Sự kiện Tổng công ty Cổ phầnXuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex) điều chỉnh báo cáo tài chính năm2009 đang thu hút sự chú ý của giới đầu tư. Và có những vấn đề đặt ra không chỉbó hẹp ở giới hạn của một sự kiện.
Về sự kiện trên, chúng tôi đã cócuộc trao đổi với chuyên gia tài chính độc lập Mạc Quang Huy, hội viên của Hiệphội Kế toán công chứng Anh Quốc (ACCA), người có nhiều năm hoạt động trong lĩnhvực kiểm toán, đầu tư tài chính trong và ngoài nước.
Thưa ông, nhà đầu tư vào cổ phiếu VCG của Vinaconex cần hiểu sự điều chỉnhbáo cáo tài chính sau kiểm toán này thế nào?
Báo cáo tài chính là một lĩnh vực phức tạp đối với các nhà đầu tư cá nhân. Córất nhiều con số được đưa ra và giải trình có thể gây nhiễu với nhà đầu tư.Nhưng theo tôi, đối với nhà đầu tư vào cổ phiếu VCG thì cần nhìn ở hai điểmchính sau.
Thứ nhất, lợi nhuận sau thuế thuộc về cổ đông của năm 2009 điều chỉnh giảm 263tỷ đồng từ 269 tỷ đồng xuống 6 tỷ đồng. Điều này sẽ làm giảm chỉ số thu nhậptrên mỗi cổ phiếu (EPS) và tăng chỉ số giá/thu nhập (PE).
Thứ hai, phần vốn chủ sở hữu thuộc về cổ đông tại thời điểm cuối năm 2009 bịđiều chỉnh giảm 430 tỷ đồng từ 2.800 tỷ đồng xuống 2.370 tỷ đồng. Điều này sẽlàm tăng chỉ số giá trên giá trị sổ sách (P/B). Liên quan đến điều này, tổng nợsau kiểm toán cũng bị điều chỉnh tăng 386 tỷ đồng, làm tăng hệ số đòn bẩy tàichính, nhưng ảnh hưởng này không lớn.
| |
| "Rõ ràng vấn đề điều chỉnh báo cáo tài chính diễn ra tại nhiều doanh nghiệp niêm yết trong nhiều năm qua đặt ra các vấn đề cần phải giải quyết để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư và tăng cường minh bạch trên thị trường vốn" |
Ông có thể nói rõ hơn về bản chất của việcđiều chỉnh báo cáo tài chính của Vinaconex là gìkhông?
Trước hết, phải nói sự điều chỉnh báo cáo trênlà một sự điều chỉnh mang tính trọng yếu và cóthể ảnh hưởng lớn đến quyết định của nhà đầu tư.Tuy nhiên, phân tích kỹ vào bản chất của lầnđiều chỉnh này thì theo tôi, nhà đầu tư cũngkhông nên quá lo lắng bởi khoản điều chỉnh lớnnhất liên quan đến việc sửa sai báo cáo tàichính của những năm trước.
Theo biên bản giải trình thì bút toán điều chỉnhlợi nhuận lớn nhất liên quan đến vấn đề chênhlệch tỷ giá liên quan đến việc xây dựng Nhà máyXi măng Cẩm Phả và Nhà máy Nước sạch Vinaconextừ các năm trước mà kiểm toán viên đã nêu ratrong báo cáo kiểm toán 2008. Khoản chênh lệchtỷ giá này đến cuối năm 2008 được treo ở tàikhoản chênh lệch tỷ giá hối đoái (lỗ 468 tỷ đồng)thuộc nguồn vốn chủ sở hữu.
Trong báo cáo tài chính sau kiểm toán 2009,Vinaconex đã chấp nhận đưa phần chênh lệch tỷgiá này vào chi phí trong năm, dẫn đến sự điềuchỉnh giảm lợi nhuận sau kiểm toán (khoảng 353tỷ đồng theo giải trình). Riêng một phần khoảnchênh lệch tỷ giá phát sinh trong năm 2009 lêntới 62 tỷ đồng (lỗ) vẫn được treo trên bảng cânđối theo hướng dẫn hạch toán mới của Bộ Tàichính (mặc dù có sự mâu thuẫn với chuẩn mực kếtoán VAS10).
Ngoài ra, theo biên bản giải trình, còn có sựđiều chỉnh lợi nhuận sau kiểm toán từ một sốcông ty con, công ty liên doanh, liên kết, thuếhoãn lại và thuế hiện hành nên đã ảnh hưởng đếnkết quả báo cáo tài chính hợp nhất của Tổng côngty.
Tôi cho rằng sự điều chỉnh của Vinaconex liênquan đến chênh lệch tỷ giá là một hành động sửasai cần thiết mặc dù đúng ra, lỗi sửa sai nàyphải áp dụng hồi tố cho báo cáo tài chính năm2008. Trong trường hợp đó, báo cáo thu nhập củanăm 2009 sẽ không bị ảnh hưởng lớn nhưng báo cáothu nhập và các quỹ của năm 2008 có thể bị giảmmạnh và có thể đây là điều Vinaconex không mongmuốn thực hiện.
Nếu việc điều chỉnh lỗi sai năm trước này đượcthực hiện sớm hơn ngay trong báo cáo tài chínhchưa kiểm toán thì có thể tránh sốc và hiểu lầmcho nhà đầu tư vì đây là sự kiện không mới. Dođó, có thể suy luận việc điều chỉnh muộn màngnày là do có yêu cầu của kiểm toán viên đối vớidoanh nghiệp trong quá trình kiểm toán.
Cũng cần nói thêm, ngoài những điều chỉnh lợinhuận, vẫn còn sự chênh lệch trên báo cáo cânđối kế toán gây khó hiểu cho nhà đầu tư.
Cụ thể,mặc dù báo cáo tài chính sau kiểm toán năm 2008hoạch toán khoản chênh lệch tỷ giá (lỗ 468 tỷđồng) treo trên tài khoản chênh lệch tỷ giá hốiđoái (ghi giảm trực tiếp nguồn vốn chủ sở hữu)nhưng các báo cáo tài chính quý năm 2009 củaVinaconex đã không thể hiện khoản này. Do đó, cóthể suy đoán Vinaconex không thực hiện hạch toánchênh lệch tỷ giá trong các báo cáo tài chínhquý.
Điều này dẫn đến sai lệch lớn giữa phần vốn chủsở hữu thuộc về cổ đông trên báo cáo quý 4/2009(2.800 tỷ đồng) và báo cáo sau kiểm toán 2009(2.370 tỷ đồng). Đồng thời, tổng nợ trên báo cáoQ4 thấp hơn tổng nợ trên báo cáo sau kiểm toán386 tỷ đồng. Những sai lệch này cũng có thể ảnhhưởng tới quyết định của các nhà đầu tư.
Vậy theo ông, cần phải làm gì để hạn chế tìnhtrạng điều chỉnh báo cáo tài chính, nhất là khigắn với niềm tin của cổ đông, nhà đầu tư?
Rõ ràng vấn đề điều chỉnh báo cáo tài chính diễnra tại nhiều doanh nghiệp niêm yết trong nhiềunăm qua đặt ra các vấn đề cần phải giải quyết đểlấy lại niềm tin của nhà đầu tư và tăng cườngminh bạch trên thị trường vốn. Điều này đòi hỏiviệc soát xét báo cáo tài chính bán niên cần sớmđược thực hiện một cách quyết liệt và triệt để.
Cụ thể, các lợi ích cơ bản của việc soát xét báocáo tài chính giữa niên độ là:
Thứ nhất, đảm bảo các điều chỉnh kế toán đã đượcđưa vào trong báo cáo tài chính kiểm toán nămtrước sẽ được phản ánh đầy đủ vào báo cáo quý vàbáo cáo năm của năm tài chính sau.
Thứ hai, các bất đồng kế toán do kiểm toán viênnăm trước chỉ ra có thể được sửa đổi một cáchkịp thời. Điều này sẽ giúp cải thiện ý kiến kiểmtoán đối với báo cáo tài chính của các năm sau.
Thứ ba, các doanh nghiệp sẽ được tư vấn về hướngxử lý các vấn đề mới phát sinh, các quy định mớira đời, tránh sự bất đồng nghiêm trọng vào phútcuối với kiểm toán viên.
Thứ tư, các doanh nghiệp chỉ phải đệ trình mộtbộ báo cáo quý/năm được soát xét/kiểm toán do đósố liệu đưa ra thị trường là nhất quán, tránhviệc giải trình nhiều lần. Trên thực tế, việckiểm toán viên yêu cầu khách hàng điều chỉnh báocáo tài chính chưa kiểm toán để phù hợp với cácchuẩn mực kế toán là điều không thể tránh được.
Thứ năm, các nhà đầu tư sẽ không bị loạn thôngtin, loạn giải trình và được tiếp cận với cácthông tin tài chính trung thực hơn, đầy đủ hơn.
Cuối cùng, soát xét báo cáo tài chính giúp kiểmtoán viên bám sát khách hàng thường xuyên hơn,xác định các vấn đề phức tạp sớm hơn và do đókiểm toán cuối năm thực hiện hiệu quả hơn, hoànthành báo cáo sớm hơn.
Nếu chúng ta không cố gắng thực hiện soát xétbáo cáo tài chính (ít nhất là bán niên) thì cácnhà đầu tư sẽ còn phải tiếp tục chứng kiến những“sự ngạc nhiên không mong đợi vào phút cuối”.Không loại trừ có doanh nghiệp niêm yết sẽ lợidụng văn hóa “giải trình” hiện nay để cố tìnhđưa ra các báo cáo tài chính sai lệch nghiêmtrọng với mục đích lũng đoạn và làm giá cổ phiếu,gây thiệt hại cho nhà đầu tư.
Theo Minh Đức
