Thưởng Tết: Lý và tình

Chỉ còn 20 ngày nữalà đến Tết Nguyên đán, trong khi người lao động đang thấp thỏm chờđợi tiền thưởng tết thì nhiều doanh nghiệp vẫn chưa công bố mứcthưởng.

Luật không... bắt

Nhiều doanh nghiệp đã công bố mức thưởng Tết năm nay cao hơn năm trước - (Ảnh: Việt Tuấn)

Mặc dù Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đãcông bố mức thưởng Tết Canh Dần của nhiều doanhnghiệp vào đầu tháng 1, nhưng cho đến thời điểmnày nhiều lao động vẫn cho biết, "chưa thấydoanh nghiệp nói gì". Thậm chí, không ít laođộng khẳng định, họ chưa bao giờ được biết đếnkhoản tiền thưởng trước khi được nghỉ Tết.

Trao đổi với chúng tôi, bà Tống Thị Minh, Vụtrưởng Vụ tiền lương (Bộ Lao động - Thương binhvà Xã hội) cho biết, Luật Lao động không bắtbuộc doanh nghiệp phải thưởng Tết nên doanhnghiệp không báo cáo chế độ này cũng khó có chếtài xử phạt.

Việc thưởng Tết là căn cứ vào kết quả sản xuấtkinh doanh hằng năm của doanh nghiệp và mức độhoàn thành công việc của người lao động. Trongtrường hợp doanh nghiệp làm ăn lỗ hoặc năng suấtlao động của người lao động không cao, doanhnghiệp có quyền không thưởng.

Ngoài ra, việc trả lương, thưởng do doanh nghiệpchủ động, cơ quan chức năng chỉ quản lý chứkhông can thiệp nếu doanh nghiệp đó vẫn thựchiện mọi chế độ theo đúng quy định của phápluật. "Nếu chúng ta quản lý chi tiết đến vấnđề tiền thưởng và tiền lương là không đảm bảo cơchế thị trường", bà Minh nói.

Theo TS. Lê Quân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Giám đốcnhân sự, giảng viên Khoa Quản trị nhân sự, Đạihọc Thương mại Hà Nội, chuyên gia trong việc xâydựng thang bảng lương cho doanh nghiệp, đa sốcông ty tính tiền thưởng căn cứ vào lợi nhuậnsau thuế chứ không hạch toán vào chi phí sảnxuất kinh doanh như tiền lương.

Việc thưởng Tết cho người lao động thường dựatrên cơ sở hợp đồng lao động và thỏa ước laođộng tập thể mà hai bên đã thỏa thuận. Trong khiđó, hợp đồng lao động lại thường ghi rất chungchung: “Các chế độ thưởng phụ thuộc vào tìnhhình doanh thu của doanh nghiệp”, vì vậy laođộng ít có khả năng thương lượng hay đòi hỏingười sử dụng lao động về khoản  thưởng Tết.

Vẫn nên có

Ông Nguyễn Quốc Hán, Phó tổng giám đốc Công tyCổ phần Thương mại và Dịch vụ Vĩnh Cát cho rằng,Luật Lao động không bắt buộc nhưng dù ít, dùnhiều, khoản tiền thưởng cuối năm là nên có.

Đặc biệt, khi doanh nghiệp làm ăn có lãi, khôngcó lý do gì để không thưởng cho nhân viên.

Theo quanđiểm của vị phó tổng giám đốc này, đối với doanhnghiệp và nhà quản lý doanh nghiệp, tài sản quantrọng nhất không phải là bất động sản, côngxưởng, thiết bị máy móc, mà là con người."Vậy xét về tình, nếu năm nay doanh nghiệp tôilàm ăn có hiệu quả, công đầu tiên phải kể đếnchính là nhờ vào năng lực của đội ngũ nhân viên.Vậy tôi không đưa khoản lợi nhuận đó chia chohọ, liệu năm sau những nhân viên giỏi, có tàicòn tận tâm và cởi mở với doanh nghiệp của tôinữa hay không?", ông nói.

Đứngở góc độ pháp luật, nếu doanh nghiệp làm ăn cólãi, quỹ lương dự toán trong năm dôi dư ra,doanh nghiệp không chia đều cho người lao độngthì cũng khó mà có đủ chứng từ hợp lệ trong việcchi tiêu khoản lãi nói trên.

Cùng quan điểm trên, ông Peter Ryder, Tổng giámđốc Công ty Quản lý quỹ đầu tư IndochinaCapital, Phó chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ(AmCham) tại Hà Nội cũng cho rằng, nên có mứcthưởng hằng năm (ở Việt Nam vẫn gọi là thưởngTết) để động viên nhân viên.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần xác định có mộtchế độ lương, thưởng ưu đãi để thu hút nhân tài,phải tạo ra được sức cạnh tranh của mình so vớicác tổ chức, doanh nghiệp khác.

Tuy nhiên, theo ông Peter Ryder, doanh nghiệpcần có tiêu chí đánh giá nhân viên một cáchchính xác để có mức thưởng xứng đáng với côngsức của từng lao động. Với chế độ lương thưởng,doanh nghiệp cũng cần có một kế hoạch trung hạnchứ không nên theo từng năm.

Lý giải cho cách làm này, ông Peter Ryder chorằng, có thể năm nay anh sinh lãi cao nhưng nămsau anh có thể lỗ lớn. Theo đó việc đánh giátrong từng năm một sẽ không hoàn toàn chính xác,nếu có cái nhìn trung hạn trong vòng 3 - 4 năm,thì năm nào mình cũng có mức thưởng phù hợp.

Đối với cách đánh giá nhân viên để xét chế độlương thưởng, ngoài hiệu quả công việc nên xemxét các tiêu chí khác như sự nghiêm túc trongcông việc, tác phong làm việc và sự trung thànhđối với công ty.

"Với các vị trí lãnh đạo phòng, ban, trưởngnhóm, một điểm khác mà tôi cho là rất quan trọnglà những vị trí đó đã đào tạo, nâng cao chấtlượng nhân sự của chính phòng, ban, nhóm củamình như thế nào. Điều này rất có ý nghĩa trongviệc tạo chiều sâu phát triển và bền vững củadoanh nghiệp", ông Peter Ryder nói.
 

Theo Vũ Quỳnh