Cấm tiết lộ giới tính thai nhi: Có còn là chuyện… hoang đường?

Cấm trên giấy

Nghị định số 104/2003/NĐ-CP (ngày 16-9-2004) quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh Dân số nghiêm cấm các hành vi: Thông báo cho sản phụ biết giới tính thai nhi qua bắt mạch, siêu âm; loại bỏ thai nhi vì giới tính… Trên thực tế, quy định này đã bị “bỏ quên” hoặc phớt lờ vì lý do lợi nhuận. Vì tiền, hầu hết các bác sĩ sản khoa, đặc biệt là tại các bệnh viện, phòng khám tư nhân đều sẵn sàng tiết lộ giới tính thai nhi.

Ngày 5-10, tại phòng khám tư nhân số… đường Giải Phóng, chị L. có thai 14 tuần tuổi được vị nữ bác sĩ tiết lộ: Đái ngồi rồi. Đúng là ruộng sâu trâu nái…”. Ngày 9-10, tại một phòng khám cách đó không xa, trong phòng siêu âm trên tầng 2, tiếng nữ bác sĩ vọng ra: “Mới có thai 2 tháng, làm sao biết được trai hay gái, 1 tháng nữa nhé”. Vẫn tại phòng này, sau đó ít lâu: “Con trai, sướng nhé…!”.

Tình trạng tiết lộ giới tính thai nhi không chỉ ở các bệnh viện hay phòng khám tư, ngay tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Phụ sản Hà Nội, các thai phụ cũng không khó để biết đứa con trong bụng mình là trai hay gái khi mang thai từ 14 tuần trở lên. Tiến sĩ Trần Quốc Việt (Phó Giám đốc bệnh viện Phụ sản Trung ương) cũng thừa nhận, không thể chắc chắn quy định này không bị vi phạm. Điều này cũng dễ hiểu, không có bất cứ bút tích nào chứng minh bác sĩ đã tiết lộ điều “bí mật” cho sản phụ.

Để lách quy định cấm, một mặt các bác sĩ nói không thể tiết lộ giới tính thai nhi vì “phạm luật” sẽ “bị phạt” nhưng họ lại sẵn sàng reo nhỏ: “Giống mẹ rồi”; “Giống bố nhé”; “Chuẩn bị váy cho con đi”; “Thằng bé này hiếu động ghê, chân tay vung tít”…

Theo điều tra của một số bệnh viện tại Hà Nội, hầu hết các bà mẹ muốn biết thai nhi là trai hay gái chỉ vì tò mò. Chỉ có khoảng 10% muốn biết giới tính của thai nhi vì mục đích sinh con theo ý muốn. Trên thực tế, rất khó để biết chính xác người mẹ muốn biết giới tính của thai nhi để làm gì. Rất có thể, sau khi biết giới tính của con, nếu không như ý, người mẹ sẽ sang phòng khám khác để loại bỏ thai nhi vì trước đó đã “cam kết”: Em hỏi chỉ để biết, trai hay gái em đều vui (?!).

Chưa có cơ sở nào bị phạt

Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua việc mất cân bằng giới tính đang ngày càng nghiêm trọng. Năm 2008, cứ 100 bé gái thì có tới 112 bé trai, tức là vượt qua mức độ bình thường 4 điểm (bình thường là 103 – 107 bé trai thì có 100 bé gái). Chúng ta đang ở mức tương đương với Trung Quốc khi nước này rơi vào mất cân bằng giới tính khi sinh năm 1989.

Với tâm lý “trọng nam khinh nữ” ở nông thôn (thậm chí cả thành thị), mỗi gia đình đều cố sinh được một cậu con trai để nối dõi tông đường mới yên tâm. Nhiều người phụ nữ đã buộc phải ra khỏi nhà hoặc lấy vợ bé cho chồng vì đẻ “toàn vịt giời”. Chính vì thế, biện pháp đi siêu âm để chọn con trai là khá hữu hiệu.

Tại Hàn Qốc, việc tiết lộ giới tính bị xử lý rất nghiêm, mức phạt có thể lên tới 100.000 đô la. Ở Trung Quốc, các cơ sở vi phạm sẽ bị tước giấy phép hành nghề, thậm chí bỏ tù. Tại Việt Nam, theo quy định thì những nơi vi phạm Nghị định 104 có thể bị tước giấy phép hành nghề và bị phạt tiền nhưng cho đến thời điểm hiện tại vẫn chưa thấy ngành y tế công bố bệnh viện, phòng khám nào bị xử phạt.

Bài toán không khó giải

Ông Dương Quốc Trọng trao đổi, Pháp lệnh Dân số, Nghị định 104 đã nêu rõ những hành vi nghiêm cấm trong việc lựa chọn giới tính gồm: Tuyên truyền phổ biến sách báo, ấn phẩm lựa chọn giới tính thai nhi, áp dụng công nghệ để có con trai, chọn ngày phóng noãn, chế độ ăn, lọc rửa tinh trùng… Tuy nhiên việc xử lý là rất khó, đặc biệt là việc các cơ sở y tế cho biết giới tính thai nhi.

Nhằm xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm Nghị định 104, dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về dân số, do Tổng cục Dân số (Bộ Y tế) đang được đưa ra lấy ý kiến trước khi hoàn tất để trình Chính phủ. Theo dự thảo, các cơ sở y tế tiết lộ giới tính thai nhi có thể bị tước giấy phép và chứng chỉ hành nghề từ 6 tháng đến một năm; người dụ dỗ, lôi kéo người mang thai loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính sẽ bị phạt tới 2 triệu đồng; phạt 15 – 20 triệu đồng đối với cơ sở phá thai khi đã biết rõ người mang bầu muốn loại bỏ thai nhi vì lý do giới tính. Ngoài ra, nếu cung cấp hóa chất, thuốc hoặc các biện pháp khác để loại bỏ thai nhi với lý do này sẽ bị phạt từ 10 – 15 triệu đồng việc tư vấn để sinh con theo ý muốn cũng có thể bị phạt 2 triệu đồng.

Ông Nguyễn Việt Cường (Chánh thanh tra Sở Y tế Hà Nội) cho biết “Sở sẽ tiến hành kiểm tra thường xuyên và đột xuất việc thực hiện quy định không được phép công bố giới tính thai nhi tại các khoa sản của các bệnh viện trên địa bàn và các phòng khám do Sở cấp phép. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, Thanh tra Sở sẽ làm quyết liệt, nếu phát hiện vi phạm, sẽ xử lý nghiêm”. Và quyết tâm của ngành y tế Thủ đô là chưa đủ vì “nạn” tiết lộ giới tính thai nhi vẫn rất phổ biến.

Nhiều cán bộ lâu năm trong ngành y tế cho rằng, kể cả khi Nghị định Xử phạt vi phạm hành chính về dân số (mới) được ban hành thì cũng khó hạn chế được việc các bệnh viện, phòng khám tiết lộ giới tính thai nhi. Nguyên nhân vẫn “rất cũ”: Không có bằng chứng! Bà Tô Thị Kim Hoa, Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh than rằng: “Đã có công văn nghiêm cấm việc xác định giới tính thai nhi, đặc biệt là không siêu âm để xác định giới tính và loại bỏ thai nhi. Tuy nhiên, việc phát hiện là rất khó vì nhân viên chỉ thông báo bằng miệng về giới tính của thai nhi còn phiếu siêu âm không có dòng nào ghi xác định giới tính cả. Vì thế, việc xử phạt gần như không tưởng vì không có bằng chứng”.

Sẽ không có chuyện “không tưởng”, nếu xử lý theo đúng quy định. Bài toán không khó giải, chỉ cần một máy ghi âm và một sản phụ, ít cũng có chục cơ sở bị “sờ gáy” mỗi ngày. Khi đã bị “động” thì không có bác sĩ nào tham vài trăm nghìn để bị xử phạt vài triệu đồng.

Theo M.Tuấn