Một lần theo bạn bè lên các huyện vùng núi cao, tôiđược đãi một món ăn có thể gọi là “độc nhất vô nhị” mà lại rất dân dã, đó chínhlà món Chà Rá.
Cái tên làlạ "Chà Rá" như khêu gợi trí tò mò của khách phương xa. Lạ cũng đúng thôi vì đâylà món ăn đặc sản thơm ngon, hấp dẫn được chế biến bởi bàn tay người dân tộc CơTu, Tà Riềng sống giữa đại ngàn Trường Sơn trên địa bàn các huyện Nam Giang, TâyGiang, Đông Giang của tỉnh Quảng Nam.
 |
Thật ra, ChàRá là món súp đặc mà nguyên liệu chính có thể là cá, thịt khô kết hợp với cácloại dược thảo của núi rừng. Nếu là cá niên - thứ cá có thịt béo, ngọt, thơmđược bắt từ sông thượng nguồn thì sẽ nấu chung với cà tím, lá kiệu, ớt, hạt tiêurừng, nõn cây apuung, măng tươi... Còn Chà Rá được làm bằng các loại thịt rừngkhô như chồn, sóc, heo rừng, mang, nai... thì nấu với lá môn dắc, sau khi thànhphẩm lá môn phải nhuyễn như cà tím mới đạt chuẩn.
Ngoài ra cònphải kể món Chà Rá làm từ thịt ếch khô hay tươi với ruột cây sa nhân, lá kiệu,ớt… Trong số các gia vị chế biến Chà Rá không thể thiếu hạt tiêu rừng vì nó tạomột mùi thơm hăng hắc, khử hết mùi tanh của cá, của thịt ếch… Nếu thiếu tiêurừng sẽ làm món ăn giảm đi khá nhiều cái ngon, cái đặc thù ấn tượng của vị ngonrất rừng này.
Giống nhưcơm lam, xôi ống các hỗn hợp nguyên liệu trên không bỏ vào nồi um hay hấp cáchthủy như thông thường mà được đốt trong ống lồ ô hoặc ống nứa tươi. Đổ hỗn hợpthịt hoặc cá vào ống lồ ô, dùng lá dong hoặc lá chuối rừng đóng nút lại và đốt.Trước khi được nấu trong ống nứa người ta lấy đoạn dây mây có gai tiến hành đâm,khoáy vào ống cho các nguyên liệu nhừ nát, hòa quyện vào nhau. Ống lồ ô bị ngọnlửa đốt cháy làm sém cả phần ngoài để truyền nhiệt vào làm chín bên trong. Khichiếc nút nhét ống bị tống đẩy ra ngoài bởi độ sôi, người ta sẽ tiếp tục dùngcuốn lá mây thọc vào ống liên tục.
Nghe dễ thếnhưng không phải ai cũng làm được, người không chuyên sản phẩm sẽ không nhuyễnnhư ý, thậm chí nếu quên sẽ cháy luôn cùng ống. Khi mở ống ra, một mùi thơm từrau rừng tỏa ngào ngạt khiến người lần đầu thưởng thức không thể bình tĩnh được.Nhanh tay tước vỏ ống, đặt Chà Rá vào đĩa, nhâm nhi từng miếng nhỏ cùng với rượuTà Vạt thì quả là “sơn hào hải vị” .
Mỗi vùngmiền trên đất Quảng lại có những món ăn khác nhau và mang ý nghĩa riêng biệt tạonên bản sắc của từng dân tộc. Nó phản ánh truyền thống và đặc trưng của mỗi cưdân sinh sống ở từng khu vực. Có thể nói, Chà Rá là món ăn khá đặc biệt, thứ đặcsản mà chỉ người dân vùng cao mới chế biến được.
Theo Thanh Ly
Dân Việt
