Theo bước thợ săn

Rừng nguyên sinh thuộc huyệnmiền núi A Lưới (tỉnh Thừa Thiên - Huế) đang cạn kiệt thú rừng. Hàng chục loàiđộng vật quý hiếm dần theo các đầu nậu về thành phố Huế, sang các tỉnh lân cậnmiền Trung để lên bàn nhậu…

Trời nhập nhoạng. Chiếc xe Dreamcũ mèm rú ga, trượt dài xuống con dốc rồi mất hút vào những tán cây rừng. “Làmcái nghề ni cực lắm. Bỏ mạng như chơi” - một người bẫy thú cho biết. Phía xaxa, hàng chục chiếc xe máy “vụt” đến các địa điểm bẫy thú. Những thôn bản nằmkhuất sau triền núi lâu nay vẫn tấp nập những đoàn người đi săn như thế.

Theo hẹn từ trước, tôi tìm đếnnhà Blúp Ng., (người dân tộc Tà Ôi) thôn A Min, xã A Roàng, huyện A Lưới để cùngvào rừng đi bẫy thú.

Bữa cơm của các thợ săn: cơm trắng, muối ớt và một số thứ kiếm được từ rừng

Ở thôn nghèo dưới chân núi này,Blúp Ng. là người đi săn có kinh nghiệm nhất bởi từ khi lên 10, Blúp Ng. đã theocha vào rừng đặt bẫy săn thú. Từ đó đến nay cũng ngót bốn mươi mùa lúa rẫy.

4 giờ sáng nhà Blúp Ng. đã đỏlửa. Ăn vội lưng cơm lót dạ, Ng. gói cơm vào túi nilon rồi tức tốc lên đường.Ng. giải thích: “Vào trong rừng sâu chưa chắc trưa đã về kịp nên gói cơm điluôn cho tiện. Còn nếu đi hai đến ba ngày thì phải gùi gạo nấu ăn”.

Sau những tiếng hú gọi nhau, cảnhóm 5 người đã tập trung đầy đủ. Đồ nghề của những thợ săn này là dao quắm -dây cáp, dây phanh để đặt bẫy thú.

Thợ săn ở những khu bẫy gầnthường đi bộ, dùng dao quắm băng rừng, còn những thợ bẫy ở các vùng xa như khuhầm 1, hầm 2 (giáp huyện Tây Giang của tỉnh Quảng Nam) thì phải đi bằng xe máy.

Nói là gần nhưng để đến được cáckhu rừng đã có bẫy đặt trước cũng phải gùi đồ băng rừng từ 30 - 40 cây số. “Vào càng sâu thì bắt được thú càng lớn” - một thợ săn nói.

Để vào được các khu bẫy phải băng qua những khu rừng dốc đứng, ngoằn ngoèo

Những con dốc dựng đứng, ngoằnngoèo. Đi rừng phải lần theo các lối mòn, bám gốc, thân cây để xuống và lên dốc.Cứ thế, những tay chuyên đi rừng luồn lách qua từng bụi gai, khe suối, tán câyrừng. Chỉ cần sơ ý là bị gai rừng châm, trượt chân ngã nhào, nhưng với họ đó làchuyện thường.

Sau gần 3 tiếng băng rừng, nhómtìm đến khu vực đã đặt bẫy trước. Blúp Ng. phân công từng tốp hai người lần theonhững đường đặt bẫy. Nửa giờ sau, cả nhóm tập trung lại chỗ cũ, mặt ai cũngbuồn.

“Mấy ngày nay không vào thămbẫy, vậy mà cũng chẳng được con nào!” - A Viết Đ., một thành viên trong nhómnói - “Ngày trước thú nhiều lắm, nhiều khi dùng quắm rượt theo cũng có thểchém được con heo rừng cả mấy chục ký. Nhưng săn nhiều rồi thú cũng ít dần”.

Chưa bắt được thú, nhóm quyếtđịnh dựng tạm một cái lán bên suối nấu cơm ăn, chiều tiếp tục đặt bẫy. Bữa cơmcủa họ chỉ có cơm trắng mang sẵn, một chút muối trộn ớt còn lại là măng rừng,đọt mây, ốc nướng. Họ dùng “đũa năm ngón” ăn ngon lành.

Nghề bẫy

Mùa đông với dân bản địa ở đây làmùa bẫy thú chính. Thú rừng phải trú đông, ngày nào gặp may mỗi nhóm có thể bẫyđược hàng chục con đủ loại.

Các thợ săn ở đây cũng ngầm quyđịnh với nhau: Khu vực bẫy của ai thì thuộc quyền quản lý của người đó, nhómkhác tuyệt đối không được xâm phạm. Nhiều khi thú rừng mắc bẫy, chủ không lênkịp, những nhóm khác cũng đành để con thú chết thối.

Một thợ săn đang tỉ mỉ đặt bẫy

Dẫn tôi đi men theo đường bẫy,Blúp Ng. tỉ mỉ hướng dẫn cách đặt bẫy. Đôi tay vạm vỡ nâng mạnh khúc gỗ, tay cònlại khéo léo đặt bẫy. Phải căng hết cơ bắp, gân cổ, mồ hôi nhễ nhại Blúp Ng. mớiđặt xong được chiếc bẫy.

Để cho chắc, Ng. dùng mộtchiếc que nhỏ đụng vào chiếc lẫy. Rầm…! bẫy sập, anh mới yên tâm và bắt đầuđặt lại bẫy như cũ.

Anh cho biết, các thợ bẫy thườnglàm bẫy côn và bẫy sập. Người dân ở đây thường làm bẫy bằng cách đốn gỗ tạirừng, đào đất cắm bẫy, công việc còn lại là đặt lẫy cho khéo để con thú đi ngangqua dễ mắc phải.

Theo các thợ săn, chỉ có ngườiKinh từ Quảng Bình, Quảng Trị vào đặt bẫy là bắt được nhiều thú nhất bởi họ cónhiều cách dễ dụ thú vào bẫy mà ít khi bí quyết đó được truyền lại cho ngườikhác.

Băng rừng bẫy thú, hiểm nguy luônchực chờ thợ săn. Sốt rét , bị rắn cắn, gai độc đâm… với họ như cơm bữa. Vừaqua, ông Quỳnh T., thôn A Min bẫy được một con gấu chừng 30 kg, trên đường gùithú về, không cẩn thận bị gấu xổ ra tát rách vai, mặt,… máu tứa ra. Kết quả ôngQuỳnh T. đành phải giết chết con thú, mang về bán với giá gấu chết. Còn ông sốtliên miên cả tuần trời.

Nỗi niềm thợ săn

Ở xã A Roàng, thú săn về được báncho một người tên Hùng. Nhưng do hay bị ép giá nên những người có xe máy khôngbán cho Hùng mà chở xe ra thị trấn bán cho các đại lý.

Tuy nhiên không ít người cũng engại bởi ra Bốt Đỏ hay thị trấn đều phải đi qua trạm kiểm lâm. Người đi săn ởcác xã A Đớt, Nhâm, Hương Lâm… cũng chủ yếu bán cho các “cò” bởi thà được íttiền còn hơn bị kiểm lâm bắt.

Vết chân một con nai đi qua để lại

Giá mỗi con thú mà các thợ sănbán cho “cò” cũng tùy theo loại và trọng lượng con thú. Thường thì heo rừng cógiá từ 80 ngàn đồng/kg, nai giá 60 ngàn, chồn hương 600 ngàn, chồn mỡ giá 400ngàn…

“Ngày trước khi chưa có đại lýthu mua, hầu hết thú được bán cho các đầu mối bên Lào nhưng gần đây, do nhu cầudưới thành phố tăng, các đại lý tìm đến tận nhà để thu mua nên thú không bán quabiên giới nữa” - một thợ săn tên Doan, thôn A Ka, xã A Roàng cho biết.

Bóng tối bao trùm dần khu rừnggià. Bên đống lửa, Hồ T., thôn Ka Nôn, xã Hương Lâm cho biết, nhà có tới 11 đứacon, ruộng nương lại thường mất mùa. Không có tiền, T. lại vào rừng bẫy thú.

“Đi bẫy bữa được bữa không,tháng trước đứa con gái thứ 5 bị sốt xuất huyết. Đưa nó xuống trạm xá huyện màchả có một đồng tiền. May bác sỹ thương, tiêm rồi còn cho thuốc, bệnh nó mớikhỏi đó” - Hồ T. tâm sự.

Nghỉ học từ khi 12 tuổi, A ViếtĐ., thôn A Min, xã A Roàng đã theo cha vào rừng. Đến nay cũng đã hơn mười nămanh sống nhờ nghề bẫy thú, Viết Đ. cho biết, nhà được 3 sào ruộng, đến cuối nămnhà anh đã phải ăn cơm độn sắn.

“Tao cũng muốn lấy vợ nhưnggiờ không có tiền, ai người ta gả con gái cho. Nên tao vào rừng đi bẫy, mà bẫyhoài rồi cũng chỉ đủ ăn thôi chứ có để dành được chút nào đâu”.

Nhiều thợ săn vẫn biết đi săn thúquý hiếm là vi phạm pháp luật, Nhà nước cấm nhưng khổ nỗi không đi săn thú thìcũng chẳng còn việc gì làm.

“Các đại lý bảo đi săn là phảibắt được gấu, chồn hương, rùa vàng còn sống… người ta mua với giá cao, mới nhanhgiàu. Nhưng vào rừng sâu để bẫy thú quý, bỏ mạng như chơi” - Klum B. thậtthà nói.

Klum B. còn kể trước đây có mấyngười vào rừng bẫy thú, nhìn con thú nằm giẫy giụa khi bị sập bẫy đã không nỡlòng bắt, sau đó những thợ săn này cũng nghỉ nghề, nghe đâu họ đi vào mãi miềnNam làm ăn.

Quá nửa đêm. Mỗi người tự tìm chomình một chỗ đánh một giấc đến sáng. Trong câu chuyện của họ thoáng chút lo âu:Khi những con thú nhỏ nhất của khu rừng này cũng dính bẫy rồi được bán cho cácđầu nậu thì những người dân gần như cả đời sống dựa vào rừng sẽ ra sao!?

Còn nữa...

Theo Nguyễn Đông