Yếu tố tiền tệ, chi tiêu công quá mức và phân bổ vốn thiên lệch ở khu vựcthị trường được các chuyên gia xác định là những nguyên nhân chính dẫn đếnlạm phát trong thời gian vừa qua.
Lạm phát luôn cao mức tăng trưởng
Lạm phát thực sự đang trở thành mối quan tâm hàng đầu của Chính phủ, doanhnghiệp và người dân. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến tháng4/2011, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Việt Nam đã tăng tới 9,64%, đã caohơn mục tiêu kiềm chế ở 7% mà Quốc hội thông qua đầu năm.
Nhận diện về tình hình này, tạibuổi giao lưu trực tuyến mới đây với chủđề: “Lạm phát 2011: Nhận diện và giải pháp”, chuyên gia kinh tế HuỳnhThế Du (thuộc Chương trình Giảngdạy Kinh tế Fulbright) cho rằng, trong thời gian qua, lạm phát của Việt Namluôn cao hơn một cách bất thường so với các nước trong khu vực.
Trongkhi ở cácnước này nhìn chung mức lạm phát luôn thấp hơn mức tăng trưởng GDP (cụ thểlà hầu hết đều dưới 5%) từ năm 2004 đến nay, thì lạm phát ở Việt Nam luôncao hơn tăng trưởng GDP.
Ông Du chỉ ra rằng, nguyênnhân cơ bản của lạm phát ở Việt Nam chínhlà yếu tố tiền tệ. Nói một cách khác nguồn vốn đã không được sử dụng hiệuquả do: đầu tư công quá mức; sự thiên lệch trong việc phân bổ vốn ở khu vựcdoanh nghiệp; và cuối cùng là việc theo đuổi chính sách ổn định tỷ giá đồngtiền trong bối cảnh lạm phát luôn tăng cao làm giảm sức cạnh tranh của cácdoanh nghiệp Việt Nam.
Không thể phủ nhận sự cần thiết của đầu tư công song nhà nước chỉ nên thamgia vào những lĩnh vực đem lại lợi ích lớn cho cả nền kinh tế mà tư nhânkhông có động cơ để làm hoặc làm không có hiệu quả. “Nhưng trên thực tế, nhànước đã tham gia quá nhiều vào các hoạt động kinh tế và nhiều khi còn cạnhtranh và chèn lấn khu vực tư nhân” - ông Du nhận định.
 |
| Lạm phát đang trở thành mối lo ngại của toàn xã hội |
Cũng liên quan đến đầu tư công, chuyên gia kinh tế NguyễnĐình Cung - Phó việntrưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương bổ sung thêm: “Lạmphát của Việt Nam bắtnguồn từ mô hình tăng trưởng và cách thức mà chúng ta sử dụng để đạt đượcmục đích tăng trưởng. Tăng trưởng của chúng ta cho đến nay chủ yếu vẫn dựavào mở rộng đầu tư, nhưng đầu tư nhìn chung lại kém hiệu quả, nhất là đầu tưnhà nước.”
Hiện tượng lựa chọn ngược khi lãi suất cao
Theo nhận định của ông Du, lãi suất cao là kết quả của lạm phát cao và việcthắt chặt tiền tệ của Ngân Hàng Nhà nước. Lãi suất cao, đầu tư sẽ giảm dovậy sẽ giảm áp lực tăng giá trong trước mắt. Tuy nhiên, khi đầu tư giảm sẽdẫn đến tăng trưởng giảm đó là tác động trực tiếp của lãi suất cao.
Ở đây có một vấn đề cần quan tâm là hiện tượng lựa chọn ngược và rủi ro đạođức (tâm lý ỷ lại) khi lãi suất bị đẩy lên cao. Theo ông Du, khi lãi suấtcao, những hoạt động kinh doanh thông thường với suất sinh lợi kém, rủi rovừa phải không thể đi vay được vì suất sinh lợi không bù đắp được chi phílãi vay. Chỉ những khoản đi vay có rủi ro cao kèm với suất sinh lợi cao mớicó thể vay được. Hiện tượng này gọi là lựa chọn ngược.
Hơn thế, đối với những người đi vay, do lãi suất cao, để có thể bù đắp đượcchi phí lãi vay nên người ta có xu hướng đầu tư vào các hoạt động kinh doanhrủi ro cao hơn để mong có được một suất sinh lợi tương ứng.
Nếu vòng xoáy trên cứ tiếp tục thì cuối cùng hầu hết các khoản vay đều lànhững khoản vay có rủi ro hay không trả được nợ cao. Hậu quả là nợ xấu ngânhàng cao và đến một lúc nào đó các ngân hàng có thể mất thanh khoản kéo theotoàn hệ thống sụp đổ do hiệu ứng dây chuyền.
Do vậy, song song với việc cải thiện môi trường kinh doanh thì việc duy trìmức tăng giá hay lạm phát thấp là vấn đề cốt lõi đối với một nền kinh tế vàlà một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của chính phủ.
Theo ông Nguyễn Đình Cung, trong năm nay, nếu Chính phủ kiên trì thắt chặttài khóa và tiền tệ thì nguyên nhân cầu kéo (do mở rộng chính sách tài khóavà tiền tệ) lạm phát sẽ dần được loại trừ.
Tuy vậy, nếu không khởi động trên thực tế quá trình tái cơ cấu kinh tế,chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa chủ yếu vào nâng cao năng suất, hiệu quảvà năng lực cạnh tranh của nền kinh tế thì nguyên nhân sâu xa của lạm phátvẫn còn nguyên, và nguy cơ lạm phát do cầu kéo sẽ quay trở lại.
TheoLH
Dân trí
