NSƯT Kim Tiến: Giọng đọc huyền thoại trong nước mắt số phận

NSƯT Kim Tiến và giọng đọc của bà đã trở thành "huyền thoại sống", đi vào lòng biết bao thế hệ khán, thính giả của Việt Nam.

Nghe giọng đọc của phát thanh viên, NSƯT Kim Tiến, trong đầu người ta sẽ hình dung ra một người dịu dàng, đoan trang nhưng không kém phần cương nghị. Và khi gặp ở ngoài đời, cảm nhận ấy cũng không khác hơn chỉ có điều, người phụ nữ có "giọng nói huyền thoại" ấy sẽ khiến người đối diện đi từ ngỡ ngàng này đến ngỡ ngàng khác. Ngoài tuổi lục tuần nhưng bà quá trẻ trung, minh mẫn so với tuổi của mình.

Sầu muộn từ thanh xuân

NSƯT Kim Tiến hẹn chúng tôi trong căn phòng tầng 5 của một khu chung cư ngoại thành Hà Nội, cách đây vài năm, ông bà quyết định rời phố cổ ồn ào để tìm cho tuổi già những khoảng lặng yên bình. Mở cửa đón khách bằng một nụ cười không thể dễ mến hơn thế, chính nụ cười ấy đã xóa tan những lo lắng của chúng tôi trước khi đến đây. 

NSƯT Kim Tiến vẫn luôn đau đáu với nghề.

Với nhiều người, NSƯT Kim Tiến đã trở thành một "biểu tượng sống" bằng tài danh, sự xinh đẹp nhưng ít ai ngờ rằng, đằng sau vinh quang ấy là những giọt nước mắt của sự cô đơn, bế tắc và cả sự bất lực. Bắt đầu cuộc trò chuyện, chúng tôi nhanh chóng tìm được tiếng nói chung trong những chia sẻ, lúc này khoảng cách thế hệ không còn là rào cản nữa. Nói chuyện với người viết, cô xưng cô - con khiến chúng tôi thêm ấm lòng.

Xuất thân từ một nghệ sỹ múa nhưng niềm đam mê truyền hình dường như là một cái duyên thầm, nó âm thầm chảy trong huyết quản của người con gái tài sắc Kim Tiến. Năm 1970, NSƯT Kim Tiến thi tuyển phát thanh viên (PTV) cho đài Tiếng nói Việt Nam nhưng không đỗ. Rồi năm 1971, bà tiếp tục thi vào Đài truyền hình Trung ương và kết quả lần này vẫn là…trượt. Mãi năm 1975, sau khi về công tác tại đội múa của Đài truyền hình Trung ương thì giấc mơ làm PTV mới trở thành sự thực.

Đang trò chuyện, chốc chốc chúng tôi thấy người đối thoại im lặng. Bà lặng người lau những giọt nước mắt trên đôi mắt đẹp nhưng buồn. Nỗi buồn trong đôi mắt đen thẳm ấy làm cho gương mặt của bà vừa có nét truân chuyên, vừa đa cảm sầu muộn. Đôi mắt ấy dễ ám ảnh người khác dù chỉ một lần gặp, người ta đoán định được bà là người phụ nữ đẹp có số phận không mấy yên ả.

Hôn nhân tan vỡ khi con gái chưa tròn 18 tháng tuổi, đau khổ và bế tắc nhưng bà vẫn quyết định mạnh mẽ bước tiếp để làm chỗ dựa cho con. 20 năm ròng rã, bà vẫn lầm lũi một mình đi về trên con đường quen thuộc từ nhà đến cơ quan. Thương người đàn bà đẹp mà đa đoan, bạn bè và người thân tìm cách mối lái nhưng bà vẫn im lặng. Có lẽ bà đang muốn nép mình khi đã từng "gặp phải cành cong", một lần đứt gánh khiến người cả nghĩ như bà trở nên thận trọng hơn. Nhiều lúc mệt mỏi, cảm thấy cô đơn, muốn có một bờ vai để nương náu, nhưng chợt nghĩ đến quãng đường dài đã vượt qua, bà lại vội vàng quên đi để nghĩ về tương lai.

Có lẽ sau những đau đớn, khổ ải đã trải qua của một kiếp người, ông trời thử thách người đàn bà nhỏ bé này thế là quá đủ. Đã đến lúc, bù đắp cho bà hạnh phúc sau những mất mát, giúp bà cảm nhận được giá trị thặng dư của hạnh phúc sau những nỗ lực không biết mệt mỏi.

"Và con tim đã vui trở lại"

Cho đến một ngày bà đã gặp được người đàn ông thực sự của cuộc đời mình. Ông kém bà 2 tuổi, là một tiến sỹ hóa học, hai người biết nhau qua mai mối của một đồng nghiệp trong cơ quan (ông Đinh Quang Hưng - nguyên Phó TGĐ Đài Truyền hình Việt Nam). Lúc đầu, họ xem nhau là nơi chia sẻ niềm vui nỗi buồn để vượt qua thăng trầm trong cuộc sống. Sau dần, có một sợi dây đồng điệu đã gắn kết họ xích lại gần nhau hơn, rồi nên duyên vợ, chồng. 

Chính sự hiểu biết thông tuệ, cộng với tình cảm chân thành của ông đã khiến cho con tim bà vui trở lại. Ông cũng đã có hai người con, một gái một trai. Khi hai người đến với nhau, con cái hai bên ủng hộ hết mình, vun vén cho bố mẹ từng li từng tí. 

Có một điều khiến chúng tôi khá ngỡ ngàng rồi cảm thấy khâm phục vô cùng, đó chính là tại sao, một gia đình "rổ rá cạp lại" nhưng không bao giờ có chuyện "con anh, con tôi", vì người ta vẫn thường bảo "khác máu tanh lòng". 

Hỏi "bí mật" của bà là gì thì người phụ nữ này cười thật hiền, chia sẻ: "Mình đừng bao giờ nghĩ đó là con chồng hay con mình, cứ xem chúng như nhau, đối xử công bằng và hãy lấy tấm chân tình của mình ra để sống, thì chắc chắn đối phương sẽ hiểu. Đó không phải là bí quyết gì to tát, đó chỉ là điều mình nên làm trong cuộc đời này thôi."

Nhiều người thắc mắc rằng tại sao ở người đàn bà nhỏ bé ấy lại có sức mạnh phi thường đến thế. Một mình chèo chống suốt hơn 20 năm trời mà không hề kêu than nửa lời. Bà không trách đời, trách người, chỉ dám tự trách mình sao lại kém duyên. Đôi khi bà hay tự vấn bản thân mình, tại sao người ta có thể ăn ở với nhau trọn kiếp trong khi vợ chồng bà vừa cùng nhau đi trên đoạn đường đời đã vội chia tay. Mỗi lần như thế, người phụ nữ tội nghiệp này lại dày vò bản thân, nhưng sau dần bà mới hiểu, tất cả đều do duyên số.

Với NSƯT Kim Tiến, ngày hôm nay, mọi chuyện buồn của cuộc hôn nhân tan vỡ, những khổ ải, lận đận đã “bị” bỏ lại phía sau. Một ngày 24 tiếng, không bao giờ người ta thấy NSƯT Kim Tiến hết bận rộn. Lên lớp giảng dạy, vào phòng thu đọc lời dẫn, lịch hẹn đi quay, lướt facebook, đọc báo… 

Lúc có chút thời gian, bà lại nghiền ngẫm sách giáo lý để cảm nhận cuộc sống theo cách của mình. Với bà giờ đây, hạnh phúc giản đơn mỗi ngày là được làm công việc mình yêu thích, có một người chồng hiểu bà như tri kỷ.

Thế hệ MC trẻ đang thực sự có vấn đề

Bà chịu khó đọc, chịu khó học, chịu khó lắng nghe và có ý thức cầu tiến, lao tâm khổ tứ để tìm ra nhiều kỹ năng đọc. Bà thừa nhận rằng, trong cả cuộc đời mình, bà đã dốc lòng phấn đấu cho sự nghiệp. Khi còn là một diễn viên múa hay lúc đã trở thành một PTV thì ý thức vươn lên để phấn đấu đứng trong hàng ngũ top ten là một mục tiêu lớn luôn luôn đặt ra mà bà phải vượt qua. 

Hạnh phúc lớn nhất cho đến thời điểm này mà bà nhận được sau gần 40 năm làm nghề, đó chính là ghi được dấu ấn đậm sâu trong lòng người nghe. "Dù bây giờ tôi đã về hưu, không xuất hiện nhiều trên truyền hình, nên chắc nhiều người không còn nhớ mặt. Nhưng mỗi lần ra ngoài nhiều người nghe giọng tôi là lại nghĩ ngay đến Kim Tiến. Điều đó khiến tôi cảm giác hạnh phúc".

"Điểm yếu nhất mà tôi nhận thấy ở một số BTV, PTV và người dẫn chương trình truyền hình hiện nay là vốn sống yếu, thiếu tinh thần cầu tiến và muốn nhanh nổi tiếng. Họ dẫn khô cứng, bắt chước nhau khiến cho hình ảnh trở nên mờ nhạt trong mắt người nghe/người xem. PTV cũng giống như nghệ thuật, ngoài tài năng thì phải có học hỏi nghiêm túc, phải tìm ra được cái riêng của bản thân mình".

Với NSƯT Kim Tiến thì cách suy nghĩ của thế thệ MC bây giờ quá đơn giản. "Họ nghĩ chỉ cần xinh và chất giọng tốt thì có thể lên hình nhưng xin nói đấy chỉ là nguyên liệu thô thôi. Còn muốn trở thành một MC giỏi thì nhất thiết phải được gọt dũa, được đào tạo bài bản".

Và việc đọc sai ngữ điệu của tiếng Việt chuẩn đang trở thành "bệnh dịch" mà hầu hết MC hiện nay mắc phải. Họ đọc véo von, trầm bổng lên xuống đều đặn theo cách tự tạo mà không cần để ý đến sắc thái, ý nghĩa của câu văn. Điều này không những gây phản cảm cho người nghe và còn tạo thói quen nguy hiểm cho thế hệ sau. 

Tuy nhiên, theo bà lỗi ở đây không xuất phát từ các MC mà bắt nguồn từ các nhà quản lý. Họ coi thường những sai sót, không định hướng rõ ràng cho nghiệp vụ phát thanh, truyền hình khiến cho những sai sót ngày càng trở nên phổ biến như một thói quen. Những đúc kết của NSƯT Kim Tiến càng làm chúng tôi hiểu thêm được sự trăn trở và duyên nghề, duyên nghiệp của bà. Đọng lại tất cả sau những chia sẻ ấy là một khoảng lặng, một khoảng lặng mà ai tiếp xúc với bà cũng không thể quên