Nhìn lại phim Việt năm qua: Xu hướng và lối đi cho phim Việt

Tại sao lại là phim hài? Giống như một triết lý kinh doanh kinh điển: "Chúng ta bán những gì người dùng cần chứ không bán những gì chúng ta có". Khán giả Việt đang ưa chuộng phim hài. Đó là sự thật mà bất cứ nhà sản xuất và đạo diễn nào cũng nhận thấy. Cho nên, khi miếng bánh vẫn còn ngon lành thì không lý do gì người ta lại ngừng ăn nó.

Phim hài có lợi thế khiến nhà sản xuất mạnh dạn đầu tư, lý do là vì nó tốn chi phí ít và khả năng thu hồi vốn cao. Nói gì thì nói, người Việt khi ra rạp vẫn muốn chọn phim hài cho dễ xem, đỡ phải suy nghĩ. Họ đến rạp xem phim là để xem những diễn viên hài yêu thích của mình, đó là lý do vì sao những cây hài như Hoài Linh, Thái Hòa, Trấn Thành hay Lê Khánh vẫn "sòn sòn" đóng phim và những phim của họ đều ăn khách, dù cho có một số phim chất lượng không tốt. 

Nhìn vào danh sách phim Tết 2015, có thể dễ dàng nhận ra xu hướng này, toàn bộ phim Tết là phim hài. Từ Ngày Nảy Ngày Nay đến Siêu Nhân X., Trúng Số, Quý Tử Bất Đắc Dĩ hay Hợp Đồng Bắt Ma, mỗi phim một hương vị khác nhau nhưng đều hướng đến mục đích chính là tạo tiếng cười cho khán giả. Trong số đó, nổi bật nhất chắc phải kể đến Trúng Số, đây chính là câu trả lời của Dustin Nguyễn sau thất bại "Lửa Phật". Nhìn qua trailer, ai cũng nghĩ đây sẽ là một bộ phim hài nhảm, nhưng thực tế phim lại rất giản dị, đậm chất miền Tây và có nhiều ý nghĩa sâu sắc. Cho nên trong năm 2015, chúng ta có quyền hy vọng sẽ có những bộ phim hài có duyên và ý nghĩa, không chỉ đơn thuần là tạo ra những tràng cười vô nghĩa.

Trong năm 2014, có một số bộ phim kinh dị (hoặc mang hơi hướng kinh dị) đạt được thành công nhất định như là Scandal 2, Đoạt Hồn hay Chung Cư… Không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới, phim kinh dị luôn có sức hút nhất định. Nỗi sợ hãi và tò mò là điều thôi thúc khán giả vào rạp. Thực tế, những bộ phim kinh dị Việt trong năm 2014 đã thu hút được đối tượng khán giả đam mê dòng phim này và hơn hết, doanh thu cũng không đến nỗi nào. Đó chính là động lực để nhà sản xuất và đạo diễn làm tiếp những bộ phim mới. 

Bên cạnh doanh thu, nội dung của phim kinh dị cũng là một việc cần bàn tới. Hiện tại, phim kinh dị của Hollywood đang bị người xem kêu ca về chất lượng dở tệ khi chỉ xoay quanh những cảnh hù dọa hay máu me bạo lực vô nghĩa. Phim kinh dị của chúng ta cũng vậy, nhưng bên cạnh đó còn vướng thêm rào cản về kiểm duyệt. Nếu để ý kĩ, hầu hết những hồn ma bóng quế trong phim Việt xuất hiện rất kinh khủng và đáng sợ... nhưng đến cuối phim thì mọi thứ đều do các nhân vật tưởng tượng ra.

Có thể thấy các nhà biên kịch Việt vẫn còn đang loay hoay làm những bộ phim tâm linh với không khí ma mị nhưng khi kết thúc thì vẫn phải rất đời thực và logic. Vậy nên, trong năm 2015, phim kinh dị vẫn sẽ có một chỗ đứng. Nó vẫn có một lối riêng để chiếm lĩnh thị phần khán giả mê phim kinh dị - những người đã quá chán ngán với phim hài nhảm quen thuộc. Phim kinh dị sẽ không nhiều bằng phim hài nhưng chắc chắn sẽ có vài phim ra rạp.

Nhắc lại một chút về những năm trước đây, Thiên Mệnh Anh Hùng (đạo diễn Victor Vũ) - một bộ phim cổ trang hành động được đánh giá khá cao, đầu tư về cảnh quay và kỹ xảo, cùng những pha hành động ấn tượng nhưng kết quả là chỉ hơn huề vốn một chút. Sau đó là thất bại thảm hại của Lửa Phật, được coi là một bom tấn của điện ảnh Việt Nam nhưng kết quả chỉ là một nỗi buồn to lớn cho Dustin Nguyễn. Còn Bụi Đời Chợ Lớn của Charlie Nguyễn thì bi đát hơn khi không được ra rạp vì lý do quá bạo lực.

Trong năm 2014, có hai phim hành động ra rạp là Hiệp Sỹ Mù (đạo diễn Lưu Huỳnh) và Hương Ga (đạo diễn Cường Ngô), đều không thất bại tại phòng vé nhưng cả hai phim đều không phải là những phim hành động tốt. Hương Ga tuy có sự góp mặt của dàn diễn viên đẹp long lanh, cặp đôi Trương Ngọc Ánh và Kim Lý đã tốn rất nhiều giấy mực của báo chí nhưng vẫn không thể che đậy đi những lỗ hổng kịch bản và cách xử lý tình huống khá vụng về trong phim. Hiệp Sỹ Mù thì tràn ngập những cảnh hành động hơi  "lố" và triết lý cuộc sống. Tuy không phải một bộ phim dở nhưng người ta có thể thấy được phần nào sự thỏa hiệp của đạo diễn khó tính họ Lưu. Từ thực tế đó, cho thấy việc làm phim hành động thực sự là một bài toán nan giải cho các nhà làm phim Việt Nam.

Cũng phải nói thêm, mỗi dòng phim có một đặc điểm riêng và phim hành động cũng không phải là ngoại lệ. Trong những đạo diễn của Việt Nam hiện nay thì người làm phim hành động chắc tay nhất có lẽ là đạo diễn Charlie Nguyễn, tuy nhiên từ sau Dòng Máu Anh Hùng và Bụi Đời Chợ Lớn, Charlie Nguyễn cặm cụi làm phim hết từ thể loại hài tình cảm cho đến hài "hơi" nhảm. Hy vọng trong thời gian sắp tới, anh có thể trở lại với sở trường của mình. Năm 2015 vẫn có thể có phim hành động, thần thoại, kỹ xảo hoành tráng nhưng sẽ không nhiều, một hoặc hai phim đã là điều đáng quý. Bởi ở thị trường Việt Nam hiện tại, phim hành động không phải là lựa chọn an toàn. 

Năm 2014 vẫn có những bộ phim nghệ thuật độc lập ấn tượng nhưng về mặt thương mại doanh thu thì hầu như không có gì. Đó chính là lý do mà sẽ có rất ít nhà đầu tư chịu bỏ tiền cho những bộ phim nghệ thuật, và những bộ phim nghệ thuật vẫn sẽ trông chờ vào kinh phí độc lập từ những tổ chức phi lợi nhuận khác.

Có thể dòng phim nghệ thuật không mang lại lợi nhuận nhiều nhưng nó chính là một phần không thể thiếu của một nền điện ảnh, năm nào cũng có những bộ phim nghệ thuật chất lượng. Đại diện cho dòng phim này trong năm 2014 phải kể đến bộ phim đầu tay của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp mang tên Đập Cánh Giữa Không Trung. Phim không chỉ nhận được nhiều giải thưởng của nước ngoài nhưng phần nào nhận được sự ủng hộ của khán giả Việt Nam và ra rạp trong một thời gian khá dài. Bên cạnh đó, bộ phim tài liệu về người chuyển giới - Chuyến Đi Cuối Cùng của Chị Phụng cũng cho thấy rằng khán giả sẵn sàng ra rạp để xem một bộ phim đơn thuần về cảm xúc, không cần đến chiêu trò hay giật gân. Dù chỉ mới có hai cái tên nổi trội trong năm nhưng vẫn có một bộ phận không nhỏ những người đam mê điện ảnh trông chờ những bộ phim nghệ thuật. Sắp tới đây, đạo diễn Lê Văn Kiệt sẽ ra mắt bộ phim Dịu Dàng vào tháng 3 năm nay. Được chuyển thể từ một truyện ngắn "Một Sinh Vật Dịu Dàng" (A Gentle Creature) của đại văn hào người Nga Fyodor Dostoyevsky, phim hứa hẹn sẽ là một điểm sáng trong dòng phim Việt năm nay.

Mỗi một năm trôi qua, phim Việt lại có những tiến bộ, những thay đổi cả về chất lượng và số lượng. Tuy nhiên, ở một thị trường còn dễ dãi, thị hiếu phim còn hời hợt thì sẽ có không ít những bộ phim tệ, chất lượng thấp, đó là điều không thể tránh khỏi. Nhưng nhìn chung, hiện tại và trong thời gian sắp tới, khán giá vẫn sẽ được xem nhiều bộ phim mới, được đầu tư với nhiều thể loại khác nhau để đáp ứng mọi nhu cầu của khán giả. Trong đó, xu hướng chính vẫn là phim hài và phim kinh dị.