Ngoài quyền sử dụng ghi trên giấy đỏ, Nhà nước đã trao hầu hết các quyềnđịnh đoạt tài sản cho người sử dụng đất như quyền chuyển nhượng, tặng cho,thừa kế, cho thuê, thế chấp, góp vốn. Như vậy, có đến 80% nội dung đã là sởhữu tư nhân rồi.
Cương lĩnh 2011 của Đảng đã không còn xác định “công hữu về tư liệu sảnxuất chủ yếu” như Cương lĩnh 1991. Nhiều ý kiến cho rằng như vậy là đã“mở” ra cho việc sửa Hiến pháp và Luật Đất đai theo hướng cho sở hữu tưnhân về đất đai. Với mong muốn góp thêm những thông tin đa chiều về vấnđề lớn này, chúng tôi khởi đăng loạt bài nêu quan điểm riêng củamột số chuyên gia xung quanh chế độ sở hữu đất đai ở Việt Nam.
“Sở hữu toàn dân về đất đai có phải có nghĩa là bất kỳ một m2 đất nào trênlãnh thổ Việt Nam cũng là của chung, của hơn 80 triệu người dân Việt Nam?” -luật gia Vũ Xuân Tiến đặt câu hỏi. Thực tế cho thấy hàng triệu thửa đất trêncả nước về danh nghĩa thuộc sở hữu toàn dân. Song hơn 80 triệu dân trongnước không thể thực hiện được một cách tập thể các quyền của chủ sở hữu, họkhông thể cùng định đoạt và cùng hưởng lợi.
Khi thất thoátkhó quy trách nhiệm
“Quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước là đại diện chủ sở hữu làkhông chuẩn về mặt khái niệm. Vì không rõ toàn dân là ai, những ai có quyềnnhân danh Nhà nước để nắm quyền sở hữu đó. Do vậy, trong thực tế, quyền sởhữu này trở nên mù mờ và rất dễ bị lạm dụng” - chuyên gia kinh tế Phạm ChiLan chỉ rõ.
Theo đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc, sở hữu về đất đai là vấn đề rất hệtrọng. “Trong khi đó, cụm từ “đất đai thuộc sở hữu toàn dân” theo tôi là hếtsức mơ hồ! Ở Quốc hội khóa XI, khi thảo luận về dự thảo Luật Đất đai năm2003, tôi đã phát biểu thế này: “Quyền sở hữu toàn dân là một thứ hư quyền,là chẳng phải của ai cả. Trong khi đó, về lý thuyết, người dân chỉ có quyềnsử dụng đất. Đó là một thứ quyền rất mỏng manh” - ông Quốc nói.
 |
| Ngoài quyền sử dụng ghi trên giấy đỏ, người dân rất có nhiều quyền định đoạt nhà đất của mình. Trong ảnh: Làm thủ tục nhà đất tại xã Bình Chánh, huyện Bình Chánh (Ảnh: HTD) |
Ông Đào Trung Chính, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý Đất đai (BộTN&MT), cũng cho rằng quy định đất đai là sở hữu của toàn dân nhưng Nhà nướclại là đại diện chủ sở hữu nên khi xảy ra thất thoát hoặc có vấn đề gì thìviệc xác định trách nhiệm không được rạch ròi, thường là quy trách nhiệm tậpthể. “Như vậy thì không quy trách nhiệm được cho cá nhân.
Trách nhiệm của người đại diện của chủ sở hữu như thế nào? Người này là ai?Phải cụ thể chức danh, vị trí chứ không phải là một ủy ban chung chung. Cuốicùng thì chả ai chịu trách nhiệm cả” - ông Chính nêu bất cập.
Tạo ra nhữngkhái niệm “giả vờ”
Theo GS-TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, ở nước ta, chế độ sởhữu toàn dân về đất đai hiện nay đã không còn nguyên nghĩa là chế độ cônghữu về đất đai. Tức là về bản chất, sở hữu toàn dân về đất đai không cònnữa. Ngoài quyền sử dụng ghi trên giấy đỏ, Nhà nước đã trao hầu hết cácquyền định đoạt tài sản cho người sử dụng đất như quyền chuyển nhượng, tặngcho, thừa kế, cho thuê, thế chấp, góp vốn.
“Như vậy, có đến 80% nội dung đã là sở hữu tư nhân rồi. Thực tế, quyền địnhđoạt của người dân đối với đất đai ở ta hiện nay không khác mấy so với quyềnsở hữu tư nhân về đất đai ở các nước tư bản. Nhà nước chỉ còn giữ lại quyềnquy hoạch sử dụng đất và quyền cưỡng chế thực hiện quy hoạch sử dụng đất nhưthu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, cho chuyển mục đích sử dụng đất, giahạn sử dụng đất” - ông Võ phân tích.
|
Ông Võ cũng chỉ rõ sự không thống nhất về lý luận và thực tiễn đã tạo nênnhững khái niệm “giả vờ” như quyền sử dụng đất là tài sản của người sử dụngđất, thị trường quyền sử dụng đất, giá trị quyền sử dụng đất… “Sự không rõràng về khái niệm dẫn tới khả năng thực thi sai pháp luật” - ông Võ nói.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng phân tích, khi còn danh nghĩa sở hữutoàn dân thì trên mỗi mảnh đất có hai ông chủ: Một ông chủ Nhà nước có quyềnsở hữu về nguyên tắc nhưng rất chung chung. Một ông chủ thực sự là người dânhay tổ chức nhưng chỉ có quyền sử dụng đất, tuy nhiên quyền này trên thực tếlại rộng gần bằng quyền sở hữu.
Trong lòng ngườidân nghĩ khác
Thực tế cho thấy ở nhiều vùng, người dân định cư lâu đời, họ coi đất đai củagia đình là do tổ tiên, ông cha khai phá và sở hữu hàng trăm năm trước đểlại cho họ. “Do vậy, dù có quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân thì tronglòng người nông dân họ cũng không nghĩ như vậy. Mặt khác trên thực tế, ngaycả với danh nghĩa Nhà nước thay mặt toàn dân sở hữu đất đai thì sau khi Nhànước đã giao đất, cho thuê đất, Nhà nước cũng không còn giữ quyền định đoạthoàn toàn đối với phần đất đó nữa” - bà Lan nói.
“Về mặt pháp lý, hiện người dân chỉ có quyền sử dụng đất thôi. Chúng takhông nói mua bán đất đai, mà nói rằng chuyển nhượng quyền sử dụng đất.Nhưng bản chất là việc mua bán đất đai. Đó là một cách nói tránh, làm chovấn đề hóa ra phức tạp” - ông Nguyễn Đình Lộc, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp,thẳng thắn. (Còn tiếp)
Theo HoàngVân
Phápluật TPHCM
