Đang cột lại mấyđoạn cành nho xanh mướt bị gió lật lên bên trên giàn, nghe bé Ty hét toáng “ChịHai ơi, mẹ em té!”, chị Hai liệng bó dây lát đang cầm trên tay xuống hầm nhođang đứng, bươn bả chạy qua nhà hàng xóm.
Út nhìn theo cáidáng tất tả của chị mà nghe cay cay sống mũi. Chị giờ đâu khác gì dâu con nhàngười ta. Cái gì cũng một tay chị, cũng đổ hết trên đôi vai đã gầy càng gầy hơncủa chị. Ai nói con gái đẹp thì an nhàn sung sướng. Chị của Út đẹp mà có đượcmấy ngày không vất vả lo toan.
Ba nói chị giống máy khuôn đúc. Hồi con gái, má đẹp nhất làng, ba cưới được má làm lắm người tứcđến mất ăn mất ngủ, râm ran lời chọc khuấy “bông hoa lài cắm bãi cứt trâu”...
Má đẹp nhưng Útchưa một lần gặp má. Nghe cô Ba kể năm đó làng có dịch thương hàn… Tròn batháng, Út uống sữa bò thay sữa má, nằm võng chị Hai đưa cọt kẹt, nghe chị hát ruem vấp váp chưa tròn chữ thay lời má ngọt ngào ầu ơ.
![]() |
Minh hoạ của Trần Văn Duy |
Út còn nhỏ,chị Hai làm má. Út lớn lên, thường hình dung má qua gương mặt chị Hai.Má hồi đó chắc cũng có đôi mắt nhung, lúc nào cũng đượm buồn, có hai lúmđồng tiền duyên ơi là duyên hai bên má như chị Hai. Mỗi lần hai chị emcùng ngồi soi gương, Út hay rờ rờ hai lúm đồng tiền trên má chị rồi phânbì: “Thiệt hổng công bằng! Má để Hai hết cả hai cái đồng tiền, em thìchẳng có cái nào, ghét ghê!” – “Út lấy hông? Hai cho một cái nè. Gỡ đượcthì lấy!”, chị Hai nheo mắt cười, hai cái đồng tiền cũng cười lấp lánh.
Chị Út đẹp nhất mỗilúc cười. Út biết điều đó hồi thấy anh Nam đứng nói chuyện với chị bên giàn nho.Chị vừa nói vừa cười, còn ảnh cứ lặng phắt ngẩn ngơ nhìn chị, ảnh nhìn sao đó màÚt nghe chị Hai cự nự:
– Ông nhìn gì mànhìn thấy ghê!
– Tại… tại tự nhiênthấy Ngọc cười đẹp quá. Tui… tui…
“Tui thương Ngọcquá chớ gì!” – Út thình lình hét toáng lên, chen vô câu lúng ba lúng búng củaanh Nam rồi khanh khách cười chạy biến. Chị Hai dậm chân bình bịch, rượt bắt Útđến cuối rẫy, mặt đỏ còn hơn nho đương chín tới trên giàn.
Chị Hai với anh Nambiết nhau từ cái hồi còn nằm trong bụng mẹ. Lúc đó chắc má Út với bác Ba hayngồi nói sau này kết sui, nên từ nhỏ đến lớn hai anh chị lúc nào cũng kết thànhmột cặp.
Chị kể hồi chăn cừutrên gò Đống, anh Nam biết chị thích ăn chùm ruột, trèo cây hái để té lọi tay.Rồi thêm cái lần chị hái xoài khèo trúng tổ ong, anh Nam xô chị xuống cái hố củamấy người đào dông bỏ lại, còn mình nằm che lên trên cho ong đốt sưng vù mìnhmẩy. Có thể chị thương anh Nam đâu cái thời xa lăng lắc đó.
Út nằm nghe chị kểmiết chuyện anh Nam mà mỏi cả tai, díu hết hai mắt lại. Út ngủ rồi mà chị còn rùrì kể. Lâu lâu lại làm mặt giận: “Con khỉ! Chị nó kể chuyện mà nó nằm ngủ khì”.Út cười giả lả ôm chị Hai năn nỉ: “Hai đừng giận nữa mà. Tại cả ngày Út rượt mấycon cừu mệt quá à Hai”. Chị Hai ngẩn người ra như sực nhớ điều gì rồi đôi mắtmướt buồn nhìn Út thương thương: “Út ráng phụ Hai thêm mấy bữa. Chờ dì Ba khoẻhơn, Hai đi chăn, để Út ở nhà còn ôn bài mà thi cử với người ta”. Mỗi lần nhưthế lại thấy tội chị không nói sao cho hết. Hai lo chi đủ người mà khổ vậy Hai.
Mấy năm ba bệnh nằmliệt giường, cả rẫy nho rộng mênh mông mình chị Hai coi sóc. Cũng mình chị lotắm rửa, đút cơm đút cháo cho ba. Ba mất mà cứ nắm riết lấy bàn tay chị xươngxương, trào nước mắt.
Anh Nam rồi cũng đithành phố học, ngày anh đi chị Hai không ra tiễn. Út ra gò Đống tìm, thấy chịngồi bên cây chùm ruột già thân sâu lỗ chỗ. Chị cười với Út, hai cái đồng tiềnlún sâu tròn trĩnh mà mắt hoe hoe đỏ. Không vì lo cho ba, cho Út, chắc chị Haikhông bỏ ngang năm học cuối cấp. Chắc giờ chị đang ngồi chung xe với anh Nam vàothành phố.
Dì Ba sức yếu, tráigió trở trời là bủn rủn chân tay, tụt huyết áp té xỉu. Cả bầy cừu tơ bên nhà dìđang tới tuổi lớn thả ra là rửng mỡ chạy tuốt lên mấy đám cỏ trên gò Đống. Conbé Ty mới đứng cao hơn con cừu đầu đàn một tẹo chạy đuổi theo không kịp, ngàynào cũng nước mắt nước mũi tèm lem cầm cái roi chạy về réo chị Hai.
Út thấy mồ hôi mốctrắng lưng áo nâu chị mặc mỗi trưa gắt nắng lùa bầy cừu trở về. Út nghe mùithuốc sâu trộn mùi nắng khét mũi trên người chị mỗi lần mang bình xịt thuốc nho.Cái bình xịt to đầy ứ kéo oằn cả tấm lưng con gái. Đêm nằm nghe tiếng chị trởmình mệt mỏi, Út không chịu nổi. Càng thương chị càng giận mình vô dụng, giậnanh Nam học gì mà đi biền biệt ba bốn năm để mình chị gánh cả hai gia đình.
Mới đó mà cũng gầntới ngày Út thi đại học. Út nôn một mà xem chừng chị Hai nôn mười. Chị cấm tiệtÚt mó tay vô công chuyện nhà, bận túi bụi đi nữa cũng ra vô ngó nhắc chừng Úthọc bài.
Nho nhà Út đợt nàytrúng vụ, cả giàn trĩu trịt những chùm trái. Chùm nào chùm nấy chắc nịch nhữngtrái to căng mọng, sắc đỏ long lên, ứa tràn. Để mỗi lần Út từ cửa sổ nhà dòm ralại thấy xen lẫn trong màu lá xanh mướt mát thứ lấp lánh mê hoặc như phát ra từmuôn vàn viên hồng ngọc đẹp nhất trần gian.
Chị Hai tranh thủlùa cừu về khi chiều còn chưa tắt nắng, xách cái kéo đi giáp giàn nho tỉa bớttrái cho đều chùm: “Đợt này có tiền, thi xong Hai cho Út ở thành phố chơi lútluôn nhen!” – nhác thấy Út lom lom nhìn ra sau khung cửa, chị cười trêu. Nụ cườihồng lên trong ánh nắng cuối ngày đang rây hạt dìu dịu trong không gian chiềutím thẫm. Bóng chị đổ dài đứt đoạn lên những thân nho khẳng khiu mốc thếch nâunâu màu cánh gián. Cả đến cái bóng cũng gầy gò, còm cõi, thương quá là thương.
Bán hết cả giàn nhocho chủ vựa trên dốc cầu, chị Hai xin lại gần chục ký đem bỏ rượu.
Không giống thứrượu nho ngọt gắt hay chát đắng để hơn nửa tháng bắt đầu chua loét, bán nhannhản ở mấy quán rượu hai bên đường quốc lộ, hương rượu chị ủ càng lâu càng nồng,vị ngọt chỉ phơn phớt đầu lưỡi mà dễ làm say người với cảm giác ấm nồng êm áilen lỏi đến từng thớ thịt. Út yêu lắm màu chát đỏ sóng sánh nồng nàn khi rượu rakhỏi hũ lần đầu. Hai ngồi chắt rượu, dòng nồng nàn đỏ chảy vào chai, chảy cả vàotrong mắt long lanh. “Út vào thì ghé đem cho anh Nam mấy chai rượu. Ảnh thíchrượu nhà nấu lắm!” Út rúc đầu vào vai chị rinh rích cười: “Thích rượu hay thíchngười, ai biết!”
Anh Nam (rốt cuộcÚt cũng biết rồi) không thích rượu cũng chẳng thích người.
Ảnh không nhìn thấyÚt tay xách hai chai rượu nho đứng chết lặng bên ngoài căn phòng xôn xao tiếngngười. Ảnh bận ôm hôn cô gái tóc uốn lọn mì tôm trong tiếng vỗ tay, tiếng huýtsáo hoen hoét lẫn tiếng ly thuỷ tinh va vào nhau lanh canh.
Bia tràn bọt trắnghếu trên những miệng ly, những miệng người chúc tụng nhau một đêm sinh nhật tưngbừng. Trắng xoá cả những bãi cỏ mướt xanh trên gò Đống, trắng xoá cả tổ ong rớtxuống từ cây xoài, cả những câu chuyện đêm ngày chị Hai kể về một người con trailuôn đi bên chị trên quãng đường đầy ký ức ngọt ngào. Bọt bia trắng tràn, aicũng nói cũng cười mà sao Út nghe tim mình thắt lại đau đến vậy.
Út về nhà trọ, đổhết hai chai rượu ra mấy cái ly nhựa uống nước to đùng, nhét tay hết tụi bạn:“Uống đi bây! Uống để uổng công Hai tao ủ, Hai tao chắt. Uổng công Hai taothương, Hai tao chờ, Hai tao đợi. Bây uống rồi sẽ thích. Rượu Hai tao nấu đó.Hai tao sao mà khổ quá, sao mà tội quá bây ơi!”
Cả đám con gái xúmvào ôm Út khóc ròng. Lần đầu tiên cả đám con gái uống rượu. Lần đầu tiên Út đaunỗi đau không phải của mình.
Đám rước dâu nốithành một vệt dài sắc đỏ trên con đường cát lầm lũi nắng. Cây chùm ruột trên gòĐống chết khô, gió tung lá héo vàng quẩn quanh, mềm oặt dưới chân chú rể. Bầycừu mắt tròn ngơ ngác trong chuồng nhìn những gương mặt xa lạ ướp trộn lẫn lộnđủ thứ mùi xa lạ.
Bé Ty áo đầm trắng,tóc thắt bím buồn hiu ngồi bó gối sau nhà, thoáng thấy Út ra rửa chân nó thò đầuqua kêu nhỏ nhỏ:
– Chị Út! Chị Út…
– Sao hổng ra trướccoi cô dâu, ngồi chi đây vậy nhóc? – Út xoa cái đầu nhỏ mềm tóc.
Con bé ngước đôimắt tròn xoe trong vắt, giọng nửa như hờn mát nửa buồn xo:
– Em thích coi chịHai làm cô dâu à, mà sao chỉ hổng làm hả Út? Má em tối qua khóc miết, má chửianh Hai. Phải ảnh không cho chị Hai làm cô dâu không Út?
Út mím môi lắc đầu.Tiếng thở dài không nén nổi vụt bung ra. Trong nhà tiếng võng chị Hai nằm đưakẹt kẹt, tóc đen dài Hai thả đung đưa theo nhịp võng, đung đưa cả nỗi buồn.
Chị Hai và Út ra mảba má lúc bên nhà hàng xóm tiếng bong bóng nổ bộp bộp thay tiếng pháo.
Mả nằm trên gò cátcao chênh vênh cuối làng. Đứng bên này nhìn về gò Đống xanh ngút cỏ, bóng mấycon cừu nhà ai thả như mấy đụn mây tròn trắng xốp lơ đãng trôi. Màu xanh kéo dàimiên man từ trên gò cao xuống tận những giàn nho rợp lá nằm san sát nhau.
Màu xanh chảy đếntận chân đồi cát ba má Út nằm. Vắng màu xanh, cả vùng gò bên này là cả một đồinắng. Nắng rót mật vàng ruộm hanh hao mặt cát, nắng làm những giọt mồ hôi nonđậu lấm tấm trên vầng trán chị Hai đỏ bừng.
– Mai mốt để Haikiếm mấy cây bạch đàn về trồng cho mát. Để vầy trưa muốn trốn nắng cũng không cóchỗ nào…
– Mình Hai làm cựclắm. Chừng Út nghỉ tết về rồi hai chị em mình làm đi Hai.
– Có chi đâu màcực! Hai quen rồi mà…
Quen rồi mà, câunói chị Hai buông nhẹ hẫng mà sao Út nghe quá đỗi ngậm ngùi. Nhường em cái mềmbông ấm sực để mình nằm co ro lạnh cóng, Hai cũng nói quen rồi mà. Em ngồi trongmát học bài còn mình giang đầu ra giữa nắng cột giàn nho, Hai cũng nói quen rồimà. Thay người ta lo cho mẹ già em dại, để tảo tần chừng oằn gãy một bên vai,Hai cũng cười mà nói quen rồi mà. Giờ thì người ta xênh xang khăn áo nói cười…lẽ nào ông trời cũng nghĩ Hai quen rồi với những vất vả nhọc nhằn, nay thêm mộtchút đau thì có là gì. Thẻ nhang trên tay chưa cháy mà Út nghe cay xè như cả mớkhói thi nhau chui vào trong mắt.
“Ba má, mốt Út nóvào thành phố học rồi. Con dắt em lên thắp ba má nén nhang. Ba má phù hộ em mạnhgiỏi để học hành cho tốt nghen ba má”. Bên cạnh, Út nghe vẳng lời chị Hai thìthầm khấn nguyện.
Út dập đầu trướctấm bia mộ xanh đen, nước mắt đọng vệt tròn trên nền ximăng xây nhô ra phíatrước.
– Con nhỏ này. Lớnngồng sắp làm sinh viên rồi mà mít ướt – chị Hai làm bộ dài giọng chọc quê, rồichoàng tay ôm vai Út vỗ về. Hình như bên khoé mắt chị cũng ươn ướt.
Gió lên. Tóc haichị em quyện gió, quyện nắng bay bay.
Theo SGTT