Ngân hàng Nhà nước đãtiến hành phân nhóm ngân hàng để giao chỉ tiêu tín dụng nhằm giúp thị trường trởnên minh bạch, công bằng hơn. Thế nhưng, sự minh bạch nửa vời có nguy cơ đẩydoanh nghiệp vào những cuộc "đi đêm" của ngân hàng.


Đã gần một thángtrôi qua kể từ khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố phân bổ chỉ tiêu tăngtrưởng tín dụng theo nhóm. Câu chuyện này dường như ngày một bộc lộ nhữngvấn đề không thể không tính đến.

Một nửa sựthật là sự nhốn nháo

Ngay sau độngthái được coi là cải cách từ NHNN, lẻ tẻ từng ngân hàng cũng công bố mìnhthuộc nhóm nào (chủ yếu là nhóm 1, 2). Từ danh sách các ngân hàng thương mại(NHTM) hiện có, người ta dễ dàng dùng phép loại trừ để khiến các ngân hàngnhóm dưới lộ diện. Thế nhưng, điều mà ít người biết là trong số các tổ chứctín dụng bị phân vào nhóm dưới còn bao gồm cả các ngân hàng, chi nhánh ngânhàng nước ngoài, vì thị phần của các ngân hàng nước ngoài còn thấp nên ít bịchú ý. Điều này cho thấy, không phải cứ "ngoại" là tốt như xưa nay chúng tavẫn nghĩ!

Qua danh sáchphân nhóm vừa được cập nhật, cũng khiến người ta giật mình. Có vẻ như nhiềudự đoán đã trật lấc khi ở "chiếu trên" (nhóm 1, 2) có những cái tên như:NamA Bank, DaiAbank, Phương Đông, BaoViet Bank... Minh bạch đâu chưa thấy,đã thấy ngay thị trường đang dấy lên cuộc chiến tranh giành vốn huy độnggiữa các NHTM. Việc vượt trần lãi suất huy động tạm lắng một thời gian, nayđược dịp nhộn nhịp trở lại. Việc phân nhóm trở thành "vũ khí" để các ngânhàng "chơi nhau" và khiến người gửi tiền trở nên hoang mang khi phải lựachọn nơi gửi và có cả cơ hội mặc cả lãi suất với ngân hàng.

Đó là đầu vào,còn đầu ra - tín dụng thì sao? So với mọi năm, việc triển khai kế hoạch kinhdoanh của các NHTM đã chậm đi đáng kể khi phải chờ và điều chỉnh theo việcphân chỉ tiêu tín dụng của NHNN. Vì thế, ngay khi được xếp nhóm, các NHTMlập tức đưa ra các chương trình tín dụng. Các NHTM thi nhau công bố chươngtrình giảm lãi suất, cho vay những đối tượng ưu tiên, như: BIDV, ACB (100triệu USD cho vay ưu đãi phục vụ xuất, nhập khẩu); Vietcombank... rồi cả cácNHTM nhỏ hơn như VPBank (5.000 tỷ đồng); MHB; TienPhongbank (1.000 tỷ đồng).Tổng các gói tín dụng ưu đãi lên đến cả chục tỷ đồng. Nhưng, những đồng vốnưu đãi đó đã, sẽ đến được với ai, doanh nghiệp nào?

BIDV được biếtđến là ngân hàng đi đầu trong việc nhiều lần giảm lãi suất cho vay, triểnkhai nhiều chương trình tín dụng cho các lĩnh vực ưu tiên. Nhưng, không hiểutại sao khi BIDV đưa ra gói tín dụng hỗ trợ lãi suất mới thì không bao giờhọ công bố kết quả của đợt triển khai lần trước (?!) Trước câu hỏi của phóngviên về vấn đề này, ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch HĐQT BIDV chỉ nói: Chưa kịpcập nhật số liệu !

Cũng trong sốcác NHTM công bố triển khai tín dụng ưu đãi mới đây, người ta còn thấy có cảngân hàng thuộc nhóm dưới (tất nhiên họ không bao giờ tự khai mình thuộcnhóm dưới). Nhưng hãy đặt vấn đề: các tổ chức tín dụng nhóm 4 nếu muốn cungtín dụng họ phải thu hồi được nợ. Việc thu nợ trong bối cảnh hiện nay, aicũng biết là không dễ dàng gì. Và với mức tăng trưởng tín dụng 8% trong nămnay của nhóm 3 thì cũng là con số quá nhỏ so với tốc độ tăng trưởng tín dụngcủa các NHTMCP nhỏ, những năm trước đây là không dưới 40%/năm, thậm chí 70 -80%. Vì thế, giờ nếu có cơ hội cung tín dụng, sao họ có thể cho vay với lãisuất ưu đãi khi đây là nguồn thu chính của ngân hàng? Cách thông thường phảilà lấy chất lượng bù số lượng. Nghĩa là nếu có cho vay, họ phải cho vay vớilãi suất cao để bù vào khoản cung tín dụng ít ỏi mà khó lắm ngân hàng mới cóđược.

Ngân hàng rủ nhau
 

NHNN cho biết,sau 6 tháng sẽ xem xét lại việc phân nhóm. Có ý kiến cho rằng, như vậy làquá lâu là cứng nhắc vì có thể sẽ có ngân hàng nỗ lực để đủ điều kiện được"nâng hạng" trước 6 tháng. Thêm nữa, ở đây nếu chưa xét đến sự hợp lý haykhông về mặt thời gian thì cũng không thể bỏ qua thực tế, tín dụng vẫn lànguồn thu chủ yếu của ngân hàng. Vậy ai dám chắc sẽ không có tiêu cực khichỉ tiêu tăng trưởng tín dụng ở vào cơ chế xin - cho?

"Ði đêm" cólà tất yếu?

Một ngân hàng cómức tăng trưởng tín dụng 15% hay 17% thì cũng không phải cao so với nhu cầuvay vốn của nền kinh tế. Thế nhưng, nhiều ngân hàng nhóm trên đã thừa nhậnviệc có tăng trưởng hết room tín dụng hay không còn phụ thuộc nhiều yếu tố.Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch HĐQT Agribank, cho biết, mục tiêu tăng trưởngtín dụng của Agribank năm nay chỉ là 10%. Ông cũng thừa nhận: không nhấtthiết sử dụng hết chỉ tiêu tín dụng. Ngân hàng còn phải cân đối trên nhiềuphương diện như khả năng huy động vốn, nguồn lực, công nghệ, quản trị rủiro, kể cả các chỉ tiêu an toàn do NHNN quy định. Điều này cho thấy, yếu tố"cung" xuất hiện.

Khác vớiAgribank, Vietinbank còn khẳng định sẽ sử dụng hết chỉ tiêu 17%, thậm chí họcòn ngỏ lời muốn có mức tăng trưởng tín dụng cao hơn. Vậy là, yếu tố "cầu"trong việc chia sẻ tín dụng cũng đã có. Mặt khác, sẽ có nhiều NHTM nhỏ cónhu cầu tăng thêm ngoài mức tín dụng được giao. Vì cho dù ở nhóm 1, đượcgiao chỉ tiêu cao nhất là 17% thì cũng là quá ít đối với họ. Hơn nữa, 1%tăng trưởng của ngân hàng lớn có thể bằng với 10% của ngân hàng nhỏ. Do đó,tính về tổng thể NHNN hoàn toàn có thể giữ được mức tăng trưởng chung củatoàn ngành là 17% như kế hoạch của năm nay. Thế nhưng, sẽ không có chuyệncông khai "chuyển giao" hạn mức tín dụng giữa các nhóm. Vì như thế khác nàophủ định nỗ lực phân nhóm, làm minh bạch thị trường của NHNN. Vì vậy "cung"và "cầu" chỉ có thể đi đêm với nhau.

Và từ việc cácngân hàng đi đêm với nhau thì khách hàng vay vốn - doanh nghiệp - cũng sẽphải "đi đêm" theo. Ngân hàng hết chỉ tiêu cung tín dụng sẽ "giới thiệu"khách hàng cho ngân hàng chưa sử dụng hết "room". Và tất nhiên doanh nghiệpkhông chỉ phải "cảm ơn" cho bên giới thiệu mà có thể sẽ còn phải trả mức lãisuất vay cao hơn ở ngân hàng được giới thiệu...

Vậy nên, sau khiphân nhóm ngân hàng để giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng - mào đầu cho sựcông khai, minh bạch, NHNN sẽ làm gì để phòng ngừa những hiệu quả không mongmuốn trên? Lúc này vẫn chưa có động thái rõ rệt từ phía NHNN cho câu hỏinày!

Theo Doanh nhân