Vào những ngày nắng, ai đi qua Dĩnh Kế (Bắc Giang) cũng thấy một màu trắng ngàcủa những chiếc bánh đa to, tròn trên những giàn phơi dọc quốc lộ, trong ngõxóm, sân nhà… Và chỉ có thế người ta cũng ngầm đoán vùng đất này đã khai sinhnghề làm bánh đa gia truyền độc đáo hàng trăm năm nay.
 |
| Hình ảnh quen thuộc ở làng Kế với những giàn bánh đa phơi khắp chốn - Ảnh: Phạm Thảo |
Người dânlàng Kế làm bánh đa quanh năm, đặc biệtnhộn nhịp vào những lúc nông nhàn. Banđầu nghề làm bánh đa chỉ là một nghề phụcủa người dân, dần dần thứ quà rất đỗithân quen này đã tạo nên một nghề giatruyền. Và không biết từ lúc nào bánh đaKế đã trở thành một nét văn hóa ẩm thựcvà thức quà quê đặc sản đậm chất đồngquê Bắc bộ.
Để làm ra được những chiếc bánh đa thơmngon, giòn tan và đậm đà ấy, từ việcchọn gạo cho vào ngâm đến công đoạn xaybột phải trải qua rất nhiều công đoạncầu kỳ.
Nguyên liệu chính để làm bánh là gạo, màphải là thứ gạo để lâu ngày, bởi khi đónhựa gạo đã hóa thành một dạng thứckhác, cô đọng và tan hòa vào những hạtgạo trắng trong. Sau khi vo gạo người tathường cho gạo vào ngâm trong nước đếnkhi hạt gạo có vị chua và căng mọng mớivớt ra xay.
Khi xay gạo phải xay thật nhuyễn, hạtgạo hòa cùng giọt nước trong trẻo tan rathành bột mịn và trắng muốt, dù ngày naycông đoạn này đã được thay bằng máy móc,đơn giản hơn trước kia rất nhiều.
Cũng có những hộ gia đình làm thành cơmrồi mới đem xay cùng gạo, làm thế sẽgiúp bánh đa có độ dẻo cần thiết. Xaytới khi nào bột mịn, sờ tay vào bột phảimát, rồi đem sàng lọc hết bụi bẩn. Sauđó người làm bánh phải căn lượng bột gạocho chuẩn để trộn bột nở vào.
| |
| - Ảnh: Phạm Thảo |
Hương vịbánh đa làng Kế còn hòa trộn với lạc,khoai lang... Lạc được đem thái thủ côngtừng hạt thành những lát thật mỏng,khoai lang thái thành sợi.
Để làm được một chiếc bánh đạt tiêuchuẩn thì khâu quan trọng nhất là trángbánh, đòi hỏi kỹ thuật đặc biệt khéo léocủa người thợ mà không phải ai cũng làmđược. Khi tráng phải nhẹ tay, tấm bánhphải phẳng. Chiếc bánh càng dày, đặc bộtthì bánh càng ngon. Đặc biệt, trong quátrình tráng mới rắc thêm ít lạc đã đượcthái nhỏ và hạt vừng sống trên bề mặtbánh.
Bánh tráng xong được đem phơi hai lầncho khô kiệt. Những ngày nắng người taphơi bánh đầy trên các mẹt dài, trải từtrong sân ra ngoài ngõ để bánh được uốngtrọn cái nắng quê ấm ấm, nồng nồng.
Với khâu cuối cùng - quạt để tạo hìnhdáng cho bánh - người dân làng Kế giờvẫn quen quạt bánh thủ công bằng thanhoa nên chiếc bánh nở đều, đầy đặn, trònvạnh như mặt trăng đêm rằm. Bánh đa Kếxốp nở phồng, nhìn thật giản dị với hìnhyên ngựa nhưng ăn lại rất giòn, ngon, cóvị béo, bùi của vừng lạc, vị ngọt củagạo mới và thơm thơm của nắng quê Bắcbộ.
Nâng niu chiếc bánh đa trên tay mới thấyhết hương vị của quê hương, xứ sở. Từngmiếng bánh đa giòn tan, thơm ngậy chứađựng biết bao công sức và ân tình củanhững người con xứ Bắc.
Theo PHẠM THẢO
TTO
