Giám sát đường đi của thực phẩm bẩn: “Quốc hội cứ kiểm tra, tôi chỉ chỗ”

Nói về rất nhiều những nguyên nhân đã được chỉ ra của tình trạng mất an toàn thực phẩm, như: Tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu kinh phí thiếu nhân lực thiếu trang thiết bị... nguyên Cục trưởng Nguyễn Tử Cương cho rằng phải “tìm lỗi ở bản thân” chứ không phải các yếu tố khách quan, bên ngoài.

Ông Cương cho rằng, nguyên nhân chính yếu nhất là những vấn đề nằm ở khâu quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm.

Trước hết, theo ông Cương, hệ thống quy phạm pháp luật về an toàn thực phẩm hiện chồng chéo mâu thuẫn và không hiệu quả.

Luật An toàn thực phẩm thì luật có nhiều vấn đề rồi nhưng thông tư, nghị định trong lĩnh vực này số lượng quá nhiều, một bộ khoảng hơn 100 văn bản. Ông Cương dẫn lại lời một quan chức là ngay người đi kiểm tra còn không nhớ hết nổi văn bản của mình thì dân làm sao mà làm được.

“Văn bản cấp dưới vi phạm luật của cấp trên và cơ quan kiểm tra cứ chọn cái nào thuận cho mình nhất mà làm” - ông Cương nhìn nhận.

Không tán thành nhận định, Việt Nam thiếu trang thiết bị để kiểm nghiệm về an toàn thực phẩm, nguyên Cục trưởng Cục quản lý chất lượng nông lâm và thủy sản cho biết, rất nhiều thiết bị đang đắp chiếu, nhưng quản lý kém.

“Quốc hội cứ đi kiểm tra, tôi chỉ chỗ” – ông Cương quả quyết.

Giải pháp được ông Cương đề xuất là xã hội hoá hoạt động phục vụ quản lý nhà nước về bệnh, dịch, động, thực vật và an toàn thực phẩm. Nhà nước chỉ nên giữ 1- 2 trung tâm kiểm nghiệm xét nghiệm được trang bị đủ mạnh để làm nhiệm vụ kiểm mẫu liên phòng và làm trọng tài khi có sự tranh chấp về kết quả kiểm nghiệm, xét nghiệm, ông Cương đề xuất.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển dẫn đầu đoàn giám sát tối cao thị sát các tỉnh biên giới giáp Trung Quốc.

 

Trao đổi lại, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, an toàn thực phẩm đang ở mức độ nào là câu hỏi đoàn giám sát phải trả lời trước Quốc hội.

“Hiện nay nhiều ý kiến cho rằng an toàn thực phẩm đáng báo động, có chỗ đến giới hạn đỏ, nhưng có ý kiến đặt vấn đề như thế thì tại sao sức khoẻ của người dân lại nâng lên, rồi nông sản xuất khẩu đạt trên 31 tỷ USD” - ông Hiển băn khoăn.

Về những nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất an toàn thực phẩm như hiện nay, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu trả lời những câu hỏi cụ thể như hệ thống pháp luật đã đủ chưa, có tình trạng buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm hay không...

Nhắc đến một yếu tố mà Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh đề cập về tâm lý “thương người nghèo” làm chùn tay cơ quan quản lý trong việc xử lý người vi phạm, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu giả thiết: “Nếu thương người nghèo mà cứ để họ sử dụng chất cấm thì lại làm hại rất rất nhiều người tiêu dùng”.

Thảo luận thêm về những nội dung gợi ý, TS Trần Đáng - nguyên Cục trưởng Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm (Bộ Y tế), hiện là Chủ tịch Hiệp hội thực phẩm chức năng nhận xét, thời gian qua các bộ liên quan đã gồng lên về an toàn thực phẩm và nhận thức về an toàn thực phẩm đã được nâng lên rất nhiều.

Nhưng một trong những lý do kéo chững lại nỗ lực chung để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm chính là công cụ pháp luật, trong đó có Luật An toàn thực phẩm, khi mà luật đã không thể làm nền tảng cho sản xuất kinh doanh thực phẩm và là niềm tin cho người tiêu dùng.

Ông Đáng khái quát: “Luật An toàn thực phẩm có 28 định nghĩa thì 26 định nghĩa không chuẩn, ngôn ngữ thì luẩn quẩn, lủng củng, không có tính thực tiễn và hội nhập... Luật An toàn thực phẩm có cái thừa và có cái lại rất thiếu. Đáng lẽ, luật này phải có một chương riêng về thực phẩm, quy định rõ tiêu chí thực phẩm cho người ăn, điều kiện để được lưu hành, xác định rõ thế nào là sản phẩm kém chất lượng, thế nào là thực phẩm giả và biện pháp phòng chống ra sao”.

Trong khi đó, ngược lại, luật hiện hành có 28 định nghĩa thì 26 cái không chuẩn, bao gồm cả định nghĩa về ngộ độc thực phẩm.