Vì sao rau sạch TP.HCM "chết yểu"?

Theo Sở Nông nghiệp và Pháttriển nông thôn (NN-PTNT) TP.HCM, nhu cầu tiêu thụ rau xanh của người dânkhoảng 1.200 tấn/ngày. Trong đó, chỉ có 5-6 tấn rau là được sản xuất theotiêu chuẩn rau sạch, chủ yếu cung cấp cho hệ thống các nhà hàng, khách sạntrên địa bàn.

Những khu ruộng trồng rau sạch ít ỏi ở xã Tân Phú Trung - ảnh: Hoài Nam

Sống dở, chết dở!

Rau sạch từng được xem làloại cây trồng trọng điểm với nhiều sự hỗ trợ từ các ban ngành và được phátđộng rầm rộ như một phong trào, nay cứ ngày một teo tóp lại. Nhiều HTX rausạch hiện nay chỉ sản xuất cầm chừng hoặc giải thể do giá cả quá "bèo",không đủ tái đầu tư sản xuất. Điển hình như, HTX Ngã Ba Giồng, Xuân ThớiThượng (H.Hóc Môn) sản xuất từ 15-20 tấn/ngày nhưng lượng hàng có hợp đồngđưa vào các siêu thị chưa tới 1 tấn.

Khu vực ấp Đình, xã Tân PhúTrung và xã Nhuận Đức (H.Củ Chi) sản xuất 20-25 tấn rau/ngày, nhưng cũng chỉgiao hàng, có hợp đồng 2-3 tấn. HTX rau sạch Tân Phú Trung (H.Củ Chi) là môhình trồng rau sạch trọng điểm của TP trong chủ trương phát triển rau sạchđược lập ra cách nay 3 năm, nhưng đến nay chỉ lay lắt hoạt động, chờ ngày... giải tán.

Ông Phạm Thiết Hòa, Giám đốcTrung tâm Tư vấn và hỗ trợ nông nghiệp (Sở NN-PTNT TP.HCM), cho hay từ 2005 đến2010 có 6 HTX và 1 liên tổ trồng rau sạch được thành lập. Thế nhưng, đến nay đãcó 1 HTX giải thể, 1 HTX hoạt động cầm chừng, các HTX còn lại chỉ hoạt độngtương đối.

Nói về nguyên nhân giải thể củaHTX rau sạch, ông Đinh Văn No, Chủ nhiệm HTX rau sạch tại H.Củ Chi, cho rằng rausạch trồng ở TP.HCM gần như không có đầu ra, giá thành sản phẩm cao nên bán ởchợ không được, còn nếu bán bằng giá rau thường thì HTX bị lỗ nặng. Muốn đưa sảnphẩm vào siêu thị cũng không được, vì không có nhà máy sơ chế, không có baobì... Nếu muốn làm được việc này cần phải có vốn lớn. “Tôi từng đi “gõ cửa”vay nhiều nơi, nhiều quỹ hỗ trợ nhưng không vay được. Trong tình trạng đầu rasản phẩm bế tắc, xã viên dần “bỏ của chạy lấy người”, các thành viên ban chủnhiệm cũng không còn tin tưởng vào mô hình sản xuất rau sạch nên không chịu gópthêm vốn đầu tư, cuối cùng HTX đành giải thể sau khoảng 18 tháng hoạt động. Tínhsơ tui lỗ hơn 100 triệu đồng”, ông No than thở.

Thực tế, giá thành cao là nguyênnhân chính khiến người tiêu dùng xa lánh rau sạch. Theo các HTX, sở dĩ giá raucao là do các khoản chi phí ngoài sản xuất (vận chuyển, bao bì, nhãn mác, phânphối...) mà rau thường không có, hoặc chi phí rất thấp.

Ông Nguyễn Quốc Toản, Chủ nhiệmHXT rau an toàn Tân Phú Trung (H.Củ Chi), bức xúc: “Rau tại nơi sản xuất rẻbèo nhưng chi phí trung gian đẩy giá lên quá cao, có khi hơn 100% giá gốc. Rautôi bán cho siêu thị 5.000 đồng/kg, họ bán lên đến 10.000 đồng/kg - 12.000đồng/kg. Chợ lẻ tôi bán 2.000 đồng/kg, họ bán lại 4.000 đồng - 5.000đồng/kg".       

Rau sạch chưa thể ra chợ

Rau "bẩn" vẫn tung hoành, ngườitiêu dùng cần có rau sạch để bảo vệ sức khỏe hơn bao giờ hết, trong khi các môhình trồng rau sạch ở TP.HCM thì lại lâm cảnh “khó sống”. Vì sao lại có nghịchlý cung cầu như vậy? Bà Nguyễn Thị Ánh Ngọc, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Thỏ Việt- một trong những đơn vị sản xuất rau sạch theo tiêu chuẩn VietGAP (thực hànhsản xuất nông nghiệp tốt cho rau quả tươi VN), cung cấp phân bón, giống và baotiêu sản phẩm cho xã viên - cho biết HTX bắt đầu hoạt động từ năm 2008, nhưngnăm đầu HTX đều lỗ và đến nay mới hòa vốn. "Khó khăn lớn nhất là đầu ra củasản phẩm. HTX có hơn 80 ha đất nhưng đưa vào sản xuất chỉ khoảng 10 ha. Nhâncông có, cơ sở có sẵn, cái thiếu duy nhất là... đơn đặt hàng. Sản phẩm rauVietGAP của Thỏ Việt chủ yếu chỉ quanh quẩn các siêu thị với số lượng không lớn.Nhiều người hỏi tôi mua rau sạch ở đâu, tôi tìm cách đưa sản phẩm ra các chợ đầumối, chợ lẻ để rau sạch dễ đến với người dân nhưng cũng gặp khó, vì giá sang sạpquá cao. Như tại chợ Bình Tây, chợ Bình Điền đều có giá khoảng 350 triệuđồng/sạp, làm sao HTX có đủ vốn đầu tư sạp. Vào siêu thị vừa bị chê đắt chê rẻ,chê xấu chê tốt, họ lại thu mua rất phập phù, chậm thanh toán tiền...", bàNgọc than và cho rằng "nếu Nhà nước hỗ trợ sạp chợ lẻ trong thời gian đầu thìđầu ra sản phẩm rất khả quan”.

Bà Nguyễn Thanh Hà, Phó giám đốcchợ đầu mối nông sản Thủ Đức, phân tích một nguyên nhân khác: “Rau sạch sảnxuất theo tiêu chuẩn về chợ rất ít, giá thành quá cao nên người dân không mua vìtâm lý rau là phải... rẻ. Hiện nay nhu cầu tiêu thụ rau tại các bếp ăn tập thể,khu công nghiệp, trường học, bệnh viện... rất cao. Nếu tất cả các nơi này đềudùng rau sạch thì các HTX không đủ hàng để cung cấp, đầu ra rau sạch rất tốt.Nhưng thực tế họ dùng rau thị trường cho rẻ”.

Cần sự hỗ trợ

Theo ghi nhận của chúng tôi tạicác chợ, rau muống bình thường giá từ 3.000 - 4.000 đồng/kg, trong khi đó raumuống sạch của HTX Thỏ Việt có giá từ 14.000 - 16.000 đồng/kg. Bà Ánh Ngọc giảithích rằng rau sạch trồng theo tiêu chuẩn VietGAP rất khắt khe, không được xịtthuốc trừ sâu, chỉ ngừa bệnh theo kiểu thủ công, bón phân vi sinh giá rất đắt,công đoạn sơ chế rất công phu, rau thu hoạch thấp, chỉ bằng 1/2 năng suất rautrồng bình thường, tỷ lệ hao hụt sản phẩm lớn vì phụ thuộc vào thời tiết... nêngiá thành sản phẩm hơi cao. “Chúng tôi đang có kế hoạch mở rộng quy mô sảnxuất, hạ giá thành. Nếu có được sạp ở chợ lẻ, chúng tôi phân loại sản phẩm, loại1 đưa vào siêu thị, loại 2 vào chợ đầu mối, chợ lẻ, loại 3 cung cấp cho bếp ăncông nghiệp, khu công nghiệp tùy loại mà giá thành cao thấp khác nhau. Để làmđược điều này thì chúng tôi khát khao nguồn vốn nhất”, chị Ngọc tâm tư.

Về vấn đề này, bà Lê Hồng Hoanh,Phó giám đốc Sở NN-PTNT TP.HCM, cho biết TP có các quỹ hỗ trợ nông dân, quỹ hỗtrợ xã viên HTX nhưng vốn ít nên chỉ cho người dân, xã viên vay với số tiền nhỏ.“Nếu HTX muốn mở rộng kinh doanh, đầu tư phát triển HTX thì phải có tài sản thếchấp vay ngân hàng, TP sẽ hỗ trợ lãi suất. Nếu không có tài sản thế chấp ngânhàng thì chúng tôi đành chịu”, bà Hoanh nói.

Theo ông Phạm Thiết Hòa, TP hiệncó 2.800 ha đất canh tác rau, trong đó có 95% diện tích có thể trồng rau sạchtheo tiêu chuẩn VietGAP. Trong thời gian tới, cần tập trung sản xuất rau VietGAPđể thay thế rau thường hiện nay không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. “Muốn vậy, Nhà nước cần hỗ trợ các HTX sản xuất rau VietGAP về chính sách như hỗtrợ vay vốn ưu đãi để mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư thiết bị kỹ thuật hiệnđại, ứng dụng công nghệ cao, hỗ trợ về truyền thông, hỗ trợ về mặt bằng tại cácchợ...”, ông Hòa đề xuất.

Theo Thanh niên

TIN LIÊN QUAN