Người miền Trung có câu “đồ cá tràu” hàm chỉ người thông minh, lanh lợi hay luồnlách, len lỏi. Nói thế là không phải chê mà ngược lại một lần nữa ông cha takhẳng định thêm cá tràu là loại cá khỏe mạnh và lanh lợi.
Vì vậy, không riêng gì gia đình tôi mà hầu hết người dân xứ Quảng đều tâm niệmngoài mục đích bồi bổ sức khỏe, ăn cá tràu đầu năm còn mang ý nghĩa cầu mong sứckhỏe và sự an khang, thịnh vượng suốt cả năm.
Tôi nhớ lúc còn nhỏ, vào những ngày giáp tết thường lẽo đẽo theo cha ra đồng bắtcá tràu. Ngày đó, quê tôi một năm chỉ có hai vụ lúa dài ngày. Ruộng đồng khônghóa chất trừ sâu, con người không nghĩ đến kế châm điện hủy diệt môi sinh nên cáđồng sinh sôi nhiều vô kể.
 |
| Bắt cá tràu - Ảnh: T.L. |
Những ngàycuối đông, giáp tết tại các chân ruộngtrũng, ao cạn, mương hẹp nước chỉ cònsâm sấp cá tràu quẫy soàn soạt. Vậy làmọi người tìm tre làm cần câu, làm đó;tìm mồi rồi rủ nhau đi bắt cá. Riêng chatôi, không cần cần câu hay đó, ông chỉmang theo giỏ đựng cá mình bầu, miệngloe, thứ giỏ mà hầu như nhà nào trongxóm cũng có.
Cha bảo giống cá tràu thịt ngon lại khóbắt nhưng ít nhất phải bắt được dăm bảycon để mẹ mày làm thức ăn ngày tết. Lớnlên một tý tôi mới nhận ra cha mình sinhra vốn là người sát cá tràu.
Từ trên bờ ruộng, cha nhìn tìm những chỗđất trũng, lúa sập thì chắc chắc ở đó cámắc cạn. Nhưng đặc biệt hơn cha còn biếtdưới những vùng trũng ấy, chỗ nào có cátràu, chỗ nào cá trê, chỗ nào cá rô. Ônglội nhanh, rồi chụp mạnh tay vào gốc lúa,trong tích tắc moi lên chú cá tràu tobằng cổ tay tôi.
Thấy cha con xách giỏ cá nặng nặng về,mẹ tôi mừng ra mặt “mùng 3, cúng đưa ôngbà có mấy con cá ni nấu môn hoặc umchuối là sướng rồi”. Nói xong, mẹ nhanhtay rống nước vào thùng để cá được sạch.
Sáng mùng ba tết, sau khi ra chợ mua vàibó rau, lon muối đầu năm mẹ tranh thủ vềlàm thịt cá tràu sạch sẽ, giữ lại bộlòng. Tôi được phân công ra sau vườn nhànhổ môn, gọt vỏ rửa sạch, xong chẻ củ,dọc ra làm tư. Mẹ nấu nước sôi bỏ củ mônvà cá vào nồi. Khi canh chín, nêm mắmmuối, hành ngò, ớt.
Riêng món cá tràu um chuối, mẹ chọn cócon cá to nhất, dùng dao sắc khía đềumột bên mình cá. Uớp nghệ bột, tiêu,hành, ít nước mắm độ mươi phút. Bắc chảomỡ sôi rồi để lửa riu riu, cho cá vào,trở qua trở lại, cho chín đều. Cho chuốiđã thái mỏng, ráo nước vào chảo cá. Khinồi cá um bốc mùi thơm, thịt cá vàng ươmlà được.
Ngày đầu năm mới, một chút cay cay củamón cá tràu um chuối hay hương thơmquyến rũ từ củ môn vườn nhà cùng với bátcơm gạo đầu mùa nóng hổi sẽ giúp bữa ăngia đình quê tôi ý nghĩa hơn. Cho đếngiờ tôi mới nghiệm ra tại sao có câu:“Làm gì thì làm, ở đâu thì ở nhưng tếtphải về quê để được ăn gạo đồng mình, ăncon cá con cua đồng mình”...
Những năm gần đây, cha tôi không cònthói quen ra đồng bắt cá vào ngày giáptết. Có lẽ do cá tràu không còn nhiềunhư trước kia, cũng có thể giờ cha đãgià và cách bắt cá của ông không còn hợpthời nữa. Nhưng năm nào cũng vậy, mẹcũng tìm mua cho được vài con cá tràuvào buổi chợ đầu năm để ăn cầu may chogia đình.
Theo TTO
