Cần có cơ chế giám sát xemdoanh nghiệp có thực sự lỗ như họ đã công bố không. Ngay đầu tháng 3, thịtrường trong nước đã phải chứng kiến mức điều chỉnh tăng gây sốc của rấtnhiều mặt hàng thiết yếu như giá gas, giá sữa và cả giá than.

 

Thế nhưng mới đây, cácdoanh nghiệp (DN) xăng dầu tiếp tục đề xuất tăng giá xăng với mức từ 800đến 1.000 đồng/lít. “Xăng dầu là ngành có tác động lớn tới nền kinh tế,cuộc sống của người dân. Vì vậy, mỗi lần đứng trước quyết định tăng giáxăng thì cơ quan quản lý cần phải có những bước đi thận trọng và cânnhắc thật kỹ. Không thể chỉ nghe DN báo lỗ rồi cho tăng giá liền” - TSNgô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học thị trườnggiá cả, Bộ Tài chính, lưu ý.

Hậu quả khôn lường

- Nếu đề xuất tăng giá của DN được duyệtthì ảnh hưởng như thế nào đối với tâm lý người dân cũng như nền kinh tế,thưa ông?

Tăng giá xăng lúc này là đổ dầu vào lửa!
TS Ngô Trí Long

 TS Ngô Trí Long:Nhà nước có hai công cụ để điều hành giá xăng. Đó chính là chínhsách thuế và giá. Nếu thuế đã dùng đến “kịch kim” rồi thì chúng ta phảidùng giá thôi. Tuy nhiên, lại phải xét phương án dùng giá ở thời điểmnào? Nếu ở thời điểm giá các mặt hàng đang bình ổn thì được. Còn thực tếhiện nay, giá các mặt hàng thiết yếu đang có xu hướng biến động mạnh.Nếu chúng ta cho phép giá xăng dầu tăng thời điểm này thì chẳng khác nàođổ thêm dầu vào lửa, gây hậu quả khôn lường.

- Nhưng đã có ý kiếncho rằng chỉ số giá tiêu dùng tháng 2 thấp nên tăng giá xăng khá thuậnlợi…

TS Ngô Trí Long:So với các nước trên thế giới, lạm phát ở Việt Nam luôn đứng ở mức cao.Vừa qua, chỉ số giá tiêu dùng tháng 2 tăng 1,37%. Nhiều người cho rằngđây là con số thấp và có thể tận dụng thời điểm này để cho tăng giáxăng. Nhưng theo tôi, đó vẫn là cao. Bởi lẽ năm nay mục tiêu kiềm chếlạm phát của nước ta là dưới một con số. Vì vậy, tôi luôn muốn nhấn mạnhrằng tăng giá hay không thì rất cần cơ quan quản lý nhà nước xem xétthật kỹ.

-Nhưng nếu DN lỗ thực sự?

TS Ngô Trí Long:Tôi không nói là DN không được tăng giá, bởi hiện Nhà máy lọcdầu Dung Quất mới chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu tiêu dùng trongnước. Số còn lại đều phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Giá xăng dầu trongnước bị phụ thuộc bởi giá xăng dầu thế giới. Thêm nữa, đã liên quan đếnkinh doanh thì DN phải gắn liền với lợi nhuận. Tuy nhiên, điều người dânđang quan tâm đó là DN có lỗ thực sự hay không, hay đó mới chỉ là thôngtin một chiều? Nếu chúng ta không kiểm chứng, giám sát thì có thể sẽ đưađến những ảnh hưởng rất lớn cho nền kinh tế.

Theo kết quả kiểm tra của Bộ Tài chính công bố sáng 19-12-2011, các DN xăng dầu đầu mối đã trích thù lao đại lý quá cao, vượt mức tổng chi phí cho phép, gây giảm lãi hoặc tăng lỗ.

Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng chỉ ra các dự án đầu tư ra ngoài của DN. Điển hình như trong năm 2010, Petrolimex đầu tư mua tàu Vân Phong 1 với nguồn vốn vay là chủ yếu. Tính đến ngày 30-6-2011, Petrolimex đầu tư vào DN khác với tổng giá trị trên 3.792 tỉ đồng (chiếm 35,7% vốn chủ sở hữu). Tổ kiểm tra đã kiến nghị Petrolimex chủ động có phương án thoái vốn đối với hoạt động đầu tư ngoài ngành.

Bản kết luận của Bộ Tài chính cũng chỉ rõ: Mặc dù năng lực tài chính còn hạn chế và DN vẫn thiếu vốn kinh doanh xăng dầu nhưng bốn DN được kiểm tra đều có số vốn đầu tư ra ngoài DN tương đối lớn (trong đó có các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bất động sản.

TS tổng hợp

Điều tôi nói đã từng thấyrõ trong quá khứ: DN luôn than lỗ và đề nghị tăng giá nhưng đến khi lênsàn chứng khoán thì họ lại báo lãi. Như vậy, DN tiền hậu bất nhất. Lúcnày cơ quan chức năng có trách nhiệm rất quan trọng, họ phải đủ năng lựcchuyên môn kiểm tra, giám sát DN. Đứng trước áp lực một bên là DN, mộtbên là người tiêu dùng và một bên là ngân sách Nhà nước thì chúng taphải chọn con đường nào? Muốn chọn con đường hiệu quả nhất thì Nhà nướcphải kiểm tra thực sự, nắm bắt được diễn biến, giá cơ sở của các DN.

Quản lý giá: Đừng chỉ ngồi bàn giấy!

- Vậy theo ông, làm sao để DN không “quamặt”?

TS Ngô Trí Long:Phần lớn các cán bộ trong cơ quan quản lý ngành xăng dầu lạichưa kinh qua hoạt động kinh doanh xăng dầu. Trong khi đó, ở nhiều nước,họ đòi hỏi cán bộ quản lý phải là những người đã từng tham gia lĩnh vựcnày, bởi chỉ có từng kinh doanh thì khi đó họ mới có kinh nghiệm, amhiểu lĩnh vực đó cũng như am hiểu “cái bụng” của các DN. Có một thực tếlà nhiều cán bộ quản lý chủ yếu làm việc ở văn phòng nên DN rất dễ “quamặt”.

Nắm bắt xu hướng giá cũnglà điều rất quan trọng đối với cán bộ quản lý. Nếu giá thế giới có xuhướng tăng thì rõ ràng Nhà nước không thể kìm mãi giá được mà phải để DNtăng giá. Mức tăng cũng cần có lộ trình, có thời điểm, không thể độtngột cho tăng 2.000 đến 3.000 đồng/lít.

Tuy nhiên, theo tôi đượcbiết trong mấy ngày qua, giá xăng dầu thế giới có xu hướng giảm. Vậy tạisao đòi tăng? Tóm lại, những người quản lý giá cần phải có kiến thức,nắm bắt xu hướng giá trung hoặc ngắn hạn, từ xu hướng giá này sẽ cónhững quyết sách đúng lúc cho thị trường.

- Nhiều nước trên thế giới, nền kinh tếcủa họ chủ yếu phụ thuộc vào các kênh đầu tư tài chính nên việc giá xăngtăng không hề ảnh hưởng. DN của ta lại luôn so sánh giá xăng trong nướcvới các nước khác?

Tăng giá xăng lúc này là đổ dầu vào lửa!

Tăng giá xăng sẽ tác động lên mọi mặt của đời sống kinh tế. Ảnh: HTD

TS Ngô Trí Long:Ở Campuchia, giá xăng có tăng đến mấy cũng không ảnh hưởng đếnchỉ số lạm phát. Còn ở ta, giá xăng tác động lên mọi mặt của đời sốngkinh tế. Đây cũng chính là lý do khiến Nhà nước luôn muốn giữ bình ổn.Nhưng nói đi phải nói lại, chỉ bình ổn trong điều kiện ngân sách và nềnkinh tế có khả năng chịu đựng được.

Tôi biết nhiều DN nói vềNghị định 84 và họ muốn được quyền định giá. Tuy nhiên, trong bối cảnhthị trường xăng dầu hiện nay của chúng ta, khi mà Petrolimex còn chiếmđến 60% thị phần thì không thể để DN quyết định giá được.

-Xin cảm ơn ông.

Ông VƯƠNG THÁI DŨNG, Phó Tổng Giám đốc, Tập đoànXăng dầu Việt Nam (Petrolimex):

Hiện giá cơ sở vẫn cao hơn giá bán hiện hành đối với xăng là hơn 2.000 đồng/lít. Trong đó, quỹ bình ổn được trích 1.400 đồng/lít. Nghị định 84 nói rất rõ, Nhà nước có thể sử dụng các công cụ tài chính để điều chỉnh ví dụ như quỹ bình ổn và thuế. Giờ công cụ thuế được áp dụng, tuy nhiên cũng phải nói cho rõ là Nhà nước đang bù cho người tiêu dùng chứ không phải DN. Giảm thuế chỉ bớt áp lực cho DN chứ DN vẫn lỗ. Việc quản lý giá xăng dầu dù như thế nào nhưng cũng phải đảm bảo quyền lợi của Nhà nước, người tiêu dùng và quyền lợi của DN. DN phải có lợi nhuận, có lãi mới tồn tại được.

Một vị đại diện Saigon Petro:

Tới đây chúng tôi sẽ phải đề nghị tăng giá vì mức lỗ kéo dài và không thể tiếp tục gánh lỗ. Hàng tồn kho lỗ quá nặng do áp dụng thuế cũ, trong khi quỹ bình ổn đã hết. Để giảm lạm phát thì chúng ta đã dùng quỹ bình ổn nhưng hiện tại đã hết quỹ bình ổn thì phải cho DN tăng giá.

Theo Phapluattp