Thông tin mới nhất được ngân hàng Nhà nước (NHNN) đăng tải trên website chiềungày 11.1.2011 là tín dụng đối với nền kinh tế đến cuối tháng 12.2010 tăng29,81% so với cuối năm 2009, tổng phương tiện thanh toán tăng 25,3%.
Con số này cao hơn hẳn mức tăng trưởng tín dụng và mức tăng tổng phương tiệnthanh toán được thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu nêu ra tại cuộc họp về lãi suấtcủa uỷ ban Kinh tế Quốc hội ngày 25.12.2010 lần lượt là 27,65% và 23%.
Đành rằngvào ngày 25.12 số liệu của thống đốc có thể chỉ là ước tính vì khi đó còn mộttuần mới hết năm. Nhưng trong một tuần đó, tốc độ tăng trưởng tín dụng và tổngphương tiện thanh toán không thể tăng tới hơn 2%. Như vậy, con số tăng trưởngtín dụng thực của cả năm ngoái cao hơn gần 5% so với chỉ tiêu đề ra.
Giải quyết thanh khoản ngắn hạn
Tuy nhiên câu chuyện tiền tệ của năm 2010 không chỉ nằm ở chỗ tăng trưởng tíndụng cao, mà là mặt bằng lãi suất rất cao bất chấp tăng trưởng tín dụng. Rõ ràngluồng vốn đã bị khúc mắc ở đâu đó và cho đến giờ sự khúc mắc ấy vẫn chưa đượcgiải toả.
Bằng chứng là càng gần tết Nguyên đán, lãi suất tiết kiệm các kỳ hạnngắn 1 - 2 - 3 tuần của ngân hàng càng cao. Khi lãi suất huy động bị chặn ở mứctrần 14%, thì các tổ chức tín dụng đang kéo đường cong lãi suất thành đườngthẳng khi mà lãi suất kỳ hạn tiền gửi ngắn ngang với kỳ hạn dài.
Đấy là tìnhhình cung cầu vốn trên thị trường một, nơi huy động vốn từ dân cư và tổ chứckinh tế. Trên thị trường hai - liên ngân hàng - lãi suất qua đêm ngày 7.1.2011,theo thông báo của trang web NHNN, lại “nhảy” lên 11,4%/năm, kỳ hạn một tuần13,32%/năm.
 |
| Nhu cầu vốn cuối năm có tính chu kỳ, các ngân hàng đều đã tính trước yếu tố này và đều đã tăng cường huy động vốn từ nhiều tháng trước (Ảnh: Lê Quang Nhật) |
Quan trọng hơn NHNN đầu tuần này vừa nâng lãi suất mua giấy tờ cógiá trên thị trường mở lên 10,5%/năm cho kỳ hạn 7 ngày, nghĩa là các ngân hàngchấp nhận vay tiền đồng của NHNN với lãi suất đó. Đây là lần tăng lãi suất thịtrường mở thứ ba chỉ trong vòng hơn một tháng qua. Cuối tháng 11.2010 lãi suấtmua giấy tờ có giá trên thị trường mở kỳ hạn 7 ngày chỉ có 8,75%. Hai tuần sauđó nó được nâng lên 10%/năm và mức lãi suất hiện tại là mức cao nhất trong vòng12 tháng qua.
Lãi suất cao nói lên điều gì? Nhu cầu vốn cuối năm có tính chu kỳ, các ngân hàngđều đã tính trước yếu tố này và đều đã tăng cường huy động vốn từ nhiều thángtrước. Vấn đề ở đây chính là thanh khoản. Vậy thanh khoản đang chịu tác độngtrực tiếp của yếu tố nào?
Cuộc khảo sát của chúng tôi đối với cả những ngân hàngnhỏ và lớn cho thấy: các tổ chức tín dụng đang “thấm đòn” thông tư 13 và 19,theo đó họ chỉ được cho vay tối đa 80% số vốn huy động, 20% vốn huy động đượcphải nằm im một chỗ. Từ đây chi phí huy động vốn của ngân hàng tất yếu tăng lênvà lãi suất đầu ra phải tăng là hệ quả tất yếu.
Để chống lạm phát đã tăng cao trở lại từ tháng 9.2010, lẽ ra NHNN phải tăng lãisuất thị trường mở ngay từ đầu quý 4, đồng thời nâng kỳ hạn đưa tiền ra lên 6hoặc 8 tuần theo kiến nghị của các ngân hàng.
Gỡ nút thắt lãi suất
Việc tăng lãi suất thị trường mở là chậm trễ và nửa vời vì một khi lãi suất tăngkhông đi cùng với kéo dài kỳ hạn đưa tiền ra, thanh khoản của một số ngân hàngvẫn chỉ được giải quyết trong ngắn hạn.
|
Ngoài ra, tại sao NHNN không sử dụng nguồn vốn dự trữ bắt buộc mà các tổ chứctín dụng gửi ở NHNN? Đến nay, theo những tính toán khác nhau, tổng vốn huy độngcủa ngân hàng khoảng 2 triệu tỉ đồng và với mức dự trữ bắt buộc 3% trên tổng vốnhuy động, các ngân hàng đang gửi ở NHNN khoảng 60.000 tỉ đồng.
Trên thực tế, sốtiền dự trữ bắt buộc gần đây giảm mạnh. Nguyên do là mức dự trữ bắt buộc chỉ có1% tổng vốn huy động đối với nguồn vốn tiết kiệm từ 12 tháng trở lên. Để tránhphải dự trữ bắt buộc cao, các ngân hàng đã lách bằng cách đề nghị khách hàng gửitiền kỳ hạn 24 - 36 tháng, nhưng có thể lãnh gốc và lãi chỉ sau một tháng haynhiều tháng tuỳ nhu cầu người gửi.
Với việc tăng lãi suất thị trường mở, mặt bằng lãi suất sẽ không thể giảm vàthanh khoản cũng chưa thể giải quyết đến nơi đến chốn. Nút thắt lãi suất phảiđược cởi bằng một động thái dứt khoát và quyết liệt, có tính căn bản hơn.
Đó làtạm hoãn chưa thực hiện điều 18 của thông tư 13, cho phép các ngân hàng có thểcho vay hết nguồn vốn huy động sau khi đã thực hiện dự trữ bắt buộc, thực hiệnnguyên tắc dự phòng thanh khoản.
Đồng thời để tăng nguồn can thiệp một khi cầnthiết từ dự trữ bắt buộc, mức dự trữ bắt buộc có thể nâng gấp đôi từ 3% lên 6%đối với các khoản huy động dưới 12 tháng và từ 1% lên 2% thậm chí 3% đối với cáckhoản huy động từ 12 tháng trở lên. Như vậy, mặt bằng lãi suất giảm mà có thểkhông tác động tiêu cực tới việc kiềm chế lạm phát.
Theo Hải Lý
SGTT
