Những ngày cuối năm này, Sài Gòncũng se se lạnh. Cứ đến buổi chiều, trời lại mưa ào ào. Cảm giác khi khoác chiếcáo dài tay mỗi lúc ra đường ban đêm làm lòng tôi bất giác nao nao một nỗi nhớnhà da diết. Quê tôi vừa trải qua những trận giông bão, đã có bao nhiêu người rađi không trở về...
Mưa Sài Gòn bất trợt đến rồi đi,không giống như ở miền Trung quê tôi, mưa dầm dề, mưa từ ngày này sang ngàykhác. Mưa Sài Gòn, dẫu vậy, vẫn khiến tôi nhớ đến đĩa bánh mướt hun hút khói.Nhớ đến nao lòng.
Cái tên bánh nghe thật lạ tai. Cólẽ không nơi đâu có bánh mướt, ngoại trừ quê tôi. Nó được xem là món ăn đặctrưng của người dân Nghệ - Tĩnh. Thoạt nhìn, bánh mướt quê tôi giống với bánhcuốn miền Bắc và bánh ướt miền Nam. Nhưng ở bánh mướt có những nét riêng khôngtrộn lẫn vào đâu được.
Tôi không biết bánh mướt quê tôicó từ bao giờ, chỉ biết rằng đó là món ăn sáng thường trực của người dân quênghèo, lam lũ. Đặc biệt, vào những ngày mưa gió kéo dài lê thê, món bánh ấy trởthành món ăn chính cho mọi gia đình. Trời mưa, có một đĩa bánh mướt trắng muốtbốc khói, sực nức mùi hành tăm được phi thơm, vàng ruộm, ăn kèm chén nước mắmthì còn gì thích thú bằng. Siêng thì tự đổ bánh, còn không thì mua bánh ở chợ.
Mỗi lần mẹ tôi đi chợ về, bao giờtrong làn cũng phải kèm một chục bánh mướt gói trong miếng lá chuối xanh um,thơm ngào ngạt.
Đó cũng là món quà quê một thờiđói khổ mà bất kỳ đứa trẻ nào cũng háo hức chờ đợi. bây giờkhông chỉ là bữa ăn sáng mà còn được dùng làm bữa ăn chính trong những ngày đámđình, giỗ chạp hay có khách tới chơi nhà.
Bánh được ăn kèm với nhiều thứ:Thịt nướng, lòng heo, chả giò, hay tô thịt chó. Nếu không thì có thể ăn chungvới nước sốt cà chua kèm thịt luộc cũng rất ngon... Bánh còn được cho thêm thịtheo, giá, nấm mèo vào làm nhân. Khác với ngày trước chỉ là chiếc bánh trắng córưới một lớp hành phi lên trên, thêm một chén nước mắm chanh, tỏi, ớt là đã thúvị rồi.
Nhưng tôi lại thích ăn bánh mướtchấm mắm tôm hơn. Cái mùi vị của mắm tôm đối với nhiều người không mấy thiệncảm, nhưng mà tôi vẫn "khoái" mới lạ. Có vẻ với tôi lúc này, có một đĩa bánhmướt chấm chút mắm tôm, cho vào miệng nhấm nháp thì thật là hết ý.
Mẹ tôi thường nói, mắm tôm phảicho nhiều nước cốt chanh, thêm ớt xắt lát mỏng, một chút bột ngọt, đường rồiđánh mạnh cho nó bọt ăn mới ngon. Vị mằn mặn của mắm tôm cộng với vị chua chuacủa chanh, mùi thơm ngào ngạt của hành tăm phi và độ dai dai mà vẫn mềm mại, béongậy của miếng bánh mướt khiến người ta không thể quên được. Tất cả như được hòaquyện để rồi tan ra trên đầu lưỡi. Nghĩ đến đã thấy nôn nao.
Nguyên liệu làm bánh mướt đơngiản nhưng cách làm hơi cầu kỳ một chút. Thực ra làm bánh mướt không khó nhưngđòi hỏi sự kiên trì. Bột làm bánh phải được làm từ gạo tẻ, đem ngâm nước trongnhiều giờ liền sau đó mới mang đi xay nhuyễn. Ngày trước, khi đời sống còn vấtvả, muốn xay bột làm bánh phải xay bằng cối đá. Nhớ ngày đó, mỗi lần thèm bánh,cả nhà tôi lại xúm xít đâm đâm, giã giã bột đến mệt lả người. Khi những chiếcbánh hoàn thành thấy lòng mình cũng xao xuyến một cảm giác khó tả.
Chính vì thế, những người làmnghề bán bánh mướt thường phải thức khuya dậy sớm để đổ bánh cho kịp đi chợ. Cònngày nay, khi đời sống phát triển hơn thì cối đá ít còn ai sử dụng nữa. Người taxay bằng máy móc hiện đại, vừa đỡ tốn thời gian mà bột cũng nhuyễn hơn. Bột saukhi xay xong, muốn được ngon thì phải lắng tiếp trong khoảng 2 giờ nữa, có nhưthế, khi tráng, bánh mới phồng lên và có độ dai dai, mịn mịn. Bí quyết có đĩabánh mướt ngon nằm ở cách người ta ngâm hay ủ bột.
 |
| Nguồn ảnh: NLĐ |
Bột sau khiđã đạt yêu cầu thì mới đem đi tráng. Đầutiên, người làm bánh sẽ cho thật nhiềunước vào xoong. Trên miệng xoong, bọc kỹmột lớp vải lụa mỏng màu trắng. Bắcxoong lên bếp đun sôi. Khi nước sôi, múcmột muỗng bột vừa phải tráng đều lêntrên tấm vải, phải đều tay cán bột thànhmột lớp mỏng. Giai đoạn này đòi hỏi sựkhéo léo rất cao của người làm bánh nếukhông bánh sẽ quá dày, không chín hay bịnhão không cuộn lại được. Lửa phải lớn,đều, vì thế, người làm bánh thường sửdụng bếp củi để tiếp kiệm hơn.
Hơi nước bốc lên xuyên qua tấmvải sẽ làm bánh chín chỉ sau 2 - 3 phút. Để cuộn tròn bánh lại thì cần một chiếcđũa dài, có bản rộng bằng ngón tay cái (quê tôi gọi là đũa bếp), cuốn từ từ nhưcuộn trứng chiên. Sau đó lấy ra xếp vào một cái rổ lớn có lót sẵn lá chuối tươi,cứ một lớp bánh thì rưới một lớp hành tăm đã phi sẵn lên trên mặt bánh.
Cách phi hành không có gì đặcbiệt, nhưng phải chú ý làm sao đừng để hành cháy, nếu không bánh sẽ đắng. Bánhphải có mỡ hành thì mới dậy mùi thơm. Nếu không có hành tăm thì có thể sử dụnghành tím, nhưng với người dân Nghệ - Tĩnh, bánh mướt phải có hành tăm mới gọi làbánh mướt.
Đến bây giờ, mỗi lần có dịp vềquê, món đầu tiên mẹ thường "đãi" chị em tôi vẫn là bánh mướt lòng heo. Chuyệnđó đã trở thành một thói quen cố hữu rồi. Quê tôi, thị trấn Nam Đàn là nơi nổitiếng về món bánh này. Nơi đó, có những làng bánh mướt rất nổi tiếng, nhiều giađình còn lấy đó làm nghề gia truyền. Vì bánh mướt được làm từ bột gạo nên chỉ đểđược trong ngày, không mang đi xa được. Có lẽ vì thế mà ngoại trừ người dân Nghệ- Tĩnh ra, có rất ít người biết đến món bánh này. Thấy nhớ nhà, nhớ món bánhmướt nhưng không đâu ở Sài Gòn này tìm được món bánh đặc trưng như thế.
Trời đổ mưa như trút. Tôi vẫnchộn rộn một cảm giác thèm thuồng đến lạ, đâu đó như văng vẳng câu hát dânquê...
Ai về chợ huyện Sa Nam
Nhớ ăn bánh mướt cô nàng đong đưa
Ăn năm cái bánh no vừa
Ăn mười chiếc bánh no cả trưa lẫnchiều
Ăn rồi anh ngỏ lời yêu
Cô nàng cắp thúng mà theo anhvề...
Theo Sơn Trà
Món Ngon Việt Nam
