 bậc trong bảng xếp hạng năng lực cạnh tranhcấp tỉnh, một phần là do tiêu chí tiếp cận đất đai bị chấm điểmthấp. Đây là thách thức mà Bình Định sẽ phải xử lý nếu muốn lênhạng.
Lãnh đạo ngành TN&MT các tỉnh đều cho rằng chỉ cócông khai, minh bạch thông tin mới góp phần giảm thiểu nhũng nhiễu vàcác khoản chi không chính thức.
 |
| Đất để hoang hóa nhiều năm do được cấp với giá rẻ (Ảnh minh họa) |
Khảo sát tại 12 tỉnh, các chuyên gia của Ngân hàng thếgiới cho hay, chỉ 2/12 tỉnh công bố bản đồ đầu tư trong khi đây là quyđịnh bắt buộc. Mặt khác, cán bộ nhà nước lại có quyền lực và rấtlinh hoạt trong việc xác định đất cho chủ đầu tư.
Như vậy, trong rất nhiều "lỗ hổng" dẫn đến tham nhũng,thì đạo đức và lương bổng cán bộ cũng là một phần nguyên nhân. Theonguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT Đặng Hùng Võ, nay là cố vấn cấp cao của Bộ, do mứcthu nhập của cán bộ quản lý đất đai còn thấp nên họ mới tìm cách nhũngnhiễu.
Nhưng một lãnh đạo của TP.HCM lại cho rằng, "do chưabao giờ có một cán bộ nào trong hệ thống bị kỷ luật nên mới cótình trạng phát sinh thêm nhiều tật xấu". Tham nhũng nảy sinh từ bàntay vô hình của cơ chế xin - cho, từ lợi ích của các nhóm đặc quyềnđặc lợi...
Nói như ông Tôn Gia Huyên, nguyên Tổng cục trưởng Tổngcục địa chính, chưa thể kết luận là mức độ tham nhũng trong đất đaitrầm trọng hơn các lĩnh vực độc quyền khác. Nhưng do phạm vi phổ biến,lại tác động trực tiếp đến từng người dân và các lợi ích xã hộinên đây vẫn là một câu chuyện "nóng".
Do cá nhân hay nhóm lợi ích?
Theo ý kiến của ông Nguyễn Quang Học (ĐH Nông nghiệpHà Nội), cần nhận diện bản chất vấn đề tham nhũng trong đất đai vàđịnh lượng cụ thể hơn để tìm giải pháp. Chẳng hạn, mức độ thamnhũng hiện đã đến ngưỡng nào? Đâu là động cơ mạnh mẽ nhất, do cánhân hay do các nhóm lợi ích?
"Vì thông tin không minh bạch, lại do chi phối bởi cáclợi ích khác nhau nên định giá thị trường các dự án và các quyhoạch mới khác nhau", ông Học nói.
Theo ông Đặng Hùng Võ, đa số người dân đều thấy giáđất bồi thường chưa thỏa đáng. Vì vậy, việc lập ra hội đồng định giáđất các cấp sẽ giúp kiểm soát quyền lực, dễ phát hiện tham nhũng.
Lâu nay, bảng giá đất mà địa phương quy định luôn thấphơn rất nhiều lần giá trên thị trường. Khảo sát về việc liệu dân cóthể dùng tiền được bồi thường để mua miếng đất tương tự hay không, thìcó tới 80% người dân được hỏi cho rằng còn thiếu rất nhiều. Tìnhtrạng này dẫn đến nhiều bất ổn xã hội.
Trước mắt, trong thời gian chưa sửa Luật đất đai, vẫnnên lập các hội đồng định giá, hoạt động như một hội đồng tư vấn choUBND tỉnh.
Như ý kiến của một số lãnh đạo Sở TN&MT các tỉnh,những biện pháp này sẽ hạn chế tình trạng chủ đầu tư thu hồi đất vàđền bù cho dân với giá "bèo" để rồi xây căn hộ cao cấp và bán tiềntỷ thu lời.
Đối với việc cấp giấy chứng nhận, có hai cải cách mang lạilợi ích lớn là thực hiện ở tất cả các xã việc đăng ký đất đai, khảo sát bản đồhiện trạng và tăng cường vai trò cung cấp thông tin của văn phòng đăng ký đấtđai.
Từ bài học thực tế, lãnh đạo các Sở TN&MT nêu nhiềuđề xuất, chẳng hạn cải cách tiền lương cho cán bộ địa chính, huyđộng mọi thành phần kinh tế tham gia đấu giá các dự án đất đai thayvì ưu ái cho các doanh nghiệp nhà nước và đa số đều tán thành với đềxuất của ông Đặng Hùng Võ về việc thành lập hội đồng định giá đấtđộc lập.
Theo Lê Nhung
VietnamNet
