Đầu tuần qua, bên cạnh sự nổiloạn của giá vàng và ngoại tệ, lãi suất VND trên thị trường 1 và 2 cũng nhảytưng bừng. Sau khi Ngân hàng Nhà nước can thiệp kịp thời, lãi suất VND đã tạm ổnđịnh.

Đầu tuần thị trường vẫn bình thường, nhưng từ 9/11 trở đi, đặc biệt trong haingày 10 và 11/11, lãi suất thị trường liên ngân hàng tăng rất bất thường.

Bên bán chào giá lên tới 16 - 17%/năm với kỳ hạn qua đêm, thậm chí có đơn vị cònrao tới 20%/năm. Tuy nhiên, giao dịch thành công phổ biến ở mức quanh quẩn 17%/năm,được coi khá bất thường trên thị trường.

Lý giải hiện tượng này, theo phản ánh từ các ngân hàng thương mại, nguyên nhânđầu tiên là giá vàng, ngoại tệ tăng đột biến do lo ngại lạm phát. Thêm vào đó,khi Ngân hàng Nhà nước tăng một số lãi suất chủ chốt như tái cấp vốn, tái chiếtkhấu thêm 1%/năm so với, bên gửi tiền và tổ chức tín dụng (tổ chức tín dụng)hiểu rằng, cơ quan này đang phát đi thông điệp kiểm soát chặt tiền tệ để kiềmchế lạm phát. 

Những diễn biến này tác động mạnh lên tâm lý thị trường, khiến một bộ phận khôngnhỏ người dân và tổ chức kinh tế rút tiền khỏi ngân hàng để mua các tài sản hoặctính toán phương án đầu tư khác.

Thứ hai, một lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho rằng, lợi dụng tình hình thị trườngdiễn biến phức tạp, khá nhiều đơn vị hoạt động trên thị trường 2 (chủ yếu làcông ty tài chính và tổ chức kinh tế, không phải ngân hàng), trước đây họ chovay trên thị trường này với lãi suất thấp hơn mức hiện tại, nay hết kỳ hạn chovay, họ rút vốn về, đã làm cho thị trường bị loãng vốn, gây thiếu hụt tạm thời.

Thứ ba, đó là tình trạng mặc cả vốn. Những thành viên trên đó, nhất là công tytài chính mà phía sau họ là các tổng công ty, tập đoàn kinh tế lớn có nguồn vốndồi dào, trong lúc dư vốn tạm thời đã đẩy cho các công ty con mang vốn kinhdoanh trên liên ngân hàng. Tranh thủ lúc thị trường diễn biến bất lợi, họ mặc cảgiá vốn rất cao, nếu không đạt được mục đích, họ rút vốn nên góp phần đẩy lãisuất lên cao.

Thứ tư, lãi suất thị trường 2 tăng còn xuất phát từ một lý do khác. Trước thôngtin “Chính phủ chủ trương làm cho lãi suất VND hợp lý theo thị trường hơn, chấpnhận lãi suất có thể tăng” từ Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, mộtsố ngân hàng lâu nay vẫn kinh doanh vốn trên thị trường 2 mặc dù có vốn, thừathanh khoản, đã dừng bơm vốn ra thị trường để nghe ngóng, góp phần tạo nên hiệntượng thiếu thanh khoản giả tạo. 

Giám đốc bộ phận kinh doanh vốn ở một ngân hàng thương mại cho biết: “Trong lúcmù mờ thông tin như thế này, nếu bơm ra, nhỡ thị trường lên thì hớ, còn thịtrường xuống thì bị quở trách nên thà để vốn trong két còn hơn”.

Lãi suất căng, Ngân hàng Nhà nước đã can thiệp thế nào?
Các ngân hàng thương mại nhất trí cao quan điểm tẩy chay việc mặc cả giá vốn từ các đơn vị kinh doanh vốn trên thị trường 2, nhằm góp phần ổn định lãi suất thị trường này (Ảnh: Nhật Minh)

Trả lại thanh khoản

Trước tình hình này, chiều 11/11 vừa qua, tại cuộc họp “kín” giữa Ngân hàng Nhànước và một số ngân hàng thương mại phía Bắc, cơ quan điều hành đã can thiệp khákịp thời.

Trước hết, cơ quan này cấp ngay quota nhập khẩu vàng cho 4/8 đơn vị được phépnhập khẩu và tính đến ngày 12/11, đã có hơn 30% số lượng vàng cấp phép về tớikho. Cùng đó, Ngân hàng Nhà nước cũng can thiệp ngoại tệ ra thị trường kịp thờivừa cho đối tượng nhập vàng, vừa cho các doanh nghiệp nhập khẩu đúng trọng điểmtheo 2 quyết định của Bộ Công thương.

Tiếp theo, trong tuần từ 8 - 12/11, Ngân hàng Nhà nước bơm ra thị trường mộtlượng vốn lên tới 75 nghìn tỷ đồng. Cụ thể, ngày 8/11: 10 nghìn tỷ đồng; 9/11:20 nghìn tỷ; 10/11: 20 nghìn tỷ đồng; 11/11: 14 nghìn tỷ đồng và 12/11: 11 nghìntỷ đồng.

Cùng đó, trên OMO, từ 9/11, Ngân hàng Nhà nước bỏ giao dịch kỳ hạn 1 tháng vàchỉ tập trung giao dịch đối với kỳ hạn 7 ngày, nhằm tăng tính thanh khoản chothị trường, đồng thời ấn định mức lãi suất 8,75%/năm.

Đặc biệt, khác với trước đây, giao dịch trên OMO chủ yếu là các ngân hàng quy môlớn, tiềm lực tài chính mạnh, sở hữu nhiều giấy tờ có giá thì gần đây, số lượngngân hàng giao dịch OMO lên tới 30 đơn vị. Và hiện chỉ có một vài ngân hàngthương mại rất nhỏ chưa quen với hình thức giao dịch này.

Nhờ đó, hầu như ngân hàng nào cũng tiếp cận được với nguồn vốn từ Ngân hàng Nhànước có giá rẻ hơn thị trường. Động thái này lập tức có ngay phản ứng tích cực,giao dịch thị trường liên ngân hàng tập trung phần lớn ở các kỳ hạn 2 tuần, 3tuần và lãi suất giảm nhanh xuống 13 - 13,5%/năm, còn lãi suất qua đêm còn11,5%/năm, 1 tuần 12,5%/năm.

Song song, Ngân hàng Nhà nước cũng tiến hành điều chỉnh cơ cấu tín dụng theohướng lành mạnh hóa. Tính đến nay, tín dụng phi sản xuất (bất động sản, chứngkhoán, tiêu dùng) chiếm tỷ trọng 18% tổng tín dụng cả hệ thống, phần lớn ở khuvực bất động sản.

Một quan chức Ngân hàng Nhà nước khẳng định tỷ trọng và tốc độ khu vực tín dụngnày không tăng cao nhưng trị tuyệt đối có tăng. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước đãyêu cầu các tổ chức tín dụng phải giảm cả tỷ trọng, tốc độ và trị tuyệt đối tíndụng phi sản xuất.

Một điều đáng lưu ý là tại “cuộc họp kín” nói trên, các ngân hàng thương mạinhất trí cao quan điểm tẩy chay việc mặc cả giá vốn từ các đơn vị kinh doanh vốntrên thị trường 2, nhằm góp phần ổn định lãi suất thị trường này. 

Đành rằng, thị trường liên ngân hàng cũng như “chợ” vốn, người đi bán thì muốnđắt, người mua muốn rẻ nhưng lâu nay, chuyện mặc cả giá vốn, nhiều khi quá mức (lêntới 20%/năm như ở tuần qua) là không thể chấp nhận được. Tuy nhiên, muốn bài trừchuyện mặc cả thì Ngân hàng Nhà nước phải điều hành sát với thị trường. Bởi lẽ,không phải ngân hàng thương mại nào cũng muốn “vạch áo cho Ngân hàng nhà nướcxem lưng”!

Theo Nguyên Hoài
VnEconomy