“Chảy máu” cổ vật

Chủ nhật, 16/05/2010 06:05
icon

Theo tìm hiểu của chúng tôi, một xâu chuỗi cổ Óc Eo (dài khoảng 3 tấc) có giá chợ trời từ 30 chỉ vàng 24 K trở lên. Các “đại gia” ở An Giang và nhiều nơi khác rất mê sưu tầm loại chuỗi này. Ngoài ra, họ còn có cả những bộ sưu tập nồi, ơ, cà ràng, bình gốm... Óc Eo và sẵn sàng bán nếu được giá cao.

Do nhiều bất cập trong quản lý,cổ vật Óc Eo được săn tìm, mua bán ở chợ trời một cách công khai; một sốloại bị làm giả hoặc biến cải

Trong rất nhiều loại cổ vật thì cổ vật Óc Eođược săn lùng ráo riết nhất vì có giá trị nghệ thuật lẫn vật chất cao.


Lật tung đồng ruộng, kênh rạch


Cổ vật Óc Eo đã được biết đến từ rất lâu. Vào thế kỷ XIX, người dân vùngĐồng Tháp Mười thường nhặt được các vật lạ sau mỗi mùa nước nổi, có loạibằng vàng, bạc. Song, họ chỉ nghĩ đơn giản đó là của... trời cho. Khi thựcdân Pháp kiểm soát Nam Bộ, việc nhặt được vật lạ bằng vàng, bạc ở Đồng ThápMười vẫn được ghi nhận nhưng các nhà khảo cổ chưa quan tâm.
“Chảy máu” cổ vật

Du khách tham quan Khu Di tích Óc Eo - Gò Cây Thị - Ba Thê ở An Giang


Đến khoảng những năm 30 của thế kỷ trước, khi báo chí thông tin về việcngười dân vùng Óc Eo - Ba Thê, thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn - An Giangnhặt được rất nhiều vàng, lập tức hàng ngàn người từ khắp nơi đổ về đây đàoxới, săn tìm. Vùng Óc Eo - Ba Thê trở nên lộn xộn, bát nháo.


Khi chính quyền địa phương dẹp được nạn đào vàng ở đây thì nhà khảo cổ họcLouis Malleret, nguyên giám đốc Trường Viễn Đông Bác cổ, mới có điều kiệntiến hành cuộc khai quật đầu tiên ở Óc Eo vào năm 1944. Từ đó, nền văn hóaÓc Eo mới được công nhận và biết đến.


Trên thực tế, tình trạng đào bới, săn tìm cổ vật Óc Eo chưa bao giờ chấm dứt.Ông M., một người dân sống gần Khu Di tích Gò Cây Thị ở thị trấn Óc Eo, chobiết trước đây, một số người chăn bò đã nhặt được nhiều lá vàng trồi lên mặtđất sau một cơn mưa. Ngay sau đó, nhiều người đổ xô về Gò Cây Thị bới tunggò cát để tìm vàng.


“Vụ đó vừa lắng xuống chẳng bao lâu thì lại rộ lên tin đồn ở lung (mộtloại kênh rạch nhỏ - PV) Giồng Cát thuộc cánh đồng Óc Eo, người ta phát hiệnmột “mỏ” vàng lớn. Có người còn quả quyết đã thấy nguyên cái đai lưng bằngvàng. Thế là, cả con lung dài bị hàng ngàn người chia cắt thành từng đoạnnhỏ tát nước để mò tìm vàng” - ông M. kể.


Người dân Thoại Sơn cho biết cánh đồng Óc Eo sau mỗi mùa lúa vừa thu hoạchxong liền bị lật tung để tìm cổ vật. “Ngoài chủ đất tự săn lùng hoặc thuêmướn người tìm cổ vật, cũng có nhiều người lạ đến đây đào xới, bất chấp đấtcủa ai. Như khu đất của tôi đây, thu hoạch xong phải ở lại giữ đến khi xuốnggiống chứ không dám bỏ về. Lơ là là bị lật tung hết, tới khi sạ lại phải làmđất, tốn công lắm” - ông M. nói.


Cơn sốt chuỗi cổ


Khi vàng không còn, những tưởng nạn đào bới ở Óc Eo đã được yên, nào ngờnhiều người lại quay sang săn tìm các loại cổ vật như tượng Phật, đồ gốm vànhất là chuỗi cổ.


Ngay tại Óc Eo, có cả một đường dây từ tổ chức đội ngũ nhân công đào, đãiđến thu mua chuỗi cổ. “Nhiều người đổ xô đi săn tìm chuỗi cổ. Gò cát lạiliên tục bị đào bới để tìm loại cổ vật này. Cứ trời mưa là có người đến đâysăn tìm cổ vật, thời gian gần đây tuy không rầm rộ như trước nhưng vẫn rấtbát nháo” – một người dân ở thị trấn Ba Thê cho biết.


Theo tìm hiểu của chúng tôi, một xâu chuỗi cổ Óc Eo (dài khoảng 3 tấc) cógiá chợ trời từ 30 chỉ vàng 24 K trở lên. Các “đại gia” ở An Giang và nhiềunơi khác rất mê sưu tầm loại chuỗi này. Ngoài ra, họ còn có cả những bộ sưutập nồi, ơ, cà ràng, bình gốm... Óc Eo và sẵn sàng bán nếu được giá cao.

“Chảy máu” cổ vật

Chuỗi đeo cổ Óc Eo, loại cổ vật được săn lùng ráo riết nhất,  có giá chợ trời trên 3 lượng vàng/sợi


TS khảo cổ học Phạm Hữu Công cho biết: tại Nam Bộ hiện có rất nhiều ngườichuyên sưu tầm và mua bán cổ vật Óc Eo. Họ dựa trên danh nghĩa một “hội cổvật” nào đó hoặc đóng vai trò nhà sưu tập tư nhân hay mua qua những kênh săntìm lén lút rồi bán ra thị trường và các bảo tàng Nhà nước. “Vấn đề này chothấy việc phá hủy di tích, di vật nền văn hóa Óc Eo là chuyện tất nhiên khiviệc quản lý di sản còn bỏ ngỏ” - TS Công nhấn mạnh.


Theo TS Công, cổ vật Óc Eo trôi nổi còn rất nhiều vì các bảo tàng chỉ khaiquật từng đợt, mỗi đợt cách nhau vài năm trong khi các nhóm săn lùng đồ cổhoạt động quanh năm, suốt tháng.

Từ khoảng những năm 90 của thế kỷ trước, các nhóm người này còn trang bị cảmáy rà kim loại trên đất liền, có nhóm chuyên cào tìm cổ vật dưới sông. Đặcbiệt, trong khu vực Óc Eo - Ba Thê, người dân biết rõ sự phân bố của cổ vậtrất rộng nên thường tiến hành đào bâng quơ trên đất nhà mình. Đến nay, rấthiếm có vụ xâm phạm di sản văn hóa Óc Eo nào bị xử lý.


Khó sưu tập cổ vật trôi nổi


Cũng theo TS Công, trong năm 2009, các bảo tàng ở Nam Bộ nhận được 3 lờichào mời bán các đồng tiền bằng bạc thuộc cổ vật Óc Eo với số lượng lên đếnvài ký.

Còn tại Đồng Tháp, khi bảo tàng tỉnh này đang tiến hành khai quật khảo cổ ởGò Tháp, huyện Tháp Mười, người dân quanh đó đã đào được nhiều ký tiền Óc Eocó hình mặt trời và mang đi các nơi rao bán. “Với cổ vật bằng bạc, khikhông được bảo tàng hay nhà sưu tập tư nhân nào mua, người dân sẽ cân ký báncho các tiệm vàng. Tiệm vàng mua thì khả năng phá hủy cổ vật là rất lớn”- nhiều nhà khảo cổ lo lắng.


Do kinh phí có hạn, kèm theo những bất cập khác về chủ trương, nhân sự,trình độ chuyên môn... nên các bảo tàng không thể sưu tập hết các hiện vậtÓc Eo trôi nổi.

Trong những năm qua, hoạt động chủ yếu của các bảo tàng là kết hợp với cáccơ quan chuyên ngành tổ chức khai quật khảo cổ những di tích Óc Eo và tìmcách mua một số hiện vật mà họ nắm được nguồn tin. Dù vậy, hiện vật đưa vềbảo tàng không nhiều, trong đó loại nguyên vẹn chiếm tỉ lệ rất thấp.


Hiện nay, các cổ vật Óc Eo còn bị làm giả hết sức tinh vi như các loại tượngPhật bằng gỗ, tượng đá, tượng đồng Bà La Môn, đồ gốm... Các loại đồ giả nàyxuất xứ ngay trong nước và từ Campuchia, Thái Lan tràn qua.


Trong khi đó, theo PGS-TS khảo cổ học Phạm Đức Mạnh, quần thể di tích vănhóa Óc Eo - hậu Óc Eo ở núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang được pháthiện từ năm 1944 nhưng một số cổ vật đã bị biến cải đưa về miếu Bà Chúa XứNúi Sam.

Các di chỉ Óc Eo được tìm thấy với 12 địa điểm ở đỉnh, ven sườn và chân núicùng nhiều vết tích kiến trúc gạch đá, tượng thần và vật thờ, minh văn, gốmsứ... Trong đó, quan trọng nhất là tượng thần Shiva bằng đá Basalte đen bịbiến cải thành Bà Chúa Xứ Núi Sam thờ cúng đến nay. “Tượng Bà Chúa Xứ NúiSam thuộc về văn hóa Óc Eo chứ không phải là công chúa Ngọc Hân như nhiềungười lầm nghĩ” - PGS-TS Mạnh khẳng định.

 

Lượng cổ vật cực kỳ phong phú

Trong một chuyến du lịch ở An Giang, nhà khảo cổ học người Pháp L. Malleret phát hiện một số loại cổ vật được người dân đem ra chợ bán. Ông đã dò hỏi và biết được nơi tìm thấy những cổ vật đó tại Gò Óc Eo, trên một cánh đồng gần chân núi Ba Thê.

Năm 1944, L. Malleret tiến hành khai quật, tìm thấy rất nhiều cổ vật cùng với nền móng của một công trình xây dựng đã đổ nát và gọi đó là văn hóa Óc Eo.

Từ đây, nhiều di chỉ khảo cổ được xác định, mở rộng ra nhiều nơi ở An Giang và ĐBSCL, thậm chí sang tận Campuchia, Thái Lan, Myanmar...


An Giang có đến 173 địa điểm văn hóa thời cổ sử. Riêng cánh đồng Óc Eo đã có đến 24 địa điểm với diện tích hơn 450 ha.

Về sau, các nhà khảo cổ còn phát hiện thêm 30 địa điểm rải khắp sườn núi Ba Thê và trên bề mặt các cánh đồng Giồng Cát, Giồng Xoài.

Cách gò Óc Eo không xa, các nhà khảo cổ cũng phát hiện một nền móng của một công trình kiến trúc đồ sộ tại Gò Cây Thị. An Giang còn nhiều công trình tương tự như hố thờ An Lợi (xã Châu Lăng, huyện Tri Tôn), gò Cây Tung (xã Nhơn Hưng, huyện Tịnh Biên)...


Từ năm 1979 đến 2001, nhiều cuộc khai quật khảo cổ đã làm xuất lộ một loạt phế tích kiến trúc ở nhiều địa phương ở ĐBSCL.

Tại những phế tích này, qua các lần khai quật, các nhà khảo cổ đã thu nhặt được một lượng hiện vật vô cùng phong phú về số lượng, chủng loại và chất liệu.

Bảo tàng Lịch sử VN - TPHCM hiện lưu giữ số lượng hiện vật và tài liệu nghiên cứu liên quan đến văn hóa Óc Eo kỷ lục, trong đó có 1.619 hiện vật thu về từ cuộc khai quật lớn nhất năm 1944 của L. Malleret.

Từ năm 2000, Bảo tàng Lịch sử VN – TPHCM đã thu thập thêm 637 hiện vật gồm 173 chất liệu đất nung, 30 hiện vật đá, hơn 100 hiện vật khác, 2,5 kg đồng tiền bằng bạc... Các bảo tàng ở ĐBSCL cũng lưu giữ 677 hiện vật Óc Eo, nhiều nhất là Bảo tàng An Giang.

 

Theo “Chảy máu” cổ vật

 

Tin liên quan
Liên kết hữu íchLiên kết hữu ích
Thời sự
Nhiều nhà dân ở Quảng Ngãi chìm trong biển nước, miền núi sạt lở
Nhiều nhà dân ở Quảng Ngãi chìm trong biển nước, miền núi sạt lở
Mưa lũ khiến nhiều khu vực thấp trũng trên địa bàn Quảng Ngãi chìm trong biển nước, trong khi ở miền núi xảy ra sạt lở.
Pháp luật
Cảnh giác chiêu lừa của người nước ngoài giả vờ mua hàng, đổi ngoại tệ
Cảnh giác chiêu lừa của người nước ngoài giả vờ mua hàng, đổi ngoại tệ
Thủ đoạn của các đối tượng người nước ngoài lợi dụng các điểm bán hàng hoặc các điểm dịch vụ đổi tiền có ít người quản lý, giả vờ vào mua hàng hoặc đổi tiền, sau đó tạo các tình huống khiến người bán hàng phân tâm, mất cảnh giác để chiếm đoạt tài sản.
Mạng xã hội
Xe ô tô Matiz 'đậu' trên mái cổng nhà gây sốt ở Đồng Nai, ông chủ tiết lộ lý do
Xe ô tô Matiz 'đậu' trên mái cổng nhà gây sốt ở Đồng Nai, ông chủ tiết lộ lý do
Hình ảnh chiếc ô tô Matiz màu xanh lá đậu trên mái cổng nhà một gia đình ở TP Biên Hòa, Đồng Nai đang gây sốt mạng xã hội những ngày qua. Chủ sở hữu của chiếc xe vừa tiết lộ lý do lưu giữ xe độc lạ của mình với VietNamNet
Tin mới

Gửi bài tâm sự

File đính kèm
Hình ảnh
Words
  • Bạn đọc gửi câu chuyện thật của bản thân hoặc người mình biết nếu được cho phép, không sáng tác hoặc lấy từ nguồn khác và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về bản quyền của mình.
  • Nội dung về các vấn đề gia đình: vợ chồng, con cái, mẹ chồng-nàng dâu... TTOL bảo mật thông tin, biên tập nội dung nếu cần.
  • Bạn được: độc giả hoặc chuyên gia lắng nghe, tư vấn, tháo gỡ.
  • Mục này không có nhuận bút.