Goodfellas: Á quân phim gangster hay nhất mọi thời đại

Sự chờ đợi của cả cuộc đời

Nội dung phim là câu chuyện ngườithật việc thật, kể lại sự thăng trầm kéo dài ba thập kỷ của ba gã gangster:Henry Hill và 2 “chiến hữu”, Tommy DeSimone (trên phim được đổi thành TommyDeVito), và Jimmy Burke (thành Jimmy Conway). Chuyện phim dựa theo cuốn sáchWiseguy của phóng viên Nicholas Pileggi chuyên viết về tội phạm ở New York.

Lúc ấy đạo diễn Martin Scorsese -“ông trùm” của thể loại phim gangster – đã thề sẽ không làm một bộ phim trộmcướp nào nữa, cho tới khi ông đọc một bài bình luận về cuốn Wiseguy. Bài bìnhluận này đã truyền cảm hứng cho ông tìm đọc, trong khi vẫn đang làm việc trênphim trường Color of Money năm 1986. Ông lập tức bị cuốn sách của Pileggi thuhút, và bị mê hoặc một lần nữa bởi lối sống giang hồ. Scorsese cho rằng, đây làcuốn sách khắc họa một cách chân thật nhất về giới gangster mà ông từng đọc.

Scorsese gọi điện cho Pileggi nóiý định muốn đưa Wiseguy lên phim, “Tôi đã đợi cuốn sách này trong cả đời mình”.Pileggi đáp lời: “Tôi cũng đợi cú điện thoại này trong cả đời mình”. Tên Wiseguyđã có một phim truyền hình và bộ phim hài Wise Guys (1986) của Brian De Palma sửdụng, nên Pileggi và Scorsese đổi tên bộ phim thành Goodfellas.

Scorsese mời Pileggi cộng tácviết kịch bản, đến bản thảo thứ 12 mới có được một kịch bản lý tưởng. Scorsesethuyết phục Pileggi rằng bộ phim sẽ không đi theo cấu trúc kể chuyện ABC truyềnthống (Linear), mà ông muốn chinh phục câu chuyện gangster này theo kiểu đảo lộncác tuyến sự kiện (Non-linear). Scorsese áp dụng lối dẫn chuyện như cảnh mở màncủa bộ phim kinh điển Jules and Jim (1962), đồng thời tất cả những thủ pháp cơbản trong những bộ phim Làn Sóng Mới của Pháp ở thập niên 1960, sẽ được áp dụngcho Goodfellas.

Scorsese được tất cả với dàndiễn viên tài năng

Al Pacino được mời vào vai JimmyConway, nhưng ông từ chối do sợ bị “chết vai” gangster. Điều mỉa mai là cũng vàonăm ấy Al Pacino lại đi nhận một vai gangster khác – vai Big Boy Caprice cổ quáitrong phim Dick Tracy (1990) của Warren Beatty. Sau này Al Pacino thú nhận mìnhhối tiếc về quyết định này. Scorsese quay sang cầu cứu ông bạn thân Robert DeNiro. Ngay khi Robert De Niro đồng ý vào vai Jimmy Conway, Scorsese đã có đượcsố tiền cần thiết để làm bộ phim.

Nhân vật trung tâm Henry Hilltừng được Scorsese cân nhắc cho Sean Penn. Nhưng De Niro sau khi xem xong bộphim Something Wild của Jonathan Demme đã thuyết phục Scorsese nên chọn RayLiotta – một cái tên ít ai biết. Scorsese xem thử và ngạc nhiên trước “nănglượng bùng nổ” của Ray Liotta.

Trước đó, Liotta từng đọc cuốn sách của Pileggivà bị nó mê hoặc. Scorsese mời Liotta đến thử vai rất nhiều lần, và gần như ôngđã chọn anh. Nhưng nhà sản xuất Irwin Winkler lại không đồng ý vì ông muốn mộtcái tên nổi tiếng. Liotta kể lại, “Tôi nghĩ họ thích mời Eddie Murphy hơn tôi”.Anh từ chối vai Harvey Dent trong Batman (1989) thể hiện sự khát khao để có đượcvai Henry Hill.

Một đêm nọ, Liotta tìm cách tiếp cận Winkler trong một nhà hàngvà xin ông chỉ một phút nói chuyện. Liotta khẩn khoản rằng anh sẽ đóng rất hayvai này. Ấn tượng trước sự kiên trì của Liotta, ngày hôm sau Winkler gọi điệnđồng ý với Scorsese.

Vai Tommy DeVito, chiến hữu số 1của Henry Hill, đã được giao thẳng cho Joe Pesci mà không cần thử vai. Đây làmột sự phân vai táo bạo của Scorsese, bởi Pesci có ngoại hình thấp bé khônggiống với Tommy thật ngoài đời, gương mặt và phong cách của Pesci lại phù hợpvới vai hài chứ không phải một gã máu lạnh tàn bạo, xem giết người như trò chơi.

Nhưng Pesci đã nhập vai tuyệt vời đến mức sau này khi Henry Hill xem phim, hắncũng phải công nhận, nếu không tính vẻ ngoại hình thì Joe Pesci khắc họa tínhcách của Tommy DeVito chính xác đến 99%.

Để chuẩn bị cho các vai diễn củamình trong phim, Robert De Niro, Joe Pesci và Ray Liotta thảo luận thường xuyênvới Pileggi. De Niro thường gọi điện cho Henry Hill một ngày vài lần để hỏi vềchiến hữu Jimmy Conway cách đi đứng, cầm điếu thuốc… như thế nào. Còn Liottalắng nghe các cuộn băng cassette của FBI, để có thể tập nói năng như Henry Hillthật ngoài đời.

Có trong tay dàn diễn viên ưng ý,Scorsese đã áp dụng phương pháp làm việc với diễn viên một cách mới lạ. Trongcác buổi tập dượt, ông cho các diễn viên tự do diễn theo ý mình, rồi ghi hình đểxem lại. Điều này đã làm nảy sinh kiểu diễn xuất ngẫu hứng và ứng tác rất thú vịgiữa các diễn viên.

Scorsese ghi nhận tất cả, chép lại những câu thoại ứng tácmà ông thích, sau đó điều chỉnh thành kịch bản chính thức. Ví dụ, cảnh Tommy kểmột câu chuyện và Henry phản ứng với hắn – “Tao có gì buồn cười chứ?” – là kếtquả của lần diễn tập ngẫu hứng giữa Joe Pesci và Ray Liotta, sau này đã trởthành cảnh được người xem thích thú nhất.

Bạo lực, dung tục… nhưng vẫnđược xếp ở đỉnh cao

Scorsese muốn mô tả sự bạo lựccủa bộ phim một cách chân thật, “lạnh lùng, vô cảm và kinh hoàng, khiến khán giảphải ngỡ ngàng!”. Tuy nhiên, ông phải cắt bỏ mười frame hình quá máu me để bảođảm cho phim được dán nhãn R. Kinh phí 25 triệu USD chỉ là kinh phí trung bìnhtheo chuẩn Hollywood, nhưng Goodfellas là bộ phim tốn kém nhất của Scorsese đếnthời điểm ấy. Đó cũng là lần đầu tiên ông bị hãng Warner Bros buộc phải cho xemtrước bộ phim.

Hãng phim lúc đầu lo lắng donhiều cảnh bạo lực và ngôn ngữ cực đoan thô tục. Câu chửi thề “f…”, được sử dụngđến 296 lần trong phim! Tính trung bình mỗi phút có đến 2,04 từ f...! Khoảng mộtnửa số này được phát ra từ miệng nhân vật Tommy của Joe Pesci. Sau này khi mẹcủa ông xem bộ phim, bà bảo với con trai rằng bộ phim này rất hay, nhưng thắcmắc vì sao ông phải văng tục khiếp thế!

Trong buổi chiếu thử đầu tiên có40 người bước ra trong mười phút đầu. Những buổi chiếu sau, bộ phim nhận đượcnhững phản ứng tồi tệ nhất. Scorsese bảo: “Bộ phim bị đánh giá quá thấp tới mứcbuồn cười”. Nhưng không hiểu sao, khi phát hành bộ phim lại không bị cắt bớtnhững cảnh bạo lực, và rất nhiều những lời thoại thô tục vẫn được giữ nguyên…Sau đó lại được giới phê bình khen ngợi nhiệt liệt! Điều này càng củng cố vị thếcủa Martin Scorsese như một nhà làm phim lỗi lạc nhất của nước Mỹ.

Goodfellas ra mắt thế giới tạiLHP Venice năm 1990, tại đây Scorsese nhận giải Sư Tử Bạc đạo diễn xuất sắcnhất. Bộ phim được phát hành rộng rãi ở Bắc Mỹ vào ngày 21/09/1990 trong 1.070rạp với doanh thu trong ngày cuối tuần đầu tiên là 6,3 triệu USD, và đạt tới consố 46,8 triệu USD ở thị trường nội địa.

Trong bài bình luận viết cho TheNew York Times, Vincent Canby viết: “Hơn bất kỳ bộ phim nào trước đó củaScorsese, Goodfellas đáng nhớ vì tính đồng bộ trong diễn xuất… Phim được phânvai rất hay từ vai chính đến vai nhỏ. Các thủ pháp làm phim cũng rất nổi bật,lối kể chuyện bao quát, cắt dựng nhanh, các khung hình tĩnh, nhiều chuyển đổiđột ngột về bối cảnh, và một trường đoạn dài dõi theo nhân vật rất độc đáo.Không hề có một chi tiết thừa!”

Năm 1990, Goodfellas đã được 6 đềcử Oscar, nhưng chỉ đoạt giải Nam diễn viên phụ cho Joe Pesci. Trong khi cả thếgiới ai cũng đinh ninh là bộ phim sẽ đăng quang giải Phim hay nhất, thì danh dựnày lại về tay Dance With Wolves (Khiêu vũ với bầy sói) – một thất bại không thểhiểu nổi! Bài phát biểu nhận giải Oscar của Joe Pesci là bài phát biểu ngắn thứba trong lịch sử giải Oscar. Pesci chỉ nói: “Đây là một vinh dự và một đặc ân,cảm ơn quý vị”. Sau này Pesci thú nhận rằng ông không nghĩ mình sẽ chiến thắng,nên chẳng chuẩn bị bài phát biểu!

Roger Ebert, một người bạn và làmột fan của Martin Scorsese, vinh danh Goodfellas là “Bộ phim xã hội đen haynhất từ trước tới nay”, và đưa nó vào danh sách những phim hay nhất thập niên1990. Tạp chí Premiere xếp nhân vật Tommy DeVito của Joe Pesci vào hạng thứ 96trong danh sách 100 Nhân vật điện ảnh hay nhất mọi thời đại, và gọi Tommy “… cólẽ là nhân vật khó cải tạo nhất từng được đưa vào điện ảnh!”.

Tháng 06/2008, Viện Phim Mỹ côngbố danh sách “Ten Top Ten” - mười phim hay nhất trong mười thể loại phim Mỹ kinhđiển - sau cuộc bình chọn của 1.500 người từ giới sáng tạo nghệ thuật.Goodfellas được công nhận là phim hay thứ hai trong thể loại phim gangster (sauThe Godfather).

Nguyên mẫu Henry Hill vô cùng hàilòng với bộ phim. Ông phát biểu trong các bài phỏng vấn rằng, nhiều “trùm”gangster đã hỏi ông làm thế nào để những câu chuyện của họ cũng có thể được kểhay như bộ phim này. Rõ ràng đây là một lời khen tặng vô cùng giá trị, bộ phimđã làm thỏa mãn cả thế giới xã hội đen – điều mà rất nhiều phim gangster đãkhông làm được!.

Theo Bá Vũ
Thể thao văn hóa

TIN LIÊN QUAN